Την περασμένη εβδομάδα η έναρξη των διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες σχετικά με την Ελλάδα υπονόμευσε την εξουσία του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Πράγματι, ο Γάλλος Πρόεδρος δήλωσε στις 10 Ιουλίου ότι «οι νέες προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης (στις 9 Ιουλίου) δείχνουν την βούληση της να παραμείνει στην ευρωζώνη». 

Ads

Χαρακτήρισε το ελληνικό πρόγραμμα «σοβαρό και αξιόπιστο» και απηύθυνε έκκληση για την επανέναρξη των συνομιλιών με « στόχο τη σύναψη συμφωνίας». 

Όμως, στις 11 Ιουλίου, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Michel Sapin, δεν δίστασε να έρθει σε αντίθεση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι πιστωτές δεν ήταν ικανοποιημένοι με το σχέδιο που υποβλήθηκε από τους Έλληνες και θα ζητούσαν λεπτομερές και δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα των μεταρρυθμίσεων: «Αν θέλουμε συμφωνία διαρκείας πρέπει οι Έλληνες να δώσουν απαντήσεις σχετικά με το πότε θα αποφασίσουν, πώς, πότε και με τι ρυθμό».

Δύο μέρες αργότερα, στις 13 Ιουλίου, λίγα λεπτά πριν από την επίσημη επιβεβαίωση της συμφωνίας στις Βρυξέλλες, ο Manuel Valls εξέφρασε πώς νιώθει «υπερήφανος» για τη διαχείριση των διαπραγματεύσεων από τον Φρανσουά Ολάντ. «Χάρη στον Πρόεδρο της Γαλλικής δημοκρατίας επιτεύχθηκε σήμερα συμφωνία στην Ευρωπαϊκή Ένωση». «Εγώ, θέλω να εκφράσω πως νιώθω περήφανος που βρίσκομαι δίπλα στον Φρανσουά Ολάντ, και θα πετύχουμε σήμερα αυτό που φαινόταν αδύνατο. Επειδή καθ’ όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου μας είπαν ότι θα αποτύχουν οι προσπάθειες, ότι ίσως η Ελλάδα θα φύγει από την ευρωζώνη. Αν η Ελλάδα παραμείνει στην ευρωζώνη, θα είναι χάρη στη Γαλλία και τον Φρανσουά Ολάντ». 

Ads

Οι διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα ολοκληρώθηκαν στις 13 Ιουλίου. Χαιρετίζοντας το αποτέλεσμα, ο Πρόεδρος δήλωσε ότι ήταν μια συμφωνία « για τα συμφέροντα της Ελλάδας, της Ευρώπης, της Γαλλίας».

Σίγουρα δεν είναι η πρώτη φορά που ο Πρόεδρος κάνει λάθος στις προβλέψεις του, αλλά εδώ η δέσμευση έχει γίνει και μπορούμε να στοιχηματίσουμε ότι ο Πρόεδρος, κολακευμένος από τον πρωθυπουργό του, πήρε μεγάλο ρίσκο το οποίο μπορεί να αποδειχθεί πολύ βαρύ, όταν θα ζητήσει από τους Γάλλους να τον εμπιστευτούν ξανά και να τον επανεκλέξουν. Σε λιγότερο από δύο χρόνια…

Η ύφεση θα έρθει γρήγορα

Στις 16 Ιουλίου το πρωί μετά την ψηφοφορία της Βουλής των Ελλήνων για την έγκριση της συμφωνίας, ο Έλληνας Πρωθυπουργός δήλωσε: «Έπρεπε να επιλέξω μεταξύ μιας συμφωνίας στην οποία δεν πίστευα, της χρεοκοπίας, ή την επιλογή του Wolfgang Schäuble για έξοδο από το ευρώ».
 
Τι μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα σε δύο χρόνια ή ακόμα και σε μικρότερο χρονικό διάστημα; Η έξοδος από την Ευρωζώνη φαίνεται το πιο πιθανό σενάριο εφόσον οι όροι της συμφωνίας που εγκρίθηκε ή που πιθανολογείται ότι θα εγκριθεί  αν τα κοινοβούλια την επικυρώσουν, είναι αδύνατη εξίσωση.

Οι παραχωρήσεις όσον αφορά τις συντάξεις υποδηλώνουν επιστροφή στην ισορροπία του συνταξιοδοτικού συστήματος σε πολύ σύντομο χρονικό ορίζοντα. Οι περικοπές στις δαπάνες για τις συντάξεις υπολογίζονται σε 450 με 900 εκατομμύρια ευρώ το 2015 και 1,8 δις το 2016. Ενώ ο ΦΠΑ θα αυξηθεί σημαντικά, η εξοικονόμηση που πρέπει να γίνει σε όλους τους τομείς παρέμβασης του κράτους θα είναι σημαντική. Πιθανότατα οι μειώσεις δαπανών θα ξεπεράσουν τα 13 δις ευρώ που προτείνονται από το σχέδιο που υποβλήθηκε από την ελληνική πλευρά στις 9 Ιουλίου. Το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα θα πρέπει να φτάσει το 3,5% του ΑΕΠ το 2018, στόχος που επιβάλει στο ελληνικό κράτος όχι μόνο να αυξήσει τους φόρους, αλλά και να προβεί σε πολύ σημαντική μείωση δαπανών. 

Γνωρίζουμε ότι οι δαπάνες έχουν ήδη σε μεγάλο βαθμό συμπιεστεί από το 2008-2009. Από το 2009 μέχρι το 2014, το μερίδιο των δημοσίων δαπανών σε σχέση με το ΑΕΠ μειώθηκε από 53,9% σε 44,2% … ενώ το ίδιο το ΑΕΠ σημείωσε πτώση κατά 25%. Σε πραγματικούς όρους, οι δημόσιες δαπάνες έχουν ήδη συρρικνωθεί σχεδόν κατά 50 δισεκατομμύρια ευρώ τα τελευταία πέντε χρόνια. Ως εκ τούτου αυτή η διαδικασία, ιδιαίτερα υφεσιακή, θα συνεχιστεί και θα αυξηθεί. Καθώς υπάρχει μικρή πιθανότητα οι ελληνικές εξαγωγές να αυξηθούν λόγω της κακής κατάστασης των παραγωγικών δραστηριοτήτων της χώρας, δεν θα δουλέψει κανένας μοχλός ανάπτυξης … καθιστώντας αδύνατη την επίτευξη του στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα.

Η προβλέψιμη επιβάρυνση του χρέους

Το βάρος του ελληνικού χρέους δεν μπορεί παρά να μεγαλώσει εφ’ όσον δεν έχει μειωθεί, ανεξαρτήτως του τρόπου μείωσης (μερική διαγραφή όπως προτάθηκε από το ΔΝΤ, αναδιάρθρωση ή  μείωση των επιτοκίων με ασαφείς όρους από τον πρόεδρο Ολάντ ή μετατροπή του χρέους σε πιστοποιητικά επενδύσεων). Τα νέα δάνεια που χορηγούνται στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος “βοήθειας”, θα επιβαρύνουν το χρέος, σπρώχνοντας την Ελλάδα σε έναν φαύλο κύκλο χρέους μέσω των επιτοκίων και της μείωσης του ΑΕΠ. Σε ένα έγγραφο με ημερομηνία 14 Ιουλίου, το ΔΝΤ αναφέρει επίσης ότι το χρέος του ελληνικού κράτους ενδέχεται να φθάσει τα 200% σε δύο χρόνια. Μόνο οι ιδιωτικοποιήσεις θα μπορούσαν να δώσουν λίγο οξυγόνο στην οικονομία και την κυβέρνηση εφόσον το ένα τέταρτο των εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις θα είναι διαθέσιμα για επενδύσεις. Αλλά ο στόχος των 50 δισεκατομμυρίων ευρώ εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις (σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα 12,5 δις για τη στήριξη των επενδύσεων) φαίνεται ανέφικτος – το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο του ελληνικού ΑΕΠ- εκτός εάν το ελληνικό κράτος πουλήσει όλα τα περιουσιακά στοιχεία του ή και ιδιωτικοποιήσει αγαθά που δεν του ανήκουν γιατί αποτελούν κληρονομιά της Ελλάδας και των Ελλήνων.

Ένας φαύλος κύκλος χωρίς τέλος που θα οδηγήσει στην έξοδο από την Ευρωζώνη

Σε λίγους μήνες, η Ελλάδα θα γνωρίσει μια πολύ ισχυρή ύφεση. Οι Έλληνες είναι σίγουρο ότι θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν στηριζόμενοι στη « γκρίζα » ή τη παράλληλη οικονομία για να ξεφύγουν από την αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων ενώ έχουν μειωθεί τα εισοδήματα τους. Και δεν είναι τα υποθετικά δις που θα επενδυθούν στην Ελλάδα στο πλαίσιο του σχεδίου Juncker που θα μπορέσουν – αν υλοποιηθούν – να αντισταθμίσουν την υφεσιακή τάση που μόλις περιγράψαμε.

Οι πιστωτές και οι θεσμοί – των οποίων η εξουσία, στο πλαίσιο της συμφωνίας ενισχύεται σημαντικά εις βάρος του Ελληνικού Κοινοβουλίου – θα επιτεθούν στις ελληνικές αρχές για την αποτυχία τους να συμμορφωθούν με τις δεσμεύσεις τους όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού και θα έχουν νέες απαιτήσεις. Θα απειλήσουν ξανά και αδυσώπητα τη κυβέρνηση, όποια κι αν είναι, ότι δεν θα παραχωρήσουν τα αναμενόμενα ποσά αν δεν ληφθούν νέα μέτρα λιτότητας. Ο ατέρμονος φαύλος κύκλος θα συντρίψει το ελληνικό κοινωνικό σώμα και την οικονομία του.

Τότε η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα είναι αναπόφευκτη. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα είναι στην εξουσία για να εξασφαλίσει αυτή την έξοδο. Η Χρυσή Αυγή; Το ακροδεξιό κόμμα ίσως να είναι το μόνο (εκτός από το ΚΚΕ) που θα είναι σε θέση να πει ότι υποστήριξε την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη.

Αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο, επειδή η έξοδος από την ευρωζώνη μπορεί να γίνει πριν: η κατάσταση του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και των τραπεζών ειδικότερα, παραμένει εύθραυστη και επισφαλής. Παρά τη συμφωνία που “διαπραγματεύθηκε”, οι τράπεζες θα παραμείνουν κλειστές για ένα μήνα. Όσον αφορά την κυβέρνηση, οι αποπληρωμές πρέπει να γίνουν σύντομα ενώ δεν διαθέτει τα χρήματα για να το κάνει. Το ελληνικό δράμα δεν είναι έτοιμο να τελειώσει.

* Ο Gabriel Colletis είναι καθηγητής Οικονομικών του πανεπιστημίου της Τουλούζης

latribune.fr