Η Μόσχα θέλει να μετατρέψει τη Ρωσία σε «κέντρο του αθλητικού κόσμου», αλλά το τίμημα φαίνεται να είναι αρκετά επιζήμιο. Τέσσερα χρόνια πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018, το κόστος για την επόμενη χώρα υποδοχής έχει ήδη φτάσει στα ύψη, με τα δύο πιο σημαντικά στάδια να κοστίζουν περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Επιμέλεια: Μικαέλα Κόλλια

Όταν ο Ιταλός διαιτητής Νίκολα Ριτσόλι σφύριξε την έναρξη του τελικού Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Ρίο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν παρακολουθούσε τον αγώνα από τις θέσεις των επισήμων. Καθώς ο Ρώσος Πρόεδρος δεν κρύβει το γεγονός πως ο αθλητισμός τον αφήνει σχεδόν αδιάφορο, παρακολούθησε το τελευταίο αγώνα στη Βραζιλία επειδή η χώρα του θα φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο το 2018. 

Μαζί με το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στίβου της IAAF και τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, το Παγκόσμιο Κύπελλο θα είναι το τρίτο αθλητικό γεγονός παγκοσμίου επιπέδου που θα φιλοξενηθεί από τη Ρωσία αυτή τη δεκαετία. Επιπλέον, έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο ο πρώτος αγώνας Formula 1 της Ρωσίας που θα λάβει χώρα στο Σότσι. Μάλιστα, ο Ρώσος υπουργός αθλητισμού, Βιτάλι Μούτκο, έχει δηλώσει ότι θέλει να κάνει τη Ρωσία το «κέντρο του αθλητικού κόσμου».

Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η φιλοξενία μεγάλων αθλητικών γεγονότων είναι ένας τρόπος να αναδειχθεί η δύναμη της χώρας. Ωστόσο, τονίζεται και η επείγουσα ανάγκη εκσυγχρονισμού των υποδομών της. Επτά από τους 12 χώρους που προβλέπονται για χρήση στο Παγκόσμιο Κύπελλο πρέπει να είναι νεόκτιστοι ενώ δύο απαιτούν προσεκτική ανακαίνιση. Το κόστος αυτών των εργασιών δεν είναι μικρό. Αφού ξοδεύτηκαν περίπου 50 δισεκατομμύρια ευρώ για τους ακριβούς Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σότσι, το Υπουργείο του Μούκτο εκτιμά ότι η Ρωσία θα δαπανήσει 30 δισεκατομμύρια ευρώ για να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018 – ποσό διπλάσιο από εκείνο που δαπανήθηκε για τη Βραζιλία στο φετινό τουρνουά.

Αλλά, o κακός σχεδιασμός και η υποτιθέμενη διαφθορά έχουν αρχίσει να ανεβάζουν το κόστος. Πράγματι, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, με βάση την τιμή ανά κάθισμα, το ρωσικό Παγκόσμιο Κύπελλο θα είναι το πιο ακριβό από ποτέ.

Η έρευνα συγκρίνει τις τιμές ανά κάθισμα:

• Νότια Κορέα/Ιαπωνία 2002: περίπου 6.000 δολάρια
• Γερμανία 2006: 3.200 δολάρια
• Νότια Αφρική 2010: 5.000 δολάρια
• Βραζιλία 2014: 6.500 δολάρια
• Ρωσία 2018: 11.500 δολάρια

Όπως αναφέρει το Spiegel, το γήπεδο του Παγκοσμίου Κυπέλλου στην Αγία Πετρούπολη αναμένεται να είναι το πιο ακριβό, με κόστος 16.500 δολάρια για κάθε μία από τις περίπου 70.000 θέσεις θεατών. Το γήπεδο είναι υπό κατασκευή από το 2007 και είχε αρχικά προγραμματιστεί για να ανοίξει στο τέλος του 2008, αλλά έχει επιβαρυνθεί από καθυστερήσεις. Παράλληλα, το κόστος έχει εκτιναχθεί στα ύψη: ενώ θα έπρεπε να κοστίσει 415 εκατομμύρια δολάρια, οι τρέχουσες εκθέσεις δείχνουν ότι το τίμημα έχει αυξηθεί στα 1,2 δισεκατομμύρια. Τα εγκαίνια έχουν πλέον προγραμματιστεί για το 2016. Μάλιστα, για να είναι σίγουροι, κατασκεύασαν και ένα δεύτερο γήπεδο, σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά με το πρώτο. Αυτό προορίζεται να χρησιμοποιηθεί αργότερα από τη δεύτερη ομάδα της Πρέμιερ Λιγκ της Ρωσίας, τη Ζενίτ Αγίας Πετρούπολης.

To ιδιωτικό συμφέρον

Τα προβλήματα με το γήπεδο στην Αγία Πετρούπολη δεν είναι απλά μια μεμονωμένη περίπτωση. Τον Δεκέμβριο, μια έκθεση στην καθημερινή εφημερίδα Vedomosti ξάφνιασε το κοινό με την είδηση ότι οι ανακαινίσεις του Ολυμπιακού Σταδίου της Μόσχας, που αρχικά εκτείνονταν στα 2,5 δις δολάρια, θα μπορούσαν να κοστίσουν ακόμα πιο ακριβά. Έκτοτε, τα σχέδια συρρικνώθηκαν, με το κόστος αναμένεται να φτάσει στα 650 εκατομμύρια δολάρια.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι πολλά στάδια θα έχουν μικρή χρησιμότητα μετά το τουρνουά. Το μικρότερο στάδιο του Παγκοσμίου Κυπέλλου αναμένεται να φιλοξενήσει 42.000 θεατές, ενώ ο μέσος όρος θεατών στους ρωσικούς αγώνες της Πρέμιερ Λιγκ φιλοξενούν συνήθως 12.000 κόσμο. Εκτός αυτού, τέσσερις πόλεις που θα φιλοξενήσουν αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου δεν έχουν καν τοπικές ομάδες που συμμετέχουν στην Πρέμιερ Λιγκ. Σύμφωνα με έκθεση του Μάρτιν Μύλλερ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, με αμφίβολες οικονομικές προοπτικές για τη Ρωσία, το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018 είναι πιθανό να είναι καταστροφικό για τη ρωσική οικονομική ανάπτυξη.

Από την άλλη, ο υπουργός Αθλητισμού Μούτκο προσπάθησε πρόσφατα να θέσει ένα τέλος στις επικρίσεις για το υψηλός κόστος, λέγοντας ότι δεν υπάρχει γήπεδο που θα κοστίσει περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια ρούβλια, δηλαδή περίπου 440 εκατομμύρια δολάρια. Έτσι, οι ιδιοκτήτες κατασκευαστικών εταιριών έχουν ήδη αρχίσει να αντιδρούν εναντίον της δήλωσής του, ιδίως ο Γκενάντυ Τιμτσέκο, ο ιδιοκτήτης της ρωσικής μηχανικής και κατασκευαστικής εταιρεία Stroytransgaz.

Σύμφωνα με το Spiegel, η εταιρεία Stoytransgaz απαιτεί 35% περισσότερα χρήματα για τα στάδια, από αυτά που προσφέρει ο Μούτκο. Καθώς ο Τιμτσένκο έχει αναδειχθεί σε ισχυρή προσωπικότητα των ολιγαρχικών τάξεων της Ρωσίας κατά τη εποχή Πούτιν, παραμένει αβέβαιο αν ο υπουργός αθλητισμού μπορεί να αρνηθεί τις πιέσεις του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, όταν η FIFA απένειμε το Παγκόσμιο Κύπελλο στη Ρωσία το 2010, ένας κορυφαίος σύμβουλος του τότε Προέδρου, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, έγραψε στα ρωσικά: «Dawaite bes otkatow». Αυτό, σε ελεύθερη απόδοση, σημαίνει: «Ας προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τη διαφθορά αυτή τη φορά».