Η παρέμβαση γίνεται στην παρούσα χρονική στιγμή γιατί ενώ δεν υπάρχουν λόγοι να αμφισβητούνται οι προθέσεις της κυβέρνησης για ουσιαστική και αποτελεσματική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός και να πιστεύουμε ότι τα προβλήματα θα λυθούν με την προσδοκία ενός καλύτερου μέλλοντος ή του μαγικού αριστερού χεριού. Καθώς η πίστη βοηθάει μόνο τη μοιρολατρική και μεσσιανική σχέση με τα πολιτικά τεκταινόμενα και η προσδοκία για μια καλύτερη κατάσταση είναι ένα ευχολόγιο, η αυστηρή επισήμανση για πολιτικές που εφαρμόσθηκαν εν ονόματι της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, αλλά ουδόλως επέτυχαν (κρινόμενες εκ του αποτελέσματος), είναι αναγκαία και επιβεβλημένη.

Αναφέρομαι σε δύο αμιγώς φορολογικά θέματα. Τα πρώτο είναι η εφαρμογή της παραγράφου 25 του άρθρου 72 του νόμου 4172/2013 (μνημονιακού νόμου για να μη ξεχνιόμαστε), όπως αυτή προστέθηκε με την παράγραφο 11 του άρθρου 26 του Ν. 4223/2013 όπου ορίζεται ότι: «Από την έναρξη ισχύος του ν. 4172/2013 παύουν να ισχύουν οι διατάξεις του ν. 2238/1994 (Α’ 151), συμπεριλαμβανομένων και όλων των κανονιστικών πράξεων και εγκυκλίων που έχουν εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση αυτού του νόμου». Ποιος είναι ο Ν. 4172/2013; Είναι ο ισχύον και πολλά υποσχόμενος για θετικές αλλαγές και τα απτά αποτελέσματα στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων. Τι κατήργησε η παράγραφος 25 του άρθρου 72; Κατήργησε το άρθρο 66 του Ν. 2238/1994 όπου αναφέρονταν στον έλεγχο και στη βεβαίωση του φόρου. Σε αυτό το άρθρο υπήρχε η πρόβλεψη επανελέγχου από τον προϊστάμενο της εφορίας ή τον οικονομικό επιθεωρητή στον φορολογούμενο εφόσον υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες για απόκρυψη φορολογητέας ύλης μέσα από την ύπαρξη επίσημων ή ανεπίσημων βιβλίων, στοιχείων ή εγγράφων. Με αυτή τη δυνατότητα η φορολογική αρχή μπορούσε να ανασύρει από το αρχείο υποθέσεις που είχαν περαιωθεί, αλλά είχαν προκύψει νέα στοιχεία, όπως και είχε τη δυνατότητα να ελέγξει τους εφοριακούς που είχαν διενεργήσει τον αρχικό έλεγχο. Η «πυροσβεστικού χαρακτήρα» εκ των υστέρων παρέμβαση με εγκύκλιο το 2014 όπου συμπλήρωνε τις διατάξεις των άρθρων 23 και 25 του Ν. 4174/2013 (Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας, επίσης μνημονιακός νόμος), έδινε τη δυνατότητα επανελέγχου σε ήδη ηλεγμένο ή περαιωμένο φορολογικό έτος στους προϊσταμένους των ελεγκτικών υπηρεσιών εφόσον προκύψουν νέα στοιχεία. Παρόλα αυτά απουσιάζει η έννοια του γενικού επανελέγχου, οπότε ελέγχεται τόσο η επιχείρηση ή ο επιτηδευματίας όσο και ο εφοριακός ελεγκτής (όπως προβλεπόταν στο Ν. 2238/1994), με αποτέλεσμα παραμένουν στο απυρόβλητο οι εμπλεκόμενοι φοροελεγκτές, καθώς η επιχείρηση ή ο επιτηδευματίας που επανελέγχεται μπορεί να ισχυρισθεί ότι εφόσον κατά τον αρχικό έλεγχο ήταν όλα καλώς καμωμένα, ποιος είναι ο λόγος του επανελέγχου, αφήνοντας στην ησυχία του τον φοροελεγκτή;

Το δεύτερο θέμα έχει να κάνει με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 55 του Ν. 4174/2013. Στην περίπτωση γγ’ αναφορικά με την έκδοση εικονικών φορολογικών στοιχείων προβλέπεται ότι το πρόστιμο στον λήπτη του εικονικού στοιχείου είναι ίσο με το 15% της αξίας του στοιχείου, εφόσον η λήψη του δεν είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του φόρου εισοδήματος. Με σχετική εγκύκλιο το 2013 διευκρινίστηκε (κάτι που αναφερόταν ρητά στην περίπτωση β’ της παραγράφου 2 του άρθρου 55) ότι εφόσον ο λήπτης έχει εξοφλήσει μέσω πιστωτικού ιδρύματος ή αξιογράφων πλήρως την αξία του τιμολογίου ή τον αναλογούντα ΦΠΑ στον εκδότη του φορολογικού (εικονικού) στοιχείου (ουσιαστικά ο λήπτης συμψηφίζει την αξία του ΦΠΑ με τις αγορές-πωλήσεις που δηλώνει, δεν πληρώνει το ποσό, ενώ εκείνος που θεωρητικά οφείλει ΦΠΑ για την εικονική συναλλαγή είναι ο εικονικός εκδότης) και καταθέσει στην εφορία σχετικά παραστατικά με αναφορά στο εικονικό στοιχείο, τότε τεκμαίρεται ότι τελούσε σε καλή πίστη και δεν του επιβάλλεται πρόστιμο. Με άλλα λόγια, η νομοθετική ρύθμιση του 2013 κάνει δεκτή την άποψη ότι ο λήπτης του εικονικού στοιχείου πλανάται εφόσον προκύπτει ότι πλήρωσε την αξία της εικονικής συναλλαγής. Ποιον όμως πλήρωσε; Τον εκδότη που θεωρείται απατεώνας. Ποιος διασφαλίζει ότι ο απατεώνας δεν επέστρεψε μέσω άλλης οδού (εκτός τραπεζικού συστήματος) τα χρήματα που πλήρωσε ο λήπτης; Επειδή ο λήπτης πληρώνει στο Δημόσιο τον αναλογούντα ΦΠΑ της εικονικής συναλλαγής, σημαίνει ότι μπορεί και λαμβάνει άφεση αμαρτιών; Εκτός και εάν η φορολογική αρχή εκδίδει συγχωροχάρτια!

Κάπως έτσι -μετά πολλών άλλων- οι προηγούμενοι καταπολεμούσαν τη φοροδιαφυγή. Για γέλια ή για κλάματα, η ουσία είναι ότι οι σημερινοί δεν μπορούν έχοντας δεμένα χέρια από τέτοιας μορφής νομοθετικές διατάξεις να φέρουν καθοριστικό χτύπημα στη φοροδιαφυγή. Απαιτούνται άμεσες αλλαγές στους νόμους.

 • Ο Γιάννης Μάρκοβιτς είναι απόφοιτος του Ανατόλια College, πτυχιούχος Οικονομικών.