Του Κώστα Τριαρίδη

Ads

Το 1960, πενήντα χρόνια πριν, το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης έχει ολοκληρώσει σχεδόν τις Σχολές του, έχει δημιουργηθεί η Πανεπιστημιούπολη, αλλά η λειτουργικότητά του παρουσιάζει ακόμα προβλήματα στις συνθήκες σπουδών, τα εργαστήρια, τα φοιτητικά προβλήματα.

Καθώς τελειώνει η δεκαετία του μετεμφυλιακού κράτους, οι φοιτητές συγκροτούν τη ΦΕΑΠΘ, με Πρόεδρο τον Ι. Χριστάκη, ιδρύουν φοιτητικούς συλλόγους κατά Σχολές, διεκδικούν φοιτητικά αιτήματα.

Ιδρύεται ο ΣΦΙΑΠΘ με πρώτους Προέδρους τον Νίκο Στάγκο και έπειτα τον Γιώργο Ζιάκα και τον Δημήτρη Κελέκη.

Ads

Την άνοιξη αυτή ο δημοσιογράφος του «Βήματος»,Αστέρης Στάγκος, επισκέπτεται για ρεπορτάζ το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, καταγράφει τα επιτεύγματα και τα προβλήματα, και δημοσιεύει στο «Βήμα» το αποκαλυπτικό και παρακινητικό άρθρο-ρεπορτάζ «Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ο γίγας με τα πήλινα πόδια», με το οποίο αναδεικνύει τα προβλήματα των εργαστηρίων, της διδακτικής διαδικασίας, τους αερομεταφερόμενους από την Αθήνα καθηγητές, τα φοιτητικά προβλήματα.

Το άρθρο επιδρά καταλυτικά στους φοιτητές που ενεργοποιούνται και οραματίζονται και δίνει στόχους στους φοιτητικούς συλλόγους. Είναι η αρχή της ζύμωσης που θα οδηγήσει σε δύο χρόνια στο 15% και το 114.

Ο Αστέρης Στάγκος υπεύθυνος στο «Βήμα» για την ειδησεογραφία του εξωτερικού προβάλλει τα φοιτητικά γεγονότα του 1960 στην Ιαπωνία (κίνημα Zeukakuren) και στην Τουρκία που οδήγησε στην πτώση του Μεντερές.

Το 1961 η ΦΕΑΠΘ, η ΔΕΣΠΑ και οι Φοιτητικοί σύλλογοι οργανώνονται διεκδικούν φοιτητικά αιτήματα και συγκρούονται με την ΕΚΟΦ. Ο Αστέρης Στάγκος δημοσιοποιεί τις πρωτοβουλίες, ενημερώνει, συμβουλεύει. Το 1962, την άνοιξη, με αφορμή τη φοιτητική εβδομάδα συναντιούνται στη Θεσσαλονίκη οι ηγεσίες της ΔΕΣΠΑ και της ΦΕΑΠΘ. Καθορίζεται η στρατηγική και ξεκινούν οι κινητοποιήσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Ο Αστέρης Στάγκος δημιουργεί στα «Νέα» την καθημερινή στήλη της «Νέας Γενιάς» με συνεργάτες το Μηνά Παπάζογλου, τον Κώστα Σκούρα και τη Λίνα Αλεξίου.

Η αντίδραση της Κυβέρνησης και οι βίαιες παρεμβάσεις της ΕΚΟΦ και της Ασφάλειας, οδηγούν στη γενίκευση του φοιτητικού κινήματος, στην πολιτικοποίησή του και στη διεκδίκηση του 15% για την Παιδεία και του 114 για τη Δημοκρατία.

Τα Προπύλαια του Πανεπιστημίου στην Αθήνα και η Πλατεία του Χημείου στη Θεσσαλονίκη αποτελούν τον καθημερινό τόπο συνάντησης και αφετηρίας.

Την 1η Νοεμβρίου 1962, οι φοιτητές της Θεσσαλονίκης κηρύσσουν στην Πλατεία του Χημείου το «ΕΤΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ». Δύο μήνες κινητοποιήσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δημιουργούν μια νέα κατάσταση. Η στήλη της «Νέας Γενιάς», λειτουργεί ενημερωτικά, διασυνδέοντας και καθοδηγώντας το φοιτητικό κίνημα.

Στην πρώτη μεγάλη πορεία στη Θεσσαλονίκη, συμμετέχουν όλοι ανεξαιρέτως οι φοιτητές χωρίς όμως να κλείνουν τις συγκοινωνίες. Όλη η Ελλάδα ζει στο κλίμα των αγώνων του 15% και 114.

Στην Πανεπιστημιακή Συνδιάσκεψη της Θεσσαλονίκης (Δεκ. 1962), ο Χημικός-Δημοσιογράφος Αστέρης Στάγκος, περιγράφει, συμβουλεύει και καταλήγει: «κρατείστε την αυτονομία σας χωρίς δογματισμούς και εξαρτήσεις. Αποφύγετε τα λάθη στο δρόμο που ανοίξατε. Η χώρα χρειάζεται τον αγώνα σας».

Η πορεία, το 1963, προς το Δ΄ Πανσπουδαστικό Συνέδριο και την ίδρυση της ΕΦΕΕ θεσμοθετεί πλέον το ρόλο των φοιτητών ως ενεργού παράγοντα για την Αναγέννηση της Παιδείας και της χώρας.

Αλλά η αντίδραση και το παρακράτος δεν έχουν παίξει ακόμα το τελευταίο χαρτί τους…..

Ποιος ήταν ο Αστέρης

Ο Αστέρης Στάγκος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1918. Ο πατέρας του, Σταύρος, ήταν επίσης δημοσιογράφος. «Οι Σταγκαίοι είναι δημοσιογράφοι από κούνια» συνήθιζε να λέει ο ίδιος.

Φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών και συνέχισε στην Ανώτατη Εμπορική και στο Χημικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ οι έντονες πνευματικές ανησυχίες του, τον οδήγησαν στους χώρους της ποίησης, της λογοτεχνίας, της κοινωνιολογίας.

Γαλουχημένος με δημοκρατικά φρονήματα, πρώτη φορά ξεσπά σε μια πολιτική διαμαρτυρία στις διαδηλώσεις του Μάη του 1935 στη Θεσσαλονίκη, όταν συμμετέχει ξεδιπλώνοντας μια κόκκινη εσάρπα που πήρε από το σπίτι του. Αργότερα, στην Αθήνα, σε ηλικία 20 ετών παίρνει μέρος στη διαδήλωση της οδού Αιόλου εναντίον της δικτατορίας Μεταξά, με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να οδηγηθεί στο άντρο της «Ειδικής Ασφάλειας» του καθεστώτος. Αργότερα οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ με καθοδηγητή τον Μήτσο Παρτσαλίδη και στην Κατοχή αγωνίσθηκε μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ. Για τη δράση του αυτή θα συλληφθεί και θα οδηγηθεί και πάλι στις φυλακές.

Μετά την απελευθέρωση διατήρησε την επαφή του με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ μέχρι τον Εμφύλιο, και στη συνέχεια με τους παράνομους πυρήνες που διατηρήθηκαν και μετά την ίδρυση της ΕΔΑ.

Ταυτόχρονα με την πολιτική δράση του αρχίζει τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία.

Την επαγγελματική του σταδιοδρομία άρχισε το 1946, στο «Βήμα», όπου εργάστηκε στο τμήμα εξωτερικών ειδήσεων δίπλα σε εκλεκτές μορφές του κλάδου, όπως ο Γιώργος Καρανικολός κι ο Γιώργος Μακρής.

Το 1952 πήγε με υποτροφία στο Λονδίνο, όπου και ορίστηκε ανταποκριτής της εφημερίδας του το 1953-1954.

Το 1954 επιστρέφει στην Ελλάδα και δουλεύει ως στέλεχος των εφημερίδων «Το Βήμα» και «Τα Νέα».

Στη διάρκεια της δημοσιογραφικής του σταδιοδρομίας ως επικεφαλής του εξωτερικού δελτίου του ΒΗΜΑΤΟΣ είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει πολύ, καλύπτοντας με ρεπορτάζ και ανταποκρίσεις μεγάλα γεγονότα: από τη δίκη του Άιχμαν στο Ισραήλ ως τις ταραγμένες ημέρες του αποκλεισμού του Βερολίνου.

Τον Απρίλιο του 1962 δημιουργεί με εφηβική κυριολεκτικά ζέση, στα «Νέα», την καθημερινή στήλη της «Νέας Γενιάς» με συνεργάτες το Μηνά Παπάζογλου, τον Κώστα Σκούρα, τη Λίνα Αλεξίου. Η στήλη τους είναι το βήμα της ενημέρωσης και της προβολής του αγώνα φοιτητών και πολιτών, η στήριξη και η ενθάρρυνση του φοιτητικού κινήματος. Το Γραφείο της «Νέας Γενιάς» λειτουργεί σαν καθημερινό στέκι συζητήσεων με τους αγωνιζόμενους φοιτητές.

Αρχίζει και πάλι να δραστηριοποιείται πολιτικά, έχοντας στο μεταξύ αποχωρήσει από το ΚΚΕ.

Στα 1964 είναι από τα ιδρυτικά μέλη του «Ομίλου Παπαναστασίου». Στα μέσα του 1965 ο Αστέρης Στάγκος γίνεται διευθυντής σύνταξης του «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ».

Μετά την επιβολή της απριλιανής δικτατορίας, ο Αστέρης Στάγκος –που είχε ήδη υποστεί ένα έμφραγμα– αναχώρησε στο εξωτερικό (Οκτώβριος 1967). Η δικτατορία του αφαιρεί την ελληνική ιθαγένεια. Ως στέλεχος της «Δημοκρατικής Άμυνας» λαμβάνει ενεργό μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα, στο Λονδίνο αρχικά, στη Ρώμη αργότερα, όπου και έχει επαφές σαν εκπρόσωπος της «Δ.Α.» με το «Πατριωτικό Μέτωπο». Παράλληλα μετέχει στην έκδοση της αντιστασιακής εφημερίδας «Ελεύθερη Ελλάδα» του ΠΑΜ. Τα χρόνια αυτά γνωρίζει το κίνημα της Αριστεράς στην Ιταλία και αποκτά πολλούς φίλους και συντρόφους στη γειτονική χώρα.

Επιστρέφει στην Ελλάδα με την πτώση της δικτατορίας και είναι ένα από τα 9 μέλη της επιτροπής της «Δημοκρατικής Άμυνας» που επωμίζεται τις διαπραγματεύσεις με το ΠΑΚ του Ανδρέα Παπανδρέου για την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Μετέχει στην ιδρυτική Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ και στο πρώτο 12μελές Ε.Γ. του κόμματος.

Διαγράφεται μετά την κρίση στο ΠΑΣΟΚ το 1975, μαζί με άλλα στελέχη (Καράγιωργας, Σημίτης, Φίλιας, Μανωλκίδης, Νέστορας, Σιπητάνος, Δέδες, Μαλτσίδης, κ.ά.) διαφωνώντας με την πορεία, το χαρακτήρα και τη συγκρότηση του ΠΑΣΟΚ. Αργότερα, όταν ιδρύθηκε η «Σοσιαλιστική Πορεία» ήταν από τα ηγετικά της στελέχη.

Στις εκλογές του 1977 πολιτεύτηκε με τη «Συμμαχία» και το 1981 ήταν υποψήφιος βουλευτής του ΚΚΕ εσωτερικού.

Μετά τις εκλογές του 1985, μαζί με το Σάκη Καράγιωργα, από τους πρωτεργάτες της κίνησης για ίδρυση νέου κόμματος της Αριστεράς. Παρέμεινε μέχρι το τέλος του, μαχητής της Αριστεράς στο χώρο των ανέντακτων.

Ο Αστέρης με τον ερχομό του στην Ελλάδα μετά τη δικτατορία δεν απορροφήθηκε μόνο από την πολιτική.

Αυτός ήταν που τον Αύγουστο του 1974 ανέλαβε τη διεύθυνση του ΑΝΤΙ και συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωσή του μαζί με τους άλλους συνεργάτες.

Ακούραστος, ερευνητικός, με νέες ιδέες, έμεινε για ενάμιση περίπου χρόνο, αποχώρησε διαφωνώντας και στη συνέχεια βοήθησε στο στήσιμο του «Πολίτη».

Συνεργάτης της «Ελευθεροτυπίας» από την πρώτη ημέρα της έκδοσής της το 1975 μέχρι το 1984, οπότε η κατάσταση της υγείας του δεν του επέτρεπε πια να εργαστεί συστηματικά, εργάστηκε εκεί στον τομέα της πολιτικής αρθρογραφίας και των αναλύσεων των εξωτερικών θεμάτων.

Βαθύς γνώστης των διεθνών προβλημάτων διακρίθηκε ιδιαίτερα για τις αναλύσεις των εξελίξεων, τόσο στο διεθνή χώρο, όσο και στην ευρωπαϊκή αριστερά.

Ο Αστέρης Στάγκος πέθανε το 1987 συνεπής στο όραμά του, αυστηρός στον εαυτό του και την αλήθεια, αλλά και ρεαλιστής ταυτόχρονα.

Για τη γενιά μας, υπήρξε ένας από τους δασκάλους της.

Εκδήλωση μνήμης 50 χρόνια από την ίδρυση της Φ.Ε.Α.Π.Θ.

Την Παρασκευή 30 Απριλίου, στις 12 το μεσημέρι(στην Αίθουσα Συνεδριάσεων της Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.) θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση Τιμής και Μνήμης για τον δημοσιογράφο Αστέρη Στάγκο με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ίδρυση της ΦΕΑΠΘ, την έξαρση της δράσης της ΔΕΣΠΑ, και την έναρξη των αγώνων του 15% και 114.

Μαρτυρίες καταθέτουν οι: Κώστας Τριαρίδης, Ομότ. Καθηγητής Ιατρικής Εκπαίδευσης Α.Π.Θ, Λίνα Αλεξίου, Δημοσιογράφος, Μηνάς Παπάζογλου, Δημοσιογράφος, Γιώργος Φερεντίνος, Οφθαλμίατρος, τότε (1962) Πρόεδρος της ΔΕΣΠΑ, Νίκος Κωνσταντόπουλος, Δικηγόρος, τότε (1964) Πρόεδρος της ΔΕΣΠΑ