Η επέμβαση των ΗΠΑ, με τις ευλογίες των συμμάχων τους, στο Ιράκ, το Μάρτιο του 2003, και η πτώση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεϊν άνοιξε κυριολεκτικά τους Ασκούς του Αιόλου στην περιοχή της Εγγύς και Μέσης Ανατολής. Ο επικείμενος κατακερματισμός του Ιράκ αλλά και της Συρίας με αποκορύφωμα την εμφάνιση του κινήματος ΙΣΙΣ των Τζιχαντιστών, οι οποίοι προελαύνουν, παρά τους βομβαρδισμούς Αμερικανών, Άγγλων και Γάλλων, ακάθεκτοι, απειλώντας με κατάληψη την ίδια την πρωτεύουσα του Ιράκ, τη Βαγδάτη, αποτελεί πλέον άμεσο κίνδυνο για την Τουρκία, καθώς οι Κούρδοι είναι αυτοί που σηκώνουν το βάρος του πολέμου ενάντια στους Τζιχαντιστές και ως εκ τούτου θα ζητήσουν και θα επιδιώξουν την ίδρυση κουρδικού κράτους  που ονειρεύονται εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια, ενώνοντας τους κουρδικούς πληθυσμούς του Ιράκ, της Συρίας, της Τουρκίας και μακροπρόθεσμα του Ιράν.

Άλλωστε είναι πλέον γνωστό πως οι ΗΠΑ, μετά την πολιτική αποτυχία  της επέμβασής τους στο Ιράκ, έχουν σαν στόχο την ίδρυση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους υπό τη μορφή προτεκτοράτου, προκειμένου να διατηρήσουν τον έλεγχό τους στις πετρελαιοπηγές της περιοχής, γεγονός που επιδείνωσε  περαιτέρω τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, οι οποίες ήταν ήδη έτσι κι αλλιώς βεβαρυμένες, μετά την κατάληψη του τουρκικού πλοίου που μετέφερε τρόφιμα και φαρμακευτικό υλικό στους  αποκλεισμένους Παλαιστίνιους στη Λωρίδα της Γάζας από Ισραηλινούς κομάντος και την εν ψυχρώ δολοφονία Τούρκων ακτιβιστών.

Ο τότε πρωθυπουργός και νυν πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν αντέδρασε στα σχέδια των ΗΠΑ, καλώντας τους υπεύθυνους του κουρδικού πληθυσμού της Τουρκίας, ο οποίος, ως γνωστόν ζει κυρίως στα νοτιοανατολικά της χώρας και ανέρχεται σε 25 περίπου εκατομμύρια ψυχές, να αναζητήσουν από κοινού λύση στο Κουρδικό Ζήτημα. Η πρόταση, μάλιστα. απευθύνονταν και στο PKK, το Κομμουνιστικό Κόμμα των Κούρδων υπό τον Οτσαλάν. Τα σχέδια των ΗΠΑ για την ίδρυση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους εξανάγκασε την τουρκική κυβέρνηση να αναδιπλωθεί, αναγνωρίζοντας μια σειρά από ουσιαστικά δικαιώματα στην κουρδική μειονότητα, όπως π. χ. την επίσημη χρήση της κουρδικής γλώσσας κλ.. Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ δεν έμειναν, βέβαια, άπραγες,  καθώς στην Πλατεία «Ταξίμ» της Κωνσταντινούπολης ξέσπασαν οι γνωστές βίαιες συγκρούσεις μεταξύ κεμαλιστών και αριστερών διαδηλωτών και της αστυνομίας, γεγονός που πυροδότησε περαιτέρω τις πολιτικές εντάσεις στη χώρα.

Οι διπλωματικές σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, όντας ήδη στο Ναδίρ, επιδεινώθηκαν επιπλέον με την εμφάνιση των Τχιχαντιστών.  Η απροθυμία της τουρκικής κυβέρνησης να συνταχθεί με τις συμμαχικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ (Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία) στην αντιμετώπιση της επέλασης των Τζιχαντιστών, επιτρέποντας στα συμμαχικά αεροπλάνα  τη χρήση τουρκικής αεροπορικής βάσης  καθώς και το άνοιγα χερσαίας διόδου στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας για την ενίσχυση των Κούρδων της πόλης Κομπάνι που πολιορκείται εδώ και βδομάδες από τους Τζιχαντιστές, διεύρυνε το χάσμα μεταξύ Τουρκίας και των δυτικών της συμμάχων, οι οποίοι κα τηνι κατηγορούν ανοιχτά πλέον για τη διφορούμενη στάση της στην αντιμετώπιση των Τζιχαντιστών. Της προσάπτουν μάλιστα την κατηγορία, ότι συναλλάσσεται μαζί τους, καθότι, όπως έγινε τελικά γνωστό, αντάλλαξε 180 κρατούμενους Τζιχαντιστές στις τουρκικές φυλακές  με τους 49 Τούρκους διπλωμάτες όμηρους των Τζιχαντιστών.. Σημειωτέον ότι ακόμη και η κυβέρνηση της Γερμανίας που απέφευγε την αποστολή στρατιωτικού υλικού σε εμπόλεμες περιοχές, δέχθηκε να εξοπλίσει τους Κούρδους του Ιράκ με σύγχρονα όπλα στον αγώνα τους ενάντια στο Χαλιφάτο.

Η Τουρκία, αν και έχει παρατάξει τα τανκς της στη μεθόριο με τη Συρία, σε απόσταση μόλις λίγων χιλιομέτρων από πόλη Κομπάνι, δεν επιτίθεται, στάση που  εξοργίζει τις ΗΠΑ, οι οποίες επικοινωνούν πλέον και επίσημα με την ηγεσία του συριακού τμήματος του κουρδικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PKK), στην προσπάθειά τους να κινητοποιήσουν όλες τις αντίπαλες δυνάμεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την προέλαση των Τζιχαντιστών, μια και οι αεροπορικές επιδρομές δεν έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Η Τουρκία βρίσκεται κυριολεκτικά με την πλάτη στον τοίχο. Είναι φυσικό, οι Κούρδοι να μην δεχθούν να παραδώσουν το οπλισμό τους και να διεκδικήσουν διπλωματικά ή και ένοπλα την ίδρυση κουρδικού κράτους που θα σήμανε και την απαρχή του διαμελισμού της Τουρκίας, δεδομένου ότι στη χώρα, εκτός από τους Τούρκους, υπάρχουν και άλλες μειονότητες, οι οποίες ενδεχομένως θα διεκδικήσουν και αυτές την αυτονομία τους ή ακόμη και την ίδρυση ξεχωριστής κρατικής οντότητας.

Με άλλα λόγια, το γεωπολιτικό τοπίο στην Εγγύς και Μέση Ανατολή αλλάζει με καταλυτικές  συνέπειες για όλες τις χώρες της περιοχής, μαζί και για την Ελλάδα, η οποία θα κληθεί να αξιολογήσει τα νέα δεδομένα και εκμεταλλευόμενη τα ήδη υφιστάμενα γεωστρατηγικά της πλεονεκτήματα να καθορίσει εκ νέου τις συμμαχίες της με γνώμονα τα ζωτικά συμφέροντα της χώρας και του ελληνικού λαού. Τουτέστιν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο επιβάλλουν τον επαναπροσδιορισμό της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας, δεδομένου ότι η γείτονα χώρα, ενόψει των προβλημάτων που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό της, εντείνει τις προκλήσεις της στο Αιγαίο, αμφισβητώντας ανοιχτά την εθνική μας κυριαρχία.

* Ο Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Νομικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη