Την παραίτησή του υπέβαλε και επίσημα ο Γιαν Φαμπρ από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Ελληνικού Φεστιβάλ, λέγοντας πως είχε αποδεχθεί να προβεί σε καλλιτεχνικές επιλογές «με πλήρη ελευθερία» και ότι δεν επιθυμεί να εργαστεί σε εχθρικό περιβάλλον. Το υπουργείο Πολιτισμού από την πλευρά του αφήνει αιχμές για «συντονισμένη επίθεση από κόμματα, ΜΜΕ και καλλιτεχνικό κόσμο» που οδήγησαν στην παραίτηση αυτή. 

Η επιστολή παραίτησης

«Με την παρούσα, εγώ, ο Jan Fabre, παραιτούμαι από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή (curator) του Ελληνικού Φεστιβάλ. 

Αποδέχτηκα την πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού της Ελλάδας να προβώ σε καλλιτεχνικές επιλογές με πλήρη ελευθερία. 

Αυτό δεν φαίνεται να είναι πλέον δυνατόν στην Ελλάδα. 

Δεν επιθυμώ να εργαστώ σε ένα εχθρικό καλλιτεχνικό περιβάλλον, στο οποίο προσήλθα με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά. Εύχομαι στους Έλληνες καλλιτέχνες καλή τύχη στη δουλειά τους και στο Φεστιβάλ τους».

Αιχμές του υπουργείου Πολιτισμού για τα όσα οδήγησαν στην παραίτηση

Δημοσιεύοντας την επιστολή του Γιαν Φαμπρ το υπουργείο Πολιτισμού αναφέρει ότι ο Βέλγος καλλιτέχνης «προσήλθε ουσιαστικά ως εθελοντής για να συνεισφέρει στην Ελλάδα της κρίσης» και «με αυτό κατά νου, ανέλαβε να οργανώσει σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το Ελληνικό Φεστιβάλ αυτοπεριορίζοντας το σύνολο των οικονομικών του αξιώσεων στο ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε χρόνο που θα παρείχε τις υπηρεσίες του, τόσο ως καλλιτεχνικός υπεύθυνος του θεσμού, όσο και για τις παραγωγές της ομάδας του».

«Η επιλογή της παραίτησης υπήρξε αποτέλεσμα της συντονισμένης επίθεσης που δέχτηκε ο Γιαν Φαμπρ από πολιτικά κόμματα, ΜΜΕ και μέρους του καλλιτεχνικού κόσμου» συνεχίζει το υπουργείο, λέγοντας πως «οι επιτιθέμενοι χαρακτήρισαν συλλήβδην ως ανθελληνικό ένα δομημένο τετραετές πρόγραμμα, το οποίο αποσκοπούσε όχι απλώς στη διεύρυνση του ούτως ή άλλως διεθνούς χαρακτήρα του Φεστιβάλ, αλλά και στη διεθνοποίηση της ίδιας της ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας και θεώρησαν persona non grata έναν διεθνώς καταξιωμένο δημιουργό και απαξίωσαν συνολικά και οργανωμένα το καλλιτεχνικό του έργο καταρρακώνοντας έτσι κάθε έννοια ελευθερίας στην καλλιτεχνική έκφραση».

Και τονίζει το υπουργείο ότι «σε απόλυτο συγχρονισμό, ΜΜΕ, αποσπασματικά και στοχευμένα εστίασαν σε ένα ελάχιστο σημείο ενός έργου του, παράγοντας πλήρως παραπλανητικές εντυπώσεις και παίζοντας με το δημόσιο αίσθημα».

Χαρακτηρίζοντας βεβιασμένες τις αντιδράσεις των καλλιτεχνών «πριν καν ανακοινωθεί το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ, μέσα μάλιστα από την παραπειστική επιχειρηματολογία περί αφελληνισμού του θεσμού», το υπουργείο αναφέρει ότι «οδηγούν σε θλιβερούς συνειρμούς σε σχέση τόσο με την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, όσο και με την επιδιωκόμενη θέση της στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι».

«Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ενδιαφέρουσα αντιστροφή αυτού που κατά κανόνα συμβαίνει στην ανθρώπινη ιστορία, όπου οι πνευματικές δυνάμεις διεκδικούν την ελευθερία του λόγου και υπεραμύνονται αυτής έναντι της πολιτικής εξουσίας. Στη δική μας ιστορία φαίνεται δυστυχώς να συνέβη το αντίστροφο» καταλήγει το υπουργείο.

Τι προηγήθηκε

Αμέσως μετά την ανακοίνωση του προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου από τον Γιαν Φαμπρυπήρξε αναβρασμός στον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο. Το φεστιβάλ ήταν εξ’ ολοκλήρου αφιερωμένο στο Βέλγιο καθώς, όπως είπε ο ίδιος ο καλλιτέχνης δεν είχε τον απαιτούμενο χρόνο να εξετάσει τις ελληνικές προτάσεις. 

Οι Έλληνες καλλιτέχνες χαρακτήρισαν τις ιδέες του «ναρκισσιστικές» και «αποικιοκρατικές» κρίνοντας ότι ο ιστορικός θεσμός αποδυναμώνεται και οι  ίδιοι περιθωριοποιούνται. 

Διαβάστε επίσης:

• Ένας ροζ ελέφαντας στο Φεστιβάλ Αθηνών. Του Δήμου Χλωπτσιούδη 

• «Κύριε Φαμπρ μας προσβάλλετε»: Οι έλληνες καλλιτεχνες απέναντι σε Φαμπρ και Μπαλτά. Της Φωτεινής Λαμπρίδη

Μετά τις πρώτες αντιδράσεις υπήρξε παρέμβαση τόσο του υπουργού Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά όσο και του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Ο Αριστείδης Μπαλτάς ζήτησε από τον Γιαν Φαμπρ να ενταχθούν στο πρόγραμμα και ελληνικές παραγωγές ενώ ο Αλέξης Τσίπρας μέσω twitter σημείωσε πως παρακολουθεί τη συζήτηση περί της φυσιογνωμίας του Φεστιβάλ και ότι κατά τη συνάντησή του με τον κ. Φαμπρ τόνισε την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στις ελληνικές παραγωγές. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, οι κύριοι Φαμπρ και Μπαλτάς συμφώνησαν να εξετάσουν το ζήτημα προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι αντιδράσεις των καλλιτεχνών πάντως κορυφώθηκαν με την συνέλευση τους που συγκροτήθηκε χθες στο θέατρο Σφενδόνη να ζητά την παραίτηση του Γιαν Φαμπρ και να τον χαρακτηρίζει persona non grata. Αντιδράσεις υπήρξαν και από το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, που άφησε σαφείς αιχμές κατά του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Ελληνικού Φεστιβάλ.

Όλα αυτά παρά την ανακοίνωση του Φεστιβάλ που γνωστοποίησε με ανακοίνωση ότι θα συγκροτηθεί άμεσα μια επιτροπή που θα επεξεργαστεί – υπό καθεστώς απόλυτης διαφάνειας – τις προτάσεις που έχουν ήδη υποβληθεί επίσημα στο Φεστιβάλ και  πως θα επιλεγούν, βάσει αίτησης, 50 νέοι καλλιτέχνες (διαφορετικών ειδικοτήτων), οι οποίοι θα έχουν ελεύθερη πρόσβαση στις παραστάσεις, τα εργαστήρια και τα master classes που θα διενεργηθούν στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ.