Το τελευταίο eurogroup ανέδειξε τη συνολική διάσταση, με φόντο ως τώρα την Ελλάδα, της Ευρωπαϊκής κρίσης. Πρόκειται για μια κρίση που ανεξάρτητα αν εμφανίζεται για την ώρα ως κρίση (δημόσιου) χρέους, το σκέλος αυτό δεν είναι παρά ένα πολύ μικρό μέρος της.

Ads

Πέρα απ’ αυτό, υπάρχει και το ιδιωτικό χρέος, που με την πιστωτική επέκταση έχει σε μεγάλο βαθμό υποθηκεύσει την επόμενη γενιά. Υπάρχουν μεγάλες σπατάλες σε τομείς με ελάχιστο κοινωνικό αποτύπωμα που με την πάροδο του χρόνου τις συνηθίσαμε ως ανελαστικές, οι οποίες συντηρούν ελλείμματα, τόσο στον δημοσιονομικό τομέα, όσο και στο ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών.

Υπάρχει η συνήθεια, συνηγορούμενη από τα διάφορα λόμπι, να συνεχίσουμε στον ίδιο προσανατολισμό της οικονομίας, κυνηγώντας νούμερα ή στόχους που κάθε άλλο παρά στην ευημερία οδηγούν, αδιαφορώντας για συνέπειες και εξελίξεις στον κοινωνικό και περιβαλλοντικό τομέα. Υποβαθμίζοντας φέρουσες ικανότητες περιοχών, μεγεθύνοντας κοινωνικές και χωρικές ανισότητες, καταφέρνοντας πλήγματα στην ποιότητα ζωής, αλλά και τη βιωσιμότητα του πλανήτη.

Όλα αυτά ήταν οι αιτίες μιας κρίσης πολύπλευρης και σε μεγάλο βαθμό συστημικής. Μιας κρίσης που κτύπησε την από κάθε άποψη ανοχύρωτη χώρα μας περισσότερο από αλλού. Ανοχύρωτη, αφού ξεχάσαμε να επενδύσουμε σε αυτάρκεια, προστιθέμενη αξία, ερημώσαμε τη μισή επικράτεια, αφήσαμε αλλού ανενόχλητες μονοκαλλιεργητικές τάσεις, θεωρήσαμε πολυτέλεια το συλλογικό και τις κοινωνικές δομές. Ως κοινωνία, με ευθύνη φυσικά των ανεύθυνων κυβερνήσεων που εκλέγαμε. 

Αλλά οι δομικές και διαρθρωτικές αδυναμίες μας που παρατηρούνται και συντηρούνται σε σημαντικό βαθμό ως σήμερα, δεν στέκονται από μόνες τους ικανές να περιορίσουν την κρίση στα καθ’ ημάς. Χώρες υπεράνω τουλάχιστον πολλών υποψιών βλέπουν ήδη τη ραγδαία εξάπλωση της στην επικράτεια τους και όχι μόνο. Γιατί οι παθογένειες είναι υπαρκτές, σε μικρότερο βαθμό βεβαίως και εκεί.

Στην εξάπλωση και το βάθεμα της κρίσης συνέβαλε καθοριστικά η επίσημη ηγεσία της ΕΕ, αλλά και οι ηγεσίες χωρών που παίζουν καθοριστικότατο ρόλο στα τεκταινόμενα της. Με στάση επιδερμική και κοντόφθαλμη, που αγόταν και φερόταν από τις εξελίξεις, στάση που κάθε άλλο παρά ενιαία Ευρωπαϊκή μπορεί να χαρακτηριστεί. 

Κύριο μέλημα της ήταν πως να απομονώσει πτυχές της κρίσης από το συνολικό πεδίο, τόσο ως προς τις διαστάσεις της όσο και χωρικά. Κοινώς να κρύψει το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Έτσι σε πείσμα μιας επιλεκτικής δαιμονοποίησης (εκεί οδήγησε η στάση αυτή) υπαρκτών αλλά αποσπασματικών καταστάσεων, η κρίση χρόνο με τον χρόνο έδειξε τα ακόμα πιο κοφτερά δόντια της…

Το αποκορύφωμα της πολιτικής κρίσης το ζήσαμε την περασμένη Τρίτη. Οι κάθε λογής ιθύνοντες παζάρευαν τη δόση μιας δανειακής σύμβασης, που εξ αρχής επίσημα σχεδόν ήταν γνωστό ότι δεν “βγαίνει”. Και ως προς το χρηματοδοτικό σκέλος της, αλλά και ως προς τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Ξέχωρα ότι μ’ αυτήν θάβονταν προοπτικές της οικονομίας και της χώρας, συντρίβονταν η κοινωνική συνοχή, επιβαρύνονταν στο διηνεκές οι σημερινοί νέοι και οι επόμενες γενιές.

Με την Ισπανία, την Ιταλία (πιθανότατα και τη Γαλλία) στο κάδρο, η ως τώρα ασταθής ισορροπία κατέρρευσε και ο χρόνος για να επουλωθούν τραύματα και αντιφάσεις ως το επόμενο eurogroup δεν επαρκεί. Άλλωστε καλείται πλέον να “λύσει” μια εξίσωση με πολλές μεταβλητές και άλλους τόσους αγνώστους.

Οι πολλές “μεταβλητές” έχουν να κάνουν με τη βιωσιμότητα του χρέους, το κενό στη χρηματοδότηση -τουλάχιστον ως το 2016, η στάση του ΔΝΤ. “Άγνωστοι” παραμένουν, το κόστος των προς επαναγορά ομολόγων, το τελικό επιτόκιο αλλά και η πραγματική βούληση διαφόρων εταίρων για όλα αυτά.

Η εξίσωση αυτή δεν μπορεί να λυθεί με μαθηματικό τρόπο. Απλά η κυβέρνηση ελπίζει στη συνδρομή της αλχημείας, μήπως και επιβεβαιωθεί η “όλα για τη δόση” στάση της. Προσμένοντας μόνο σ’ ένα μπάλωμα μιας χρήσης, μέχρι τη στιγμή της επόμενης δόσης, Με την ελπίδα να μη φανεί η τρύπα της αδιέξοδης πολιτικής.

Στο μεταξύ, η πραγματική οικονομία, η απασχόληση, τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα και οι χρειαζούμενες εδώ και πολύ καιρό αλλαγές και επενδύσεις είναι σφηνωμένες στο βούρκο ενός χρεοκοπημένου πολιτικού σκηνικού και μιας θνήσκουσας οικονομίας. Σε μια καταθλιπτική περιρρέουσα ατμόσφαιρα.

Οι μοχλοί για να αντιστραφούν οι σημερινοί δυσμενέστατοι όροι βρίσκονται πλέον σε μια διαφορετική πολιτική, που ιεραρχεί μπροστά την αειφόρα προοπτική, ταυτόχρονα με την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Διαφορετικά, το πολύ -πολύ (αν και όχι το επικρατέστερο σενάριο) να προκύψουν “δόσεις” στη δόση και η επανεξέταση του όλου ζητήματος αργότερα.

Η ελληνική κοινωνία δεν έχει πλέον αντοχές για να υποβάλλεται ως πειραματόζωο σε ασκήσεις επί χάρτου, που επινοούν πρόσκαιρα κάποιοι ισχυροί. Και η πραγματική οικονομία μαστίζεται από έντονες τάσεις αποεπένδυσης και οι συντελεστές της, σε μια “ατμόσφαιρα” κινούμενης άμμου για το τι ξημερώνει αύριο, αισθάνονται αδυναμία έστω και για έναν προσωρινό προγραμματισμό. Πλέον και με το “μαρτύριο της σταγόνας”… 

Στη σημερινή κατάσταση είναι δεδομένο ότι η χώρα χρειάζεται τη δόση αλλά και την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της. Η πρώτη μπορεί να κλείσει “τρύπες” προσωρινά, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να επενδύσει ακόμα και ο πλέον αδαής πάνω σ’ αυτή.

Πραγματική επένδυση μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από τον επαναπροσανατολισμό των κατευθύνσεων της οικονομίας, τη μείωση των ανισοτήτων και την πρόσβαση όλων των πολιτών στα συλλογικά αγαθά και την ποιότητα ζωής. Σε μια πράσινη στροφή χωρίς σκιές και εξαιρέσεις.

*Θανάσης Παπακωνσταντίνου Εκπρόσωπος Τύπου των Οικολόγων Πράσινων