Δεν έχει πολλές μέρες που κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο για το προσφυγικό. Ένας νόμος που προσπαθεί να εξανθρωπίσει και να επιταχύνει σημαντικά τις διαδικασίες απόδοσης ασύλου ενσωματώνοντας συν τοις άλλοις την αναθεωρημένη ευρωπαϊκή οδηγία για τις κοινές διαδικασίες χορήγησης καθεστώτος διεθνούς προστασίας σε πρόσφυγες.

Ωστόσο, ακόμα απέχουμε πολύ από μία συγκροτημένη θεσμικά κατοχυρωμένη μεταναστευτική πολιτική της Ελληνικής Πολιτείας. Βέβαια, στη χώρα που η ακροδεξιά παλεύει να ορίσει την ατζέντα του δημόσιου διαλόγου, αν και περιθωριοποιημένη από την πλειονότητα των πολιτών που έμπρακτα αποδεικνύουν τα ανθρωπιστικά και αλληλέγγυα συναισθήματά τους, κι ενώ η νεοναζιστική εγκληματική οργάνωση αποτελεί το τρίτο κόμμα της Βουλής, το να μιλάς για “μεταναστευτική πολιτική” είναι σα να ζητάς από τη Γερμανία να σταματήσει τον πόλεμο που γεννά τις προσφυγικές ροές (βλ. σχετικό άρθρο μας).

Η χώρα μας όμως δεν είχε ποτέ της μεταναστευτική πολιτική, παρά τους τόσους μετανάστες που κατά καιρούς φιλοξένησε. Είναι ωστόσο, αναγκαίο, να αρχίσει ο σχεδιασμός της με σεβασμό στις ανάγκες των προσφύγων και λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της χώρας. Το επιχείρημα ότι μεταναστευτική πολιτική ασκούν οι πλούσιες χώρες, είναι έωλο κι έχει καταρριφθεί προ πολλού.

Η χώρα οφείλει να θεσμοθετήσει όχι μόνο την προστασία των προσφύγων, αλλά και την κοινωνική κι οικονομική ενσωμάτωσή τους στην χώρα μας. Τη στιγμή που κατηγορούμε άλλες χώρες ότι επιθυμούν να φιλοξενήσουν πρόσφυγες επιλεκτικά (μορφωμένους, μεσοαστούς, συγκεκριμένες ειδικότητες κλπ), δεν μπορεί η Ελλάδα να μένει δίχως έναν σχεδιασμό για το μέλλον.

Όσο και να επιχαίρουμε και να συγχαίρουμε που για πρώτη φορά συστάθηκε Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, τούτο μένει εγκλωβισμένο μόνο στη διαχείριση του -μείζονος σημασίας για την κοινωνία- μεταναστευτικού προβλήματος. Άλλωστε, είναι φανερό σε όλους ότι η απόφαση της Συνόδου, και υπό την πίεση της ακροδεξιάς, δε θα φέρει για την ελληνική κοινωνία κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα, όσο συνεχίζεται ο πόλεμος. Και η μονιμοποίηση της κατάστασης διαρκούς προσφυγικής κρίσης, απαιτεί να ξεκινήσουν άμεσα σχεδιασμοί μεταναστευτικής πολιτικής.

Οφείλει η κυβέρνηση να σχεδιάσει και να κατοχυρώσει θεσμικά την ενσωμάτωση των παραμενόντων προσφύγων και μεταναστών. Να παρέχει όχι μόνο προστασία, αλλά και να μέσα ώστε να μπορέσουν να εργαστούν οι πρόσφυγες, γιατί αλλιώς θα μιλάμε για την θεσμοθέτηση της εξαθλίωσής τους ή της εκμετάλλευσή τους· άλλωστε έτσι γινόταν -συνειδητά- τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς σε πολλές περιπτώσεις οι μετανάστες εργαζόμενοι όχι μόνο δεν αντιμετωπίζονταν ως φορείς βασικών δικαιωμάτων, αλλά εκδιώκονταν με ωμή βία, δεχόμενοι διακρίσεις και μένοντας απροστάτευτοι σε δίκτυα εκμετάλλευσης που αγγίζουν τα όρια της δουλείας.

Βέβαια, αμέσως θα εμφανιστούν καλοθελητές που θα μας “θυμίσουν” ότι τόσοι Έλληνες ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας ή ανεργίας, ότι δεν στήσαμε ούτε δομές αλληλεγγύης ούτε βοηθήσαμε (κι όταν το πράττουμε “το κάνουμε για επίδειξη”). Για κάποιους -ταγούς- η ανεργία και η κρίση εμποδίζει τις νέες επιχειρήσεις (πόσο μάλλον προσφύγων).
Μα το αίτημα δεν είναι νέο και δεν αναφέρεται στο παρόν. Το αίτημα είναι διαχρονικό με στόχο να εφαρμοστεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Σαφώς και τώρα προέχει η ασφάλεια και η διαχείριση των ροών. Ωστόσο, είναι αναγκαίο να αρχίσει να μελετάται ένα σχέδιο, μέσα στις δύσκολες παρούσες συνθήκες. Μεταναστευτική πολιτική δε σημαίνει μόνο διαχείριση των ροών, αλλά και προσπάθεια δημιουργίας παράλληλων σχεδιασμών για το μέλλον, για όσους μείνουν και δε θέλουν να στέκουν άπραγοι και μπορούν να ξεφύγουν από τη δουλοπαροικιακή μοίρα των προσφύγων…

Είναι όμως αναγκαίο ο ορισμός της νέας μεταναστευτικής πολιτικής να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τα επίκαιρα φαινόμενα των πολεμικών συγκρούσεων, μα και την παγκόσμια φτώχεια στον πλανήτη που θα οδηγεί όλο και περισσότερο κόσμο στην Ευρώπη και τη χώρα μας. Οι τεράστιες ανισότητες που τέμνουν τον πλανήτη και ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός περιβαλλοντικών προσφύγων που προς το παρόν δεν χαίρουν διεθνούς προστασίας και δημιουργούν ένα εκρηκτικό πλαίσιο ξενοφοβίας και βίας για τις επόμενες δεκαετίες.

Άλλωστε έχει αποδειχθεί ότι η απλή αστυνομική/ κατασταλτική λογική που αποτέλεσε κεντρική πολιτική αντιμετώπιση από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ τα τελευταία χρόνια (με καταδίκες της χώρας μας από Διεθνή Δικαστήρια) δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα όπως επίσης και η εσωστρεφής πολιτική ενσωμάτωσης που ακολούθησαν Γαλλία και Βέλγιο δεν είχε αποτέλεσμα.
Και φυσικά η μεταναστευτική πολιτική, πέραν της σχολικής ενσωμάτωσης ανηλίκων που φαίνεται να σχεδιάζεται, θα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα και στόχο την καταβαράθρωση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της στερεοτυπικής άρνησης του διαφορετικού.