Μια συγκλονιστική ταινία για την ελληνική οικονομική κρίση, που γυρίστηκε με μόλις 8.000 ευρώ, υποστηρίζει ότι ολόκληρο το σύστημα του ευρώ ήταν σάπιο από την αρχή

Ads

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Guardian στις 10/06/2011

Κανείς δεν περίμενε ότι ένας χασάπης σε κάποιο ελληνικό χωριό θα γνώριζε τον Κώστα Λαπαβίτσα, τον καθηγητή Οικονομικών στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Η επιστημονική του έρευνα επικεντρώνεται στην εξέλιξη και τη λειτουργία του Ιαπωνικού χρηματοοικονομικού συστήματος και η βιβλιογραφία του εστιάζεται στην Πολιτική Οικονομία των Χρηματοπιστωτικών Αγορών – όχι και τόσο ενδιαφέροντα θέματα για έναν επαρχιώτη χασάπη.

Λίγο πριν από το Πάσχα όμως, ο Λαπαβίτσας πήγε για ψώνια σε ένα παντοπωλείο στο Κοπανό (ένα χωριό “ξεχασμένο από τον Θεό”) και ο χασάπης αναγνώρισε το όνομα. “Ξέρω έναν Κώστα Λαπαβίτσα” του είπε “τον έχω δει σε ένα βίντεο στο Ιντερνετ.” Μόλις συνειδητοποίησε ότι ο πελάτης του ήταν το ίδιο πρόσωπο με τον πρωταγωνιστή του βίντεο ο χασάπης τινάχτηκε από ενθουσιασμό – ίσως περισσότερο από όσο θα ήθελες να τινάζεται ένας άνθρωπος που κρατά έναν μπαλτά: “Α η Χρεοκρατία!”.

Ο Λαπαβίτσας έχει χαρακτηριστικά σταρ στο ντοκιμαντέρ, η επιτυχία του οποίου ήταν τόσο απρόσμενη όσο και το να υπάρχουν ακαδημαϊκοί με τέτοια αναγνωρισιμότητα. Το Debtocracy ασχολείται με την χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε την Ελλάδα, με την κατάρρευση των δημόσιων οικονομικών, με το δάνειο των 110 δισ. ευρω από την Ευρώπη και το ΔΝΤ και με τις επικείμενες άγριες περικοπές δαπανών.

Σε αντίθεση με άλλες παραγωγές που καταπιάνονται με το ίδιο θέμα, οι δημιουργοί του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ δεν αναζητούν ευθύνες σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Δεν πρόκειται δηλαδή για μια ταινία στη λογική του Inside Job. Αντ ‘αυτού, η κριτική στρέφεται εναντίον του ευρωπαϊκού συστήματος εξηγώντας ότι η Ελλάδα ήταν εξ αρχής καταδικασμένη να δίνει μάχες απέναντι στις απαιτήσεις της Γερμανίας. “Είμαστε άραγε τα άσωτα παιδιά μιας επιτυχημένης Ευρώπης” διερωτάται ο εκφωνητής “ή μήπως το σύστημα αντιμετώπιζε προβλήματα από τα παιδικά του χρόνια;”

Η Χρεοκρατία επιχειρηματολογεί με πειστικότητα ότι ολόκληρο το σύστημα της Ευροζώνης ήταν σάπιο εξ’ αρχής, προσφέροντας πλεονάσματα στους τραπεζίτες της Φραγκφούρτης και του Παρισιού και μερικά φτηνά δάνεια στους κατοίκους της Νότιας Ευρώπης. Μπορώ να πω με βεβαιότητα – χωρίς βέβαια να βυθιστώ στα αρχεία της ιστορίας – ότι αυτή η παραγωγή των 8.000 ευρώ, χωρίς περιττά κινηματογραφικά εφέ και πομπώδη χρήση αρχειακού υλικού, αποτελεί την καλύτερη ταινία μαρξιστικής οικονομικής ανάλυσης που έχει γίνει ποτέ.

Από τις αρχές Απριλίου όταν ανέβηκε στο διαδίκτυο και στο Youtube, το παρακολούθησαν περίπου ένα εκατομμύριο θεατές ενώ άρχισαν να το προβάλλουν και τοπικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, διευρύνοντας ακόμη περισσότερο το κοινό. “Αρχικά, οι θεατές μας ήταν νεαρά άτομα με πρόσβαση στο διαδίκτυο” λέει ο Άρης Χατζηστεφάνου – ο οποίος δημιούργησε το ντοκιμαντέρ μαζί με την Κατερίνα Κιτίδη. “Αργότερα όμως ακούγαμε ιστορίες για προβολές σε μικρά χωριά αλλά και για ηλικιωμένους που ζητούσαν από τα παιδιά τους να το αντιγράψουν σε DVD.” Σ’ αυτό το διάστημα, η ταινία απέκτησε συμβολική σημασία για την λαϊκή αντίσταση ενάντια στο πακέτο λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα – και σε όλη τη νότια Ευρώπη. Στην Πορτογαλία, το Αριστερό Μπλοκ παρουσίασε το ντοκιμαντέρ στο πλαίσιο της προεκλογικής του εκστρατείας σε ένα μικρό κινηματογράφο. Η ταινία ήταν επίσης προγραμματισμένη να προβληθεί σε 4.000 διαδηλωτές στην πλατεία Plaza Catalunya της Βαρκελώνης, η παρέμβαση των αρχών όμως (σ.σ λίγα 24ωρα νωρίτερα) ακύρωσε τη διαδικασία.

Καθώς μιλάω με τον Χατζηστεφάνου, έχει ακόμα σημάδια κούρασης από την προβολή του ντοκιμαντέρ στην πλατεία του Συντάγματος στην Αθήνα. Η προβολή ξεκίνησε γύρω στις 2:30 τα ξημερώματα “και στη συνέχεια το κοινό ήθελε να ακολουθήσει συζήτηση. Σχεδόν μέχρι τις πέντε το πρωί υπήρχαν ακόμη 400 άτομα που συζητήσουν για την ελληνική οικονομική κρίση.”

Η επιτυχία του Debtocracy οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη χρονική στιγμή που προβλήθηκε. Η ελληνική οικονομία είχε βυθιστεί ακόμη περισσότερο στην κρίση, επιβεβαιώνοντας έτσι το επιχείρημα της ταινίας ότι το ΔΝΤ και η ευρωζώνη κατέστρεψαν αντί να βοήσουν τη χώρα. Ωστόσο, η πρόταση της ταινίας ότι οι Έλληνες θα πρέπει να επαναδιαπραγματευθούν και να αρνηθούν να πληρώσουν μεγάλο μέρος του ολέθριου χρέους, σπάνια παρουσιάζεται από του πολιτικούς και τα ΜΜΕ Έτσι, ένα βίντεο στο διαδίκτυο αντιμετωπίζει μόνο του ένα κύμα αμφισβητιών.

Μόλις επέστρεψε από τον Κοπανό στο Λονδίνο, ο Λαπαβίτσας έλαβε το παρακάτω e-mail: “Τους χαιρετισμούς μου από το χωριό” του έγραφε ο Χασάπης. “Ήθελα να σε συγχαρώ για την ταινία. Όταν επιστρέψεις θα τα συζητήσουμε από κοντά”.