Το μέγεθος των οικονομικών ανισοτήτων στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και οι κίνδυνοι που προκύπτουν από αυτές για το πιο δημοφιλές άθλημα του πλανήτη, περιγράφονται «ανάγλυφα» στην έρευνα του European Data Journalism Network.

Ads

Από την μία πλευρά μπορούμε να δούμε μια εξαιρετική οικονομική ανάπτυξη του ποδοσφαίρου, με τα έσοδα των ευρωπαϊκών συλλόγων να έχουν αυξηθεί κατά έξι φορές μέσα σε 20 χρόνια.

*Έξι φορές περισσότερα έσοδα σε διάστημα 20 ετών – Η εξέλιξη των εσόδων των ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών συλλόγων, σε δισεκατομμύρια ευρώ:

image
image

Ads

Μπορείτε να διαβάσετε σχετικά: «Μια θρησκεία χωρίς άπιστους: Ποδόσφαιρο» του Νίκου Μπογιόπουλου και Δημήτρη Μηλάκα

Ο λόγος; Ένας «ενάρετος» κύκλος που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 με την εμφάνιση των ιδιωτικών τηλεοπτικών καναλιών και τον άγριο ανταγωνισμό που εισήγαγαν για να αποκτήσουν δικαιώματα μετάδοσης. Έτσι, οι σύλλογοι άρχισαν να μοιράζονται ακόμη μεγαλύτερα έσοδα, με τα οποία αγόραζαν καλύτερους παίκτες. Αυτό με την σειρά του βοήθησε να γεμίσουν τα γήπεδα, να πουληθούν περισσότερες φανέλες και συλλογικά αξεσουάρ στους οπαδούς και να προσελκυστούν χορηγοί, έτοιμοι να πληρώσουν πολλά για τις καλύτερες θέσεις στην τηλεόραση, με τα κανάλια να πρέπει να ξοδεύουν όλο και περισσότερο για να μπορούν να μεταδίδουν αυτούς τους χρυσοφόρους αγώνες…

*Τηλεοπτικά δικαιώματα εκπομπής: ‘Ενα θύμα πολέμου -Προέλευση των εσόδων των ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών συλλόγων, σε δισεκατομμύρια ευρώ και ως ποσοστό του συνόλου:

image
image

Ως η κύρια αιτία για την οικονομική άνοδο του ποδοσφαίρου, τα τηλεοπτικά δικαιώματα αποτελούν επίσης έναν από τους ισχυρότερους μοχλούς για την επιδείνωση των ανισοτήτων μεταξύ των συλλόγων. Αν και σε μία μόνο διοργάνωση τα έσοδα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα κατανέμονται αρκετά δίκαια μεταξύ των ομάδων, ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των διοργανώσεων, οι οποίες γενικά διευρύνουν τις ανισότητες.

Για παράδειγμα, η αγγλική Premiership προσελκύει μακράν τα μεγαλύτερα έσοδα στον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια τα τηλεοπτικά δικαιώματά της έχουν φτάσει στο σημείο όπου, εκτός των αγγλικών συλλόγων, μόνο η Ρεάλ, η Μπαρτσελόνα και η Γιουβέντους φτάνουν στους Top 20 συλλόγους όσον αφορά στα έσοδα από εθνικά τηλεοπτικά δικαιώματα. Η Πάρι σεν Ζερμέν και η Μπάγερν Μονάχου, για παράδειγμα, κατατάσσονται χαμηλότερα από τον πιο χαμηλό αγγλικό σύλλογο, την Sunderland.

*Ο μεγάλος γίνεται μεγαλύτερος – Αύξηση των εσόδων των συλλόγων στα 20 κύρια ευρωπαϊκά πρωταθλήματα μεταξύ 2009 και 2015, σε εκατομμύρια ευρώ:

image
image

Τα ευρωπαϊκά τηλεοπτικά δικαιώματα, τα οποία βασίζονται περισσότερο στα αποτελέσματα, είναι πιο ισορροπημένα: Μόνο τέσσερις αγγλικοί σύλλογοι μπήκαν στο ευρωπαϊκό Top 20 το 2015. Αλλά εάν τα δικαιώματα αυτά είναι λιγότερο ευνοϊκά για τους Άγγλους, εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα κακώς κατανεμημένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Διότι είναι κυρίως οι σύλλογοι των τεσσάρων κύριων πρωταθλημάτων που επωφελούνται από αυτά:  Το αγγλικό, φυσικά, αλλά και το ισπανικό, ιταλικό και γερμανικό. Αλλά ακόμη και μέσα σε αυτά τα πρωταθλήματα, τα κενά μεταξύ των συλλόγων μεγαλώνουν όλο και περισσότερο: Μόλις 30 σύλλογοι εισπράττουν το 49% των συνολικών εσόδων 679 ευρωπαϊκών συλλόγων.

*Σύλλογοι: ‘Ανισος ανταγωνισμός – Τα έσοδα των 30 μεγαλύτερων συλλόγων, το 2015, σε εκατομμύρια ευρώ:

image
image

Η αύξηση των οικονομικών ανισοτήτων μεταξύ των συλλόγων, χρόνο με το χρόνο έχει καταλήξει να δημιουργεί σημαντικές διαφορές στο επίπεδο της αθλητικής ικανότητας, μειώνοντας σιγά-σιγά την αβεβαιότητα των αποτελεσμάτων των αγώνων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Τσάμπιονς Λιγκ, η πιο διάσημη διασυλλογική διοργάνωση, έχει γίνει εξαιρετικά προβλέψιμο, με τις ίδιες ομάδες από τα ίδια πρωταθλήματα να νικούν ολοένα και συχνότερα τις ομάδες από «μικρά» πρωταθλήματα.

*Η εξαφάνιση του μη προβλέψιμου του αθλήματος – Ημιτελικές θέσεις στο Champions League σύμφωνα με τις ημιτελικές θέσεις στο εθνικό πρωτάθλημα:

image
image

Τα συνολικά έσοδα ενός συλλόγου καθορίζουν την ποιότητα των παικτών που μπορεί να προσελκύσει ή να διατηρήσει. Όσο υψηλότερα είναι τα έσοδα, τόσο περισσότερο ο σύλλογος μπορεί να αγοράσει ή να διατηρήσει τους καλύτερους παίκτες. Δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι, με τις αυξανόμενες τιμές των τηλεοπτικών δικαιωμάτων στην Αγγλία, οι μισθοί των παικτών αυξήθηκαν: Η συνολική μισθοδοσία στην αγγλική Πρέμιερ Λιγκ είναι περισσότερη από την διπλάσια του ιταλικού πρωταθλήματος. Συνεπώς, το ευρωπαϊκό τοπίο για την αγοραία αξία των παικτών διαμορφώνεται άμεσα από τις ανισότητες στα έσοδα των συλλόγων.

*Περισσότεροι ακριβότεροι παίκτες σε πλουσιότερα πρωταθλήματα – Οι αγοραίες αξίες των παικτών στην Ευρώπη το 2015, σε δισεκατομμύρια ευρώ:

image
image

Με την πάροδο του χρόνου, η οικονομική ανάπτυξη των συλλόγων κατέστη δυνατή χάρη στη σημαντική συσσώρευση χρέους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η UEFA εισήγαγε το 2011 κανονισμούς «οικονομικής ευγενούς άμιλλας». Οι κανονισμοί αυτοί υποχρεώνουν τους ευρωπαϊκούς συλλόγους να περιορίσουν τις οικονομικές τους απώλειες. Κατά τη διάρκεια ενός τριετούς οικονομικού κύκλου, ένας σύλλογος δεν μπορεί να αναφέρει ζημιές άνω των 30 εκατομμυρίων ευρώ. Χάρη σε μια αρκετά αυστηρή εφαρμογή αυτού του μέτρου, οι απώλειες των ευρωπαϊκών συλλόγων μειώθηκαν και το χρέος τους αρχίζει επίσης να μειώνεται.

*Οι υγιέστεροι ευρωπαϊκοί σύλλογοι – Τεχνική περιγραφή: Εξέλιξη των καθαρών ζημιών των ευρωπαϊκών συλλόγων, σε εκατομμύρια ευρώ:

image
image

*Οι ευρωπαϊκοί σύλλογοι εκκαθαρίζουν τα χρέη τους – Καθαρή δέσμευση των συλλόγων σε 20 κορυφαίες κατηγορίες, σε ποσοστό των εσόδων:

image
image

Όμως, οι κανονισμοί του οικονομικού fair play δεν αντιμετωπίζουν τις αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ των συλλόγων. Για να γίνει αυτό, θα ήταν απαραίτητο να θεσπιστούν αυστηρότεροι κανονισμοί. Για παράδειγμα, να απαιτείται από τους συλλόγους να συμμορφώνονται με μια ποσόστωση παικτών που θα προέρχονται από τις ακαδημίες τους. Η UEFA όντως εισήγαγε αυτή την υποχρέωση για ομάδες που παίζουν στα ευρωπαϊκά κύπελλα, αλλά στον ελάχιστο βαθμό: Μόνο 4 παίκτες από τους 25 πρέπει να έχουν βγει από τις ακαδημίες των συλλόγων. Ίσως πιο αποτελεσματικό να ήταν ένα μέτρο θέσπισης ανώτατου ορίου μισθού.

*Η μεταγραφική αγορά αναθερμαίνεται – Συνολικό ποσό των μεταγραφικών δαπανών από αγγλικούς, γαλλικούς, ισπανικούς, γερμανικούς και ιταλικούς συλλόγους, σε δισεκατομμύρια ευρώ:

image
image

Η θεαματική αύξηση του μεταγραφικού κόστους και των απολαβών των παικτών που πωλούνται και αγοράζονται, δεν δημιουργεί μόνο ανισότητες μεταξύ των πλουσιότερων συλλόγων και των άλλων. Δημιουργεί επίσης νέες ανισότητες εντός των συλλόγων, ανάμεσα στους «σούπερ σταρ» και τους συμπαίκτες τους. Για παράδειγμα, στη Γαλλία το 2014, ο μισθός των 20 καλύτερα πληρωμένων παικτών στην Ligue 1 κυμάνθηκε από 250.000 έως 1,5 εκατομμύρια ευρώ, καθαρά, ανά μήνα, ενώ το 2011 ήταν μεταξύ 220.000 και 375.000 ευρώ. Επομένως, η οικονομική ανάπτυξη που παρατηρείται στο ποδόσφαιρο, δεν προκύπτει από τους «κανονικούς» παίκτες, ούτε από τους παίκτες του χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου.

*Μισθοί: Το χάσμα διευρύνεται μεταξύ των δύο γαλλικών πρωταθλημάτων – Εξέλιξη του μέσου μισθού στα Πρωταθλήματα 1 και 2 (κατά την περίοδο 1998-2009):

image

Αν δεν υπάρξουν δραστικές αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί πλέον το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, με αυτόν τον ρυθμό, σύντομα θα πρέπει να τροποποιήσουμε τη διάσημη φράση του Gary Lineker, ότι «το ποδόσφαιρο είναι ένα απλό παιχνίδι στο οποίο 22 άνδρες κυνηγούν μια μπάλα για 90 λεπτά και στο τέλος οι Γερμανοί κερδίζουν πάντα», αντικαθιστώντας την λέξη «Γερμανοί», με την λέξη «πλούσιοι»…