Ο Εντουάρντο Ντε Φιλίππο, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, έγραψε το θεατρικό έργο «Αχ, αυτά τα φαντάσματα». Μέσα από τη Ναπολιτάνικη κωμωδία θέλησε να γελοιοποιήσει, να ξεμπροστιάσει εκείνους που πιστεύουν ότι το χρήμα και η δύναμη είναι η μοναδική λύση για τα προβλήματα της ζωής. Ο εγωισμός και το προσωπικό συμφέρον βρίσκονται στο στόχαστρο του Ιταλού συγγραφέα και σκηνοθέτη. Η έπαρση είναι αυτή που καθοδηγεί τους ανθρώπους και τους «τρελαίνει», τους κάνει να «βλέπουν» φαντάσματα και να «εξυπηρετούνται» από αυτά.

Ads

Τι γίνεται όμως όταν η έπαρση αποκτά ναρκισσιστικά στοιχεία; Τότε γίνεται σύνδρομο και ονομάζεται σύνδρομο της ναρκισσιστικής έπαρσης. Είναι ένα σύνδρομο που πλήττει αρκετούς ανθρώπους στη σύγχρονη κοινωνία. Τους κάνει να βλέπουν τον εαυτό τους ως μοναδικό, ως ιδιαίτερο. Απαιτούν να αποκτήσουν οτιδήποτε επιθυμούν ή θέλουν, χωρίς να τους νοιάζουν οι επιπτώσεις. Τα άτομα αυτά, βρίσκονται σε συνεχή αντιπαράθεση με την αποτυχία. Η αποτυχία είναι το απόλυτο τους τέλμα. Αν βρεθούν αντιμέτωποι με αυτήν, τότε είτε την χρεώνουν στους άλλους, είτε ψάχνουν δικαιολογίες στον εαυτό τους για να μην την αποδεχτούν. Ανήκουν συνήθως στην κοινωνική, οικονομική, επαγγελματική και πολιτική ελίτ. Σπούδασαν σε ιδιωτικά σχολεία και κολέγια και έχουν μεγαλώσει σε οικογενειακά και συγγενικά περιβάλλοντα, όπου οι πρόγονοί τους κατείχαν περίοπτη και εξουσιαστική θέση στην κοινωνία, την πολιτική και τον επαγγελματικό χώρο. Αδυνατούν να παραμείνουν σε μιαν εργασία ή πολύ δύσκολα τούς υπομένουν τα αφεντικά τους, γιατί θέλουν οι ίδιοι να είναι αφεντικά. Γι’ αυτό, αναζητούν διέξοδο στην πολιτική. Κι εκεί, συνήθως πολιτεύονται ή επιδιώκουν να συγχρωτίζονται με πολιτικά κόμματα που είναι στην εξουσία ή την διεκδικούν με αξιώσεις.

Ποιά είναι τα βασικά τους χαρακτηριστικά; Έχουν ακατάσχετη φαντασίωση για ατέλειωτη ισχύ, επιτυχία και ωραιοπάθεια. Ζουν με αυτή τη φαντασίωση· δεν την εμφανίζουν αραιά και που, κατά διαστήματα ή ανάλογα με τις περιστάσεις. Ονειρεύονται ένα περιβάλλον όπου είναι τα κεντρικά πρόσωπα και όλοι περιστοιχίζονται γύρω τους. Έχουν την τάση να μεγαλοποιούν τις επιτυχίες τους, όπως και εκμεταλλεύονται και χρησιμοποιούν τις επιτυχίες των άλλων ως δικές τους, εμφανίζοντας υπεροπτική στάση στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Δεν έχουν ενσυναίσθηση, ούτε αντιλαμβάνονται και κατανοούν τις ανάγκες και τα προβλήματα των συνανθρώπων τους. Είναι ζηλόφθονες και κακεντρεχείς με όσους είναι δίπλα τους, ειδικά όταν διαισθανθούν ότι κινδυνεύει το εγώ τους. Απαιτούν να έχουν υπερβολικό, ως και αποκλειστικό θαυμασμό. Αντιμετωπίζουν την κριτική με εχθρότητα· επιθετικά και ανταγωνιστικά. Η αίσθηση του προσωπικού δικαιώματος και της υπεράσπισης του εαυτού τους είναι αρρωστημένη και μονομανής. Δεν αντιμετωπίζουν κατά πρόσωπο τις αδυναμίες τους, γιατί αν το κάνουν, έρχονται σε σύγκρουση με τη διογκωμένη και διαστρεβλωμένη αίσθηση που έχουν για τον εαυτό τους. Είναι «τοξικά» στοιχεία για την κοινωνία και σε οτιδήποτε εμπλέκονται. Είναι επικίνδυνοι για τους άλλους. Αυτά τα χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά τους, εξηγούν σε ένα βαθμό την αστάθειά τους, είτε στην επαγγελματική καριέρα, είτε στην πολιτική σταδιοδρομία που έχουν.

Μπορούν όμως να αναγνωρισθούν στην αγορά εργασίας και την πολιτική σκηνή; Κατά βάση δεν έχουν κάνει κάποια πραγματική εργασία πριν αποφασίσουν να εμπλακούν  με την πολιτική (ή τους πείσουν να το κάνουν). Φοίτησαν σε ιδιωτικά σχολεία και πανεπιστήμια του εξωτερικού και ήταν, ως επί το πλείστον, μεταξύ των αριστούχων. Προέρχονται από την αστική και μεσοαστική τάξη, μεγάλωσαν σε ένα καλά προστατευμένο περιβάλλον και οι γονείς τους ήταν είτε πολιτικοί, είτε πανεπιστημιακοί, είτε επιστήμονες και επαγγελματίες (δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί). Πιστεύουν ότι είναι εξυπνότεροι από τους άλλους. Η δύναμη και η οικονομική ευρωστία είναι οι κινητήριοι μηχανισμοί που τους ωθούν στην επίτευξη των στόχων τους. Οι ιδεολογίες, οι αξίες, οι μεγάλες ιδέες και τα πολιτικά σχέδια είναι έννοιες και κατασκευάσματα που βοηθούν τους πιο πρακτικούς και υλικούς στόχους τους: την εξουσία και τον πλουτισμό. Κάποιοι όμως από αυτούς, κυνηγάνε με μανία την επιτυχία και την πολιτική κυριαρχία παρακινούμενοι από ένα αίσθημα κατωτερότητας. Κάτω από αυτή τη μάσκα της υπεροψίας, του φαινομενικά πομπώδους ναρκισσισμού, βρίσκονται οι ευάλωτοι ναρκισσιστές (οι ψευτο-ναρκισσιστές). Η μεγαλομανία τους είναι για το θεαθήναι, αλλά κι αυτοί εμφανίζουν το σύνδρομο. Οι πάσχοντες από το σύνδρομο της ναρκισσιστικής έπαρσης (πομπώδεις ή ευάλωτοι ναρκισσιστές) είναι επικίνδυνες καρικατούρες. Η σχέση τους με την πολιτική είναι εγωπαθής, ιδιοτελής και με ανθρωπαρέσκεια.

Ads

Εφόσον μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε, καθώς τα συμπεριφοριστικά τους ελαττώματα δεν τους αφήνουν να κρυφτούν, τότε γιατί τους αφήνουμε να καθορίζουν το μέλλον μας; Για όλους εκείνους και είναι οι πολλοί, που δεν έχουν το σύνδρομο της ναρκισσιστικής έπαρσης, το προηγούμενο ερώτημα δεν έχει ρητορική σημασία. Είναι καθοριστικό και ουσιώδες. Το αχ, αυτοί οι πολιτικοί, δεν είναι διατύπωση αγανάκτησης ή συμπάθειας, αλλά αναγνώριση του σημαντικού τους ρόλου στην κοινωνία. Αν δεν βρούμε εκείνους που δεν θα μας κάνουν να αναστενάζουμε, τότε οι πολιτικοί θα αποκτήσουν οντότητα και δεν θα είναι φαντάσματα. Τα φαντάσματα του Φιλίππο μοίραζαν χρήματα και καλοζωία, τα πολιτικά φαντάσματα μοιράζουν φτώχεια και δυστυχία.