Για πολλούς η εντυπωσιακή επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ έναντι της Νέας Δημοκρατίας στις Βουλευτικές Εκλογές της προηγούμενης εβδομάδας, αποτέλεσε μεγάλη έκπληξη. Η ανάλυση όμως των μακροχρόνιων εκλογικών τάσεων – όπως καταγράφονταν από τις επαναλαμβανόμενες έρευνες της Palmos Analysis για το διαδικτυακό τόπο tvxs.gr κατά το τελευταίο τετράμηνο (από τον Οκτώβριο του 2014 μέχρι και την Παρασκευή πριν τις εκλογές) – δείχνει ότι η ευρεία νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ήταν προδιαγεγραμμένη. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος της διαφοράς μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ στην Εκτίμηση Εκλογικής Επιρροής (στην εκτίμηση δηλαδή που προκύπτει από την πρωτογενή πρόθεση ψήφου μετά την κατανομή των αναποφάσιστων και την αναγωγή επί των εγκύρων) στις έρευνες του τετραμήνου είναι 8,5%, όσο ακριβώς και η διαφορά των δύο κομμάτων στις κάλπες της 25ης Ιανουαρίου 2015. Αντίστοιχη εικόνα προέκυπτε και από την ανάλυση των ερευνών του τετραμήνου πριν από τις Ευρωεκλογές, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε με 3,9% διαφορά από τη ΝΔ: εκεί η μέση διαφορά ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ στις έρευνες της Palmos Analysis για το tvxs.gr από τον Φεβρουάριο μέχρι και την παραμονή των Ευρωεκλογών ήταν 4,5%!

Υπάρχουν όμως και μια σειρά από ποιοτικά στοιχεία που – σταθερά και μακροχρόνια – έδειχναν προς την άνετη επικράτηση της – τότε – αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στο ερώτημα “Εν όψει των πρόωρων εκλογών της 25ης Ιανουαρίου, ποιο αποτέλεσμα είναι για εσάς προσωπικά το καλύτερο;” η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ από την έναρξη των διαδικασιών για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας μέχρι και την παραμονή των εκλογών συγκέντρωνε το 36% έως το 42% των απαντήσεων ενώ η νίκη της ΝΔ κινήθηκε μεταξύ του 24% και του 35%, ενώ σε καμιά χρονική στιγμή η νίκη της ΝΔ δεν υπήρξε η πλειοψηφική επιλογή και υπολείπονταν πάντα κατά 5 έως 15 μονάδες της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ.

Μάλιστα, οι πολίτες επέλεγαν το να δοθεί μια πρώτη ευκαιρία στον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα σε ποσοστά από 44% μέχρι και 47%, έναντι 29% έως 33% που επέλεγαν το να δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία στη ΝΔ και τον Αντώνη Σαμαρά.

Το κλίμα μέσα στο οποίο φτάσαμε στις εκλογές έπαιξε, επίσης, κρίσιμο ρόλο: οι πολίτες προσήλθαν στις κάλπες με τα συναισθήματα της ελπίδας/προσδοκίας για το μέλλον αλλά και της οργής/ αγανάκτησης για το παρόν να κυριαρχούν έναντι του φόβου/ αγωνίας για το μέλλον. Η επικράτηση των συναισθημάτων της ελπίδας για το μέλλον και της αγανάκτησης για το παρόν, διαμόρφωσαν συνδυαστικά το ιδανικό περιβάλλον για ένα κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης και δη για τον ΣΥΡΙΖΑ: η αγανάκτηση για τα πεπραγμένα της συγκυβέρνησης ΝΔ και ΠΑΣΟΚ οδηγούσε σε μεγάλες απώλειες ψηφοφόρων από τα κόμματα αυτά και η ελπίδα για το αύριο – όπως εκφράστηκε και από την εξαιρετικά επιτυχημένη επικοινωνιακή καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ – οδηγούσε ψηφοφόρους σχεδόν κάθε πολιτικής-ιδεολογικής τοποθέτησης προς την κάλπη του ΣΥΡΙΖΑ.

Και είναι προφανές ότι η επένδυση στο φόβο από την πλευρά της ΝΔ και της επικοινωνιακής της στρατηγικής, έπεσε στο κενό και δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει πλιεοψηφικό ρεύμα στην κοινωνία. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι σε ποσοστό 62% έως 71% οι πολίτες θεωρούσαν σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ότι ενδεχόμενη επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα θέσει σε κίνδυνο τη θέση της χώρας στην Ευρωζώνη ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών (50% έως 58%) θεωρούσαν ότι οι τραπεζικές καταθέσεις είναι ασφαλείς και δεν θα κινδυνεύσουν σε περίπτωση επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ.

Η αίσθηση της επερχόμενης, ευρείας νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν διάχυτη και στο εκλογικό σώμα. Έτσι, η λεγόμενη «παράσταση νίκης», οι απαντήσεις δηλαδή των ψηφοφόρων στο ερώτημα «ανεξάρτητα από το κόμμα που υποστηρίζετε, ποιο κόμμα πιστεύετε ότι θα νικήσει στις εκλογές», από τις Ευρωεκλογές και μετά εδραιώθηκε υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ και ποτέ δεν υπήρξε ακόμα και υποψία για πιθανή νίκη της ΝΔ, ούτε ακόμα κι όταν σε ορισμένες δημοσκοπήσεις η διαφορά των δύο κομμάτων εμφανίζονταν στα όρια του στατιστικού λάθους.

Ποια όμως η σύνθεση της εκλογικής βάση των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας; Ο ΣΥΡΙΖΑ επικράτησε της Νέας Δημοκρατίας τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, με παρόμοια, μάλιστα, διαφορά. Επιπλέον, υπερίσχυσε σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με τη μέγιστη διαφορά του από τη Νέα Δημοκρατία να καταγράφεται στις λεγόμενες «παραγωγικές ηλικίες», τους πολίτες δηλαδή ηλικίας 35 – 64 ετών. Η παρτίδα για τη Νέα Δημοκρατία σώθηκε – εν μέρει – χάρη στο ισχυρό της προβάδισμα στους ηλικιωμένους (τους πολίτες ηλικίας 65 ετών και άνω), κάτι που εξηγεί και τις μετέπειτα δηλώσεις στελεχών της για «κόμμα» ηλικιωμένων.

Παράλληλα, η σκληρή φορολόγηση επαγγελματικών ομάδων που παραδοσιακά στήριζαν στο παρελθόν την συντηρητική παράταξη – όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αγρότες – στέρησαν από τη Νέα Δημοκρατία σημαντικά εκλογικά ερείσματα: η φορολόγηση από το πρώτο ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους εμπόρους/ επιχειρηματίες και η επιβολή του ΕΝΦΙΑ στα αγροτεμάχια, έστρεψε μαζικά τους ψηφοφόρους αυτών των επαγγελματικών ομάδων προς τον ΣΥΡΙΖΑ και εκτόξευσε τη διαφορά του με τη Νέα Δημοκρατία στα ύψη. Παράλληλα, η στοχευμένη υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ για παροχή 13ης σύνταξης στους χαμηλοσυνταξιούχους (όσους έχουν σύνταξη κάτω από 700 ευρώ) περιόρισε σημαντικά το τεράστιο προβάδισμα της ΝΔ στους συνταξιούχους τόσο στις Βουλευτικές Εκλογές του 2012, όσο και στις Ευρωεκλογές του 2014.

(Πατήστε πάνω στον πίνακα για να τον δείτε ολόκληρο)

Με βάση τα παραπάνω, ερμηνεύεται ως απόλυτα φυσιολογική η μαζική απευθείας διαρροή ψηφοφόρων της συντηρητικής παράταξης προς τον ΣΥΡΙΖΑ, που έφτασε στο 16% των ψηφοφόρων της ΝΔ του 2012 και η οποία ουσιαστικά διαμόρφωσε την εντυπωσιακή διαφορά.

*Τα στοιχεία προέρχονται από την Τηλεφωνική Έρευνα στις 25 Ιανουαρίου 2015 για την εκτίμηση του Εκλογικού Αποτελέσματος.

* Ο Πασχάλης – Αλέξανδρος Τεμεκενίδης, είναι διευθυντής Ερευνών Palmos Analysis