[…] Η τέχνη θα μας σώσει! Η τέχνη σώζει, γιατί αυτή σε αντιπαραθέτει με τις απώλειες της ζωής. Αυτή σε πάει πιο πέρα. Διορθώνει τον κόσμο και τα λάθη μας […] Μόνο από την Παιδεία θα έρθει λύση […] Ο συγγραφέας Κώστας Μουρσελάς, απαντά στην Κρυσταλία Πατούλη με βάση το ερώτημα “Ποιές αιτίες μας έφεραν ως εδώ, και κυρίως τί πρέπει να κάνουμε;” της ακτιβιστικής Έρευνας για την Κρίση που δημοσιεύεται στο tvxs.gr από το 2010.

Ads

Κ.Μ.: Οι αιτίες που μας έφεραν εδώ; Κάθε άνθρωπος που σκέφτεται λίγο ελεύθερα τις βλέπει…

Κατ΄ αρχήν ο καπιταλισμός, έχει άμεση σχέση με τα ένστικτά μας. Ένα μεγάλος μέρος των αποτυχιών από θεωρίες και συστήματα, σε παγκόσμια κλίμακα, προέρχεται ακριβώς από αυτό:

Στον άνθρωπο, στα ζώα, παντού στη φύση, βασιλεύει η ανάγκη επιβίωσης. Η συντήρηση, το ότι πάση θυσία εγώ πρέπει να ζήσω. Το τομάρι μου, πάνω απ’ όλα. Το κρεβάτι μου, το παιδί μου, η γυναίκα μου, το σπίτι μου… Είναι πολύ πιο δυνατά αυτά, και από τις ιδεολογίες, πιο δυνατά και από τα συστήματα. Αυτό, αν το αφήσεις έτσι, οδηγείται στον άγριο καπιταλισμό, στον άγριο ανταγωνισμό, στον κανιβαλισμό, εκεί που έχουμε φτάσει σήμερα. 

Ads

Γιατί ο καπιταλισμός ταυτίζεται με τα ένστικτά μας: Θέλω το συμφέρον μου! Το χρήμα είναι το συμφέρον μου! Πάνω απ’ όλα το χρήμα! Πάνω απ’ όλα εγώ.

Κρ.Π.: Είναι το εντελώς αντίθετο με αυτό που λέγατε για τους αριστερούς που απειλούνταν με εξορία και οι γυναίκες τους παρακάλαγαν να υπογράψουν για να την γλυτώσουν, να κοιτάξουν το συμφέρον τους, αλλά εκείνοι δεν υπέγραφαν.
 
Κ.Μ.: Ακριβώς. Το εντελώς αντίθετο.

Από αυτό, μπορείς να βγάλεις ένα διπλό συμπέρασμα: Απ’ τη μια ενώ το ένστικτό του τον οδηγούσε στην αγάπη της γυναίκας και του παιδιού του, το συμφέρον του ήταν να επιβιώσει και αυτός και η οικογένειά του. Αυτό που καλύπτει τη ζωή μας. Αυτός, όμως, έβαλε ως συμφέρον την ιδεολογία του.

Εγώ πάνω σ’ αυτό παλεύω. Επειδή θεωρώ ότι η ιδεολογία δεν αλλάζει τον άνθρωπο. Ούτε η θρησκεία, σε ένα μεγάλο ποσοστό. Κάτι που αποδείχτηκε μέσα στο χρόνο.
Όλα αποδείχθηκαν ψευδαισθήσεις και κατέρρευσαν.

Η ιδεολογία δεν αλλάζει τον άνθρωπο. Ποιός θα αλλάξει τον άνθρωπο, για να φτάσουμε εκεί… Αν δεχτούμε ότι αν φτάσει ο άνθρωπος στον κομμουνισμό, που είναι κάτι ανώτερο, το δέχομαι! Και γι αυτό έγινα αριστερός, και παραμένω από αυτή την πλευρά.

Αλλά, τι συνειδητοποιώ; Όπως ο αριστερός θέλει ένα καλύτερο κόσμο, θέλει έναν δικαιότερο κόσμο, θέλει έναν ανθρωπινότερο κόσμο, δεν διαφέρει με έναν δεξιό που κι εκείνος θέλει έναν δικαιότερο κόσμο…

Μένει, πάλι, ότι όλα αυτά είναι θεωρητικά. Διότι δεν αλλάζουν τον άνθρωπο. Για να αλλάξει, κάτι άλλο χρειάζεται.

Και το ερώτημα παραμένει: Ποιος θα με φέρει στην υγεία, για να είμαι πραγματικά σωστός άνθρωπος, να αγαπώ τους ανθρώπους, να είμαι καλύτερος;

Επειδή έχει μυαλό ο άνθρωπος, έχει σκέψη, αυτόματα δημιουργείται η απληστία. Διότι το συμφέρον τον κάνει να θέλει δύο σπίτια, γι αυτό διψάει για χρήμα και εξουσία.

Κι αυτό, που προσπαθούν όλοι να γίνουν ανταγωνιστικοί, είναι έγκλημα! Άλλο να συναγωνίζομαι, για να κάνω το καλύτερο που μπορώ και άλλο να θέλω να «φάω» εσένα. Όπως γίνεται. Το βλέπουμε. Ο καπιταλισμός έχει καταστρέψει την ανθρωπότητα! Σε κάνει αδίστακτο ανταγωνιστή. Το κέρδος! Δεν υπάρχει τίποτε άλλο.

Το άλλο είναι συναγωνισμός. Το να γράψω ένα έργο καλύτερο π.χ. από τον Κουμανταρέα, είναι συναγωνισμός. Αν τα καταφέρω, τα κατάφερα. Δεν υπάρχει πρόθεση να γίνω καλύτερος για να τον εξαφανίσω, να τον καταστρέψω. Άλλο λοιπόν, η φιλοδοξία και ο συναγωνισμός και άλλο ο ανταγωνισμός με στόχο την καταστροφή του άλλου.

Η παγκοσμιοποίηση και όλα αυτά, για μένα, δεν είναι θέμα Δεξιάς ή Αριστεράς, διότι όλα αυτά εν συνεχεία διαψεύδονται. Για μένα διαψεύδεται ακόμα και η φιλοσοφία, που είναι πολύ χρήσιμη, πολύ ωραία, αλλά σταματάει κάπου, είναι ακινητοποιημένη. Το μόνο που υπάρχει για μένα είναι η Τέχνη. Είναι το μόνο αληθινό στοιχείο, διότι δεν μπορεί να υπάρξει έργο τέχνης χωρίς αλήθεια.

Κρ.Π.: Η δημιουργικότητα και η σύνθεση δηλαδή, η συνεργασία συνειδητού και ασυνείδητου, συναισθήματος και λογικής;
 
Κ.Μ.: Ο συνδυασμός όλων αυτών. Κατ’ αρχήν χωρίς συναίσθημα δεν υπάρχει τέχνη. Αλλά μόνο του το συναίσθημα είναι ανάπηρο. Πρέπει και η σκέψη. Πάνε μαζί αυτά.

Βλέπεις ένα ζητιάνο, και για να συγκινηθείς δεν φτάνει που τον είδες. Πρέπει να δημιουργηθεί η σκέψη, να ερεθιστεί η φαντασία, να σκεφτείς πώς ήταν αυτός ο άνθρωπος, πως έφτασε εκεί που έφτασε. Πρέπει να κάνεις συλλογισμούς που γεννάνε τη συγκίνηση. Χωρίς συγκίνηση δεν υπάρχει έργο, δεν υπάρχει τέχνη.

Αλλά, η τέχνη είναι αυτό. Ναι, η τέχνη θα μας σώσει! Η τέχνη σώζει, γιατί αυτή σε αντιπαραθέτει με τις απώλειες της ζωής. Αυτή σε πάει πιο πέρα. Διορθώνει τον κόσμο και τα λάθη μας. Αφού ο Θεός δεν τα διορθώνει…

Κρ.Π.: Η τέχνη της ζωής, όμως; Θα την μάθουμε ποτέ;
 
Κ.Μ.: Την μαθαίνουν μόνο οι άνθρωποι που θα ταξιδέψουν μέσα στον πολιτισμό, μέσα στα βιβλία τέχνης, στο μυθιστόρημα, στο θέατρο… Γιατί όμως δεν συμβαίνει;

Δεν συμβαίνει, πιστεύω, από την έλλειψη σωστής Παιδείας. Δεν ξέρει κανείς να διδάξει τα παιδιά, πώς θα εισπράττουν ένα ωραίο διήγημα, πώς θα περάσουν μέσα τους, πώς θα το αντιπαραθέσουν με τη ζωή τους, π.χ. με τον πατέρα τους. Ο Κρέων, μπορεί να είναι μέσ’ το σπίτι τους. Ο πατέρας τους μπορεί να είναι ένας Κρέων. Ή ο πατέρας τους μπορεί να είναι ένας άλλος ήρωας.

Όλα αυτά, είναι χιλιάδες εμπειρίες που μας διορθώνουνε. Αυτές μας κάνουν ένα πρωί να πούμε: Μα, έτσι, είμαι εγώ! Και να δούμε την αποτυχία μιας ζωής… Να διδαχθούμε να μεταφέρουμε τα έργα τέχνης στη ζωή μας.
 
Κρ.Π.: Είναι σαν έτοιμες εμπειρίες;
 
Κ.Μ: …Και ανώδυνες, διότι δεν υποφέρεις. Συγκινείσαι, σκέφτεσαι, και αν σε έχει μάθει η Παιδεία πώς να το εισπράττεις αυτό στη ζωή σου, αρχίζεις να γίνεσαι καλύτερος.
Δηλαδή, πραγματικά φτιάχνεις έναν ανθρωπινότερο κόσμο, σιγά σιγά. Αυτό λείπει! Κι αυτό δεν το ‘χουν οι περισσότεροι καθηγητές.

Φταίει η Παιδεία, το σύστημα της Παιδείας. Βάζουνε λογοτεχνικά κείμενα να διαβάσουν τα παιδιά, και διαλέγουνε τα πιο άχαρα. Ακόμα κι απ’ τον Καβάφη, που έχει καταπληκτικά ποιήματα, διαλέγουν τα λιγότερα ενοχλητικά! Αυτά τα μαθήματα θα έπρεπε να τα κάνουν ειδικευμένοι καθηγητές, σα να είναι ιεραπόστολοι. Δεν μπορείς να διδάξεις αγάπη για κάτι, αν δεν το αγαπάς πρώτα εσύ ο ίδιος.

Κρ.Π.: Ο Όσκαρ Ουάιλντ, όμως, έχει πει, πως ότι αξίζει να μάθουμε, δυστυχώς δεν μαθαίνεται. Γιατί μόνο με το βίωμα μπορούμε να μάθουμε κάτι πραγματικά.
 
Κ.Μ.: Ναι, αλλά το βίωμα, δεν είναι μόνο το προσωπικό μας. Εκεί παίζεται το παιχνίδι: Να κάνω βίωμα και το βίωμα των άλλων! Και μόνο η λογοτεχνία μπορεί να το κάνει αυτό. Αυτό, μόνο η τέχνη μπορεί να στο δώσει.

Η θρησκεία δεν μπόρεσε.  Θα μπορούσε, γιατί σε πολλά από τα κείμενα της θρησκείας λέγονται πολύ ωραία πράγματα… Μια επανάσταση ήτανε, η οποία προδόθηκε απ’ τους μετέπειτα. Δεν μπόρεσε η θρησκεία να πείσει. Η ιδεολογία δεν μπόρεσε. Συνέχεια διαψεύδονται όλα αυτά. Ούτε η φιλοσοφία. Διότι κι αυτή διαψεύδεται.

Η Παιδεία, λοιπόν, μπορεί να βοηθήσει, γιατί αυτή θα μας οδηγήσει στην τέχνη. Θα μου πεις, ωραία, η λογοτεχνία τόσα χρόνια τι έκανε; Γράφονται τόσο ωραία βιβλία, αλλά δεν αλλάζει ο κόσμος, αντίθετα χειροτερεύει ο κόσμος!

Ποια είναι η αιτία; Εγώ λέω ότι η αιτία είναι ότι η τέχνη δεν φτάνει στα παιδιά. Δηλαδή, τελειώνουν το σχολείο, έχουν πάρει πληροφορίες που τις πιο πολλές φορές τις ξεχνάνε, και δεν έχουν μάθει πως και που θα μπορούσε να τους οδηγήσει ένα έργο τέχνης!
 
Από 6 ετών, πρέπει να το μάθεις το παιδί, να πιστέψει ορισμένα πράγματα. Βλέπω τα εγγόνια μου, που πάνε σε ένα σχολείο στο Σεν Κάθριν, και παρατηρώ πως τα μεγαλώνει… Βλέπω τον εγγονό μου, πως έχει μάθει να σκέφτεται, να αισθάνεται. Διαβάζει… Τώρα τελειώνει την τρίτη Λυκείου, και είναι σα να έχει δημιουργηθεί ένας σωστός άνθρωπος. Δεν θα μπορούσε να κάνει ποτέ κακό. Δεν θα μπορούσε να γίνει ποτέ ένα κομμάτι της Χρυσής Αυγής.

Αυτό το πήρε απ’ το σχολείο. Και από το σπίτι του, βέβαια, αλλά, αν το σχολείο επιδιώξει αυτό το πράγμα… θα έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα.
 
Τελειώνουμε το σχολείο και μετά από μερικά χρόνια δεν θυμόμαστε τίποτα. Ενώ αν μας δίδασκαν περισσότερο την πνευματική ανάπτυξη, να βλέπει το μυαλό μας, να μας μάθει να σκεφτόμαστε, να μας μάθει να μιλάμε, και να τολμούμε να εκφραζόμαστε….

Σήμερα, όλο αυτό που ζούμε οφείλεται στην απληστία των ανθρώπων. Μόνο στην απληστία. Δεν είχαν, δηλαδή, ούτε ο Τσοχατζόπουλος, ούτε όλοι αυτοί, αντίσταση μέσα τους. Δυνάμεις που να αντιστέκονται. Η απληστία ήτανε το άπαν! Κι ήτανε αγράμματοι για μένα, ακαλλιέργητοι. Το να ξέρεις 5 και 5 κάνει 10, δεν λέει τίποτα, αν δεν ξέρεις τον εσωτερικό σου κόσμο. Διότι όλο το βασανιστήριό μας είναι ο εσωτερικός μας κόσμος. Αυτή η κόλαση μέσα μας είναι τρομακτική.

Και στον πιο απλό άνθρωπο, και σ’ ένα χωριάτη που κάθεται σε ένα βουνό και βόσκει τα πρόβατα, μέσα του γίνονται τρομακτικά πράγματα. Αυτά, θέλει να βγάλει η τέχνη. Κυρίως η τέχνη που σκάβει… να βρει τα αρχέτυπα. Σε βάθος.
 
Κρ.Π.: Όλα αυτά τα χρόνια, όμως, δεν έχει γίνει μία συλλογική κίνηση επικοινωνίας, διαλόγου, αντίστασης, από τους ανθρώπους της τέχνης.
 
Κ.Μ.: Είναι λίγοι… Είναι σωστό αυτό που λες και είναι το γαμώτο, είναι το κρίμα, αλλά ο κίνδυνος είναι εκεί. Ακόμα και οι σκεπτόμενοι άνθρωποι, δεν έχουν φτάσει σ’ αυτό το σημείο. Μόνο κάποιοι ποιητές, συγγραφείς. Αλλά είναι λίγοι.

Ακόμα και οι συγγραφείς, και όλοι, έχουν αδυναμίες. Εγώ πιστεύω ότι το έργο πολλών συγγραφέων είναι πολύ καλύτερο από τους ίδιους. Ένα έργο μπορεί να αλλάξει έναν άνθρωπο. Δεν μπορεί όμως να αλλάξει τον ίδιο… Θέλει μία άλλη διαδικασία. Πράγματι, όταν διαβάζεις το έργο ενός συγγραφέα και λες, τι ωραίο που είναι, τι ωραία που βλέπει τα πράγματα, δεν είναι σίγουρο ότι και ο ίδιος τα ζει έτσι.

Κρ.Π.: Οι άνθρωποι αλλάζουν με ένα διαφοροποιημένο – διορθωτικό βίωμα. Όχι με λόγια. Αλλά τα βιώματα, πρέπει και εμείς να προσπαθούμε να τα ζήσουμε;
 
K.M.: Αυτό κάνει η τέχνη, αφού δεν το κάνει ο ίδιος ο άνθρωπος. Και θα το έκανε καλύτερα, εάν έπαιρνε κάποιος καλύτερη προετοιμασία από τους καθηγητές, όπως ανέφερα. Αλλά το παιδί από το σχολείο μισεί το διάβασμα! Για παράδειγμα, αν ήσουν η Αντιγόνη, θα έθαβες τον αδελφό σου ή θα συμφωνούσες με την αδελφή της την Ισμήνη; Έτσι μαθαίνουμε την διαφορετικότητα των χαρακτήρων και γιατί ενεργεί έτσι ή αλλιώς καθένας από μας.
 
Κρ.Π.: Και που καταλήγουμε;

Κ.Μ.: Είπα, τι πιστεύω για το πως γεννήθηκαν όλες αυτές οι αντιξοότητες κι όλα αυτά τα εγκλήματα, για μένα, και πως γεννιέται η απληστία στον άνθρωπο, αλλά και πως θεραπεύεται: Με την τέχνη! Αλλά είναι σε πολύ κακό σημείο το εκπαιδευτικό μας σύστημα, οπότε πάλι δεν γίνεται τίποτα.

Κρ.Π.: Αφού είναι λύση η τέχνη, δεν θα ‘πρεπε και οι καλλιτέχνες να πρωτοστατήσουν σε κάτι;

Κ.Μ.: Δεν νομίζω ότι μπορεί να γίνει. Γιατί και οι καλλιτέχνες σε μεγάλο βαθμό παραμένουν έστω και υπόγεια, συνειδητά ή ασυνείδητα, ιδιοτελείς, και μερικές φορές και καιροσκόποι. Δεν αφήνονται, δεν έχουν φτάσει σε πλήρη απελευθέρωση. Μένει να φτάσουν εκεί, και δεν το μπόρεσαν.

Το ωραίο είναι, ότι το έργο τους θα μπορούσε, αν η Παιδεία κατάφερνε να το μεταδώσει. Οι ίδιοι, όμως, δεν είναι εύκολο να το κάνουν. Γιατί ακόμα δεν έχουν απελευθερωθεί, να γίνουν ωραίοι άνθρωποι… Κι αυτό δημιουργεί τις αντιπαραθέσεις, που δεν μπορούμε τελικά να σώσουμε ούτε τους εαυτούς μας.
 
Μου λείπει, να βρεθεί ένας τρόπος… Είναι πολιτικό θέμα. Και η τέχνη είναι κοινωνικό γεγονός, καταλήγει στην πολιτική, όχι στους πολιτικούς μας.
 
Κρ.Π.: Ένας καλλιτέχνης μπορεί να είναι έξω από την πολιτική;
 
Κ.Μ.: Καθόλου! Μα, είμαι από τους πρώτους που το πλήρωσα. Αλλά η πολιτική είναι άλλο θέμα.

Ο Τσέχωφ, έγραψε το Βυσσινόκηπο, χωρίς να έχει πουθενά αίσθηση πολιτικής. Κάποια στιγμή μόνο στο τέλος λέει: «Σε 200 χρόνια, ο κόσμος μπορεί θα είναι καλύτερος». Κι όμως, ο Βυσσινόκηπος είναι από τα πιο πολιτικά έργα! Μας δείχνει τον κόσμο, τις διαφορές, το ποια τάξη ανέρχεται και ποια τάξη κατέρχεται μέχρι που φτάνει στην παρακμή της. Στο τέλος, δείχνει εκείνον που αγοράζει το Βυσσινόκηπο, ότι από την επόμενη μέρα που αποκτά αυτήν την ομορφιά, φέρνει εργάτες και αρχίζει να κόβει όλες τις βυσσινιές! Έτσι τελειώνει το έργο. Ενώ ακούγεται το γκαπ – γκουπ!

Κρ.Π.: Αυτό δεν γίνεται στην Ελλάδα, σήμερα;
 
Κ.Μ.: Αυτό γίνεται! Κι εκείνος το είπε με το τίποτα. Δηλαδή, ο Τσέχωφ, τι άλλο μπορούσε να πει παραπάνω;
 
Κρ.Π.: Το έδειξε, δεν το εξήγησε.
 
Κ.Μ.: Το έδειξε. Και το να μάθεις, να εισπράττεις από τα έργα, έχεις αμέσως διαφοροποιηθεί!
 
Εγώ, θα έβαζα τον Βυσσινόκηπο να τον διαβάσουν και να τον δουν στο θέατρο όλα τα παιδιά. Και θα έβαζα το ποίημα του Καβάφη «Ας φρόντιζαν» που είναι όλη η ιστορία του κόσμου… Όλα αυτά να τα μεταφέρουν στη ζωή τους, στο σπίτι τους. Έτσι έρχεται η αλλαγή. Αλλά δεν έχουν καταλάβει τι είναι πολιτισμός…
 
Κρ.Π.: Και πως θα μπορούσαν;

Κ.Μ.: Είναι πολιτικό θέμα. Και δεν υπάρχει απάντηση. Αυτό τον κόσμο δεν μπορείς να τον πείσεις για τίποτα. Και το βλέπεις. Είμαι τόσο απογοητευμένος, που για μένα πρέπει να φτάσουμε στην καταστροφή, ίσως, για να αρχίζει κάτι ν’ αλλάζει.

Είχαμε τον πόλεμο στην Κατοχή, που ο κόσμος έζησε πραγματικά την τραγωδία του. Άλλαξε, πράγματι. Πολλά χρόνια, σιγά σιγά, άλλαζε.  Ήταν ωραίος. Μετά, όταν λύθηκαν λιγάκι κάποια από τα προβλήματα, όταν βολεύτηκαν, άρχισε το έγκλημα…
 
Κρ.Π.: Μια κρίση από μόνη της είναι αλλαγή;
 
Κ.Μ.: Μας αλλάζει; Αν κάποιος αρρωστήσει επικίνδυνα και είναι να πεθάνει, και κάνει αναδρομές στη ζωή του και βλέπει τα λάθη του, καταλήγοντας στο μηδέν, και λέει, έτσι όπως έζησα ήταν λάθος, δεν έζησα ωραία, και καταστράφηκα. Και ξαφνικά βρίσκεται ένα φάρμακο και θεραπεύεται, και γίνεται καλά. Έχει αλλάξει; Εγώ πιστεύω ότι θα κάνει τα ίδια πάλι.

Κρ.Π.: Γι’ αυτό λένε επιπλέον, ότι η κρίση, είτε είναι ευκαιρία μεταμόρφωσης, είτε καταστροφής. Αν θέλει αλλάζει. Για παράδειγμα, στην ταινία «Μαθήματα πιάνου» φαίνεται το πώς συμβαίνει μία αλλαγή, και με τι τίμημα…

Κ.Μ.: Ναι, διότι ο άνθρωπος σαν χαρακτήρας δεν αλλάζει. Αλλάζει, όμως, το υπερεγώ του. Δηλαδή, αυτό που η ζωή και τα βιώματα, τον οδήγησαν στην συνειδητοποίηση. Το μέγα πρόβλημα είναι η συνειδητοποίηση. Και σ’ αυτό βοηθάει η τέχνη.
 
Κρ.Π.: Οι πρώην αλκοολικοί, λένε, πάντα: «Είμαι αλκοολικός. Έχω να πιω 20 χρόνια…». Η συνειδητοποίηση, δηλαδή, και η αλλαγή, δεν εγκαθιδρύεται στην ζωή του ανθρώπου για πάντα. Είναι μία συνεχής πάλη. Αλλά μπορούμε να την ελέγξουμε και να επιλέξουμε. Όπως η Αντιγόνη, ή όπως οι φυλακισμένοι αριστεροί που αναφέρατε;

Κ.Μ.: Αυτό η ζωή δεν το δίνει εύκολα, επειδή τη ζούμε αποσπασματικά. Ενώ η τέχνη ενώνει και φέρνει τα κομμάτια κοντά…

Δεν μπορεί το παιδί μέχρι τα 18 του μέσα στα σχολεία αν έχει ένα σωστό τρόπο εκπαίδευσης να μην αλλάξει. Δεν μπορεί να μη συνειδητοποιήσει τι πραγματικές ανάγκες έχει ο άνθρωπος. Μόνο από την Παιδεία θα έρθει λύση.

Κρ.Π.: Αυτό είναι κάτι μακροπρόθεσμο, όμως. Τώρα τι κάνουμε;

Κ.Μ.: Εγώ τα βλέπω μαύρα τα πράγματα. Γιατί είναι πολιτικό θέμα, όπως είπα. Είναι μία απόφαση που θα την πάρουνε πολιτικοί. Κι αυτό είναι το δυστύχημα, αν σκεφτείς τι πολιτικούς έχουμε.

Κρ.Π.: Τα κινήματα «Occupy…» σε όλο τον κόσμο, λένε ότι όλα τα πολιτικά θέματα αφορούν το 99%, και όχι το 1% των πολιτικών εξουσιών. Δεν πρέπει ο κόσμος να πάρει πια τα πράγματα στα χέρια του, και να συμμετέχει σε κάθε πολιτική απόφαση;

Κ.Μ.: Ναι, αυτό είναι μια πραγματικότητα. Αλλά ο κόσμος, εδώ, μέσα από αυτό το 90%, δεν έχει αλλάξει σε τίποτα. Έχασε τα συμφέροντά του, κόπηκε η σύνταξη, και άρχισε να αγανακτεί. Δεν άλλαξε όμως. Έτσι και τους δώσουν κάτι, θα σταματήσουν. Άντε να αλλάξει ένα 5%… Οι υπόλοιποι είναι έτοιμοι πάλι για τη διαφθορά! Γι αυτό πιστεύω ότι μόνο όταν η αλλαγή φτάσει βαθύτερα, θα γίνει κάτι.

Μη νομίζεις ότι το 90%, επειδή είναι φτωχοί, ότι έχουν γίνει καλύτεροι άνθρωποι, γι’ αυτό θέλουν την αλλαγή. Για τους περισσότερους η «αλλαγή» είναι: Να ικανοποιηθούν τα συμφέροντά τους.
 
Και το τραγικό είναι, ότι και να κάνουν όλοι απεργία δεν γίνεται τίποτα. Είμαστε κατεστραμμένοι πια. Και δεν υπάρχουν αιτήματα. 
 
Κρ.Π.: Τώρα υπάρχουν τα σημαντικότερα αιτήματα. Πώς δεν υπάρχουν αιτήματα;

Κ.Μ.: Το βασικό αίτημά τους είναι πώς να σώσουν το τομαράκι τους. Από τη μία έχουν φάει όλα τα λεφτά, τα έχουν βγάλει έξω όλα τα δισεκατομμύρια, και όταν τους λες ένα αίτημα, σου λένε: Δεν έχω. Από εκεί και πέρα μπορεί να παραιτηθούνε, και να πάμε για εκλογές. Δεν υπάρχει χρήμα. Και δεν παράγουμε τίποτα. Το 80% των πραγμάτων έρχονται απ’ έξω!

Και βλέπεις ότι οι άνθρωποι παραμένουν ίδιοι!  Πρέπει να καταλάβουν τι έφταιξε, να το πιστέψουνε, για να επανέλθουν σ’ αυτό που ήταν πριν 30 χρόνια, να επανέλθουν στα χωράφια τους, στις δουλειές τους, στις ευρεσιτεχνίες τους, να αρχίσει κάτι να γίνεται!

Να αρχίσουν να δημιουργούν, και να πιστέψουν στην ποιότητα. Διότι έχουν διαφθαρεί οι άνθρωποι και κάνουν όλες τις παγαποντιές καταστρέφοντας την ποιότητα.
Γι αυτό έχουν λιγοστέψει και οι όποιες εξαγωγές. Γιατί δεν έχουν ποιότητα.

Αυτή η αλλαγή πρέπει να είναι ουσιαστική. Να φτάσει βαθιά μέσα στην ψυχολογία του ανθρώπου: Πάψε να είσαι σκάρτος! Πάψε να είσαι άπληστος! Πάψε να κερδίζεις απ’ τη μύγα ξίγκι. Δηλαδή δεν είναι μόνο πολιτικό το θέμα. Είναι και αισθητικό.

Και το κακό είναι πως έχουμε μπει και μεις στο παιχνίδι.  Το 90% που λέγαμε πριν, είναι οι άνθρωποι που είναι έτοιμοι πάλι να πάρουν τις μίζες, και τα φακελάκια. Πώς θα τους αλλάξεις αυτούς τους ανθρώπους; Γι αυτό λέω για την Παιδεία. Πρέπει να αλλάξουμε δύο γενιές, πρέπει να γίνουν καλύτεροι οι άνθρωποι.

Πιο αξιοπρεπείς, πιο ηθικοί, λιγότερο κλέφτες. Άλλο να παίρνεις ένα δωράκι 5 ευρώ, και άλλο να παίρνεις 500 εκατομμύρια, που μας είπε ο Παπανδρέου. Κι ακόμα δεν άρχισε το κακό. Θα μας κουρέψουμε και πάνω από 10%. Είναι καθάρματα. 
 
Κρ.Π.: Την  «αισθητική» πώς την εννοείτε;

Κ.Μ.: Η αισθητική είναι το κυνήγι της ομορφιάς και της αλήθειας. Με τον τρόπο του ο καθένας μας, πρέπει να κυνηγάμε αυτό το πράγμα. Οι άνθρωποι να αγαπήσουμε την αλήθεια, που αυτή βρίσκεται παντού. Ο Ντοστογιέφσκι είχε πει κάτι γι αυτό, ότι μέσα στην ομορφιά βρίσκεται η αλήθεια. Όχι. Είπε: Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο. Εγώ προσθέτω, φτάνει να μάθουμε να την εκτιμούμε μέσα μας. Στο βάθος.

Το κίνητρο της ομορφιάς του Παραδείσου, ήταν μέγα δόλωμα της θρησκείας. Κι αν το πίστευε ο κόσμος, ότι είναι πραγματικότητα, όλος αυτός ο κόσμος θα ήταν άγιος. Αλλά εδώ φτάνεις να είσαι 70 και 80 ετών, και συνεχίζεις να είσαι αλήτης, να είσαι κλέφτης.

Άρα, δεν πιστεύεις, κι ας κάνεις προσευχές και Τρισάγια. Δεν πιστεύεις ότι αν έχεις ζήσει όμορφα τη ζωή σου θα πάς στον Παράδεισο. Οι μουσουλμάνοι που τον πίστεψαν, είδαμε με τι αυταπάρνηση οδηγούνται στο θάνατο.  Την θρησκεία, δεν την κατηγορώ, αλλά δεν μου προσφέρει πια, δεν με αλλάζει. Δεν μπορεί να με αλλάξει.
 
Κρ.Π.: Υπάρχει ένα βιβλίο που δεν έχει μεταφραστεί απ’ όσο γνωρίζω, στα ελληνικά, που λέγεται «Η άρνηση του θανάτου». Οι περισσότεροι ζουμε, όχι μόνο αρνούμενοι ότι θα πάμε στον παράδεισο, αλλά και αρνούμενοι ότι μια μέρα θα πεθάνουμε…
 
Κ.Μ.: Είναι σα να ζούμε, νομίζοντας ότι εμείς θα την γλυτώσουμε! Αυτό που λες είναι το παν. Και η θρησκεία, εκεί βασίστηκε. Ήθελε να πει, με έμμεσο τρόπο, ότι μη φοβάσαι το θάνατο, γιατί στην ουσία, έχεις εξασφαλίσει την αθανασία.  Υπάρχει ένα κεφάλαιο στο «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» που λέγεται «Απολογισμός». Είναι ο τελευταίος μονόλογος του Λούη, που λέει ότι έτσι και τη γλυτώσουμε από το θάνατο, ξαναγινόμαστε ίδιοι. Άρα, να μην ελπίζουμε;-

—

Ακούστε τον Κώστα Μουρσελά να διαβάζει τον “Απολογισμό”, το συγκλονιστικότερο απόσπασμα από το βιβλίο του: “Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά”, εκδ. Πατάκη, στο πλαίσιο του σεμιναρίου Αφήγηση Ζωής, το Νοέμβριο του 2013.

Διαβάστε επίσης: