Είναι προφανές ότι η κινητοποίηση των μαζών των τελευταίων ημερών αποτελεί καινοφανές φαινόμενο, το οποίο προκαλεί αμηχανία σε πολλούς, καλοπροαίρετους ή μη. Οι κομματικοί μηχανισμοί στέκονται με διακριτικότητα ή ακόμα και λανθάνουσα φοβικότητα απέναντι του. Τα ΜΜΕ το προβάλλουν αρκούντως, σε σχέση τουλάχιστον με άλλες εκδηλώσεις του παρελθόντος, χωρίς να το αξιολογούν όμως. Οι καλοπροαίρετοι παρατηρητές μάλλον περιμένουν να δουν μια ουσιαστική πολιτικοποίηση και την περαιτέρω εξέλιξη των συγκεντρώσεων στο Σύνταγμα προκειμένου να τοποθετηθούν.

Υπάρχουν, βέβαια, κι αντίθετες φωνές. Πολλοί απαξιώνουν το φαινόμενο, υπερτονίζοντας τον εν μέρει lifestyle και facebookικό χαρακτήρα του. Άλλοι θεωρούν ότι οι συγκεντρώσεις του Συντάγματος αποτελούν ουσιαστικά απόνερα του ισπανικού κινήματος της 15Μ, που ουσιαστικά προκλήθηκαν, επειδή θίχτηκε ο ελληνικός εγωισμός από τις ισπανικές ειρωνείες και τις παροτρύνσεις να μη φωνάζουν οι εκεί διαδηλωτές «για να μην ξυπνήσουν οι Έλληνες». Μερικοί υπογραμμίζουν τον απολιτικό χαρακτήρα που έχει μέχρι τώρα δείξει το κίνημα των αγανακτισμένων (ακόμα κι η μετάφραση του indignados κατηγορήθηκε για έλλειψη πρωτοτυπίας).

Είναι γεγονός ότι πολλές παρατηρήσεις έχουν σπέρματα αλήθειας. Είναι μάταιο κι αντιεπιστημονικό, όμως, να πιστεύεις ότι μπορείς να κάνεις μια ασφαλή κι ορθολογική αξιολόγηση τέτοιων αντιδράσεων, όταν ακόμα είναι ουσιαστικά στα σπάργανά τους. Είναι, επίσης, εσφαλμένο να λησμονείται η ειδοποιός διαφορά των Ελλήνων κι Ισπανών αγανακτισμένων. Οι τελευταίοι δεν είναι στο ΔΝΤ. Βγήκαν στους δρόμους για να διεκδικήσουν αυτονόητες υπηρεσίες του κράτους δικαίου και τους κράτους πρόνοιας. Δυστυχώς, η ελληνική κοινωνία δεν έδειξε αντίστοιχα αντανακλαστικά πριν λίγα χρόνια, όταν η ελληνική κοινωνία κι οικονομία ήταν σε μαρασμό, οι πελατειακές σχέσεις ανθούσαν κι η αρπαχτή αποτελούσε κυρίαρχο modus vivendi. Κατάληξη αυτής της οκνηρίας ήταν ο εναγκαλισμός της χώρας με τις διεθνείς τοκογλυφικές δυνάμεις.

Για να το πάω παραπέρα, εξοργίζομαι κι εγώ με τους ανθρώπους που χρειάστηκε να φτάσουμε σε τόσο οριακό σημείο για ν’ αντιδράσουν. Μην ξεχνάμε ότι -μόλις πριν 20 μήνες- 8 στους 10 ψηφοφόρους που συμμετείχαν στις βουλευτικές εκλογές προτίμησαν το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου και την παραπαίουσα Νέα Δημοκρατία. Έχω κι εγώ την εντύπωση ότι βασικός λόγος που ώθησε κάποιους στους δρόμους είναι η απώλεια προνομίων, που μέχρι χθες διατηρούσαν άδικα κι αντίθετα με τις αρχές της κοινωνικής αλληλεγγύης και δικαιοσύνης. Τι σημαίνει όμως αυτό; Απόρριψη των αντιδράσεων στο Σύνταγμα;

Ακριβώς το αντίθετο. Χρειάζεται ενίσχυση και διόγκωση των κινητοποιήσεων σε όλη τη χώρα. Απαιτείται και κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: ν΄ αποδειχτεί έμπρακτα ότι η ελληνική κοινωνία έχει αντιληφθεί πώς πρέπει ν’ απαγκιστρωθεί από τις νοσηρές νοοτροπίες του παρελθόντος, από την κομματοκρατία και την πνευματική-ηθική σήψη που οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο. Φυσικά, δεν τα φάγαμε μαζί. Η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών, όμως, επέτρεψε να εκκολαφθούν και να κυριαρχήσουν φαινόμενα αντιδημοκρατικά κι αναξιοκρατικά, κάνοντας ότι δεν τα βλέπει, με την ελπίδα ότι θα γευόταν ένα κομμάτι απ’ την παρακμιακή ευημερία. Εάν έχουμε αλλάξει όντως μυαλά, μας περιμένουν ευχάριστες εκπλήξεις στο μέλλον. Εάν όχι, θα είμαστε άξιοι τη μοίρας μας.

Λευτέρης Ζ. Λαγός

Δικηγόρος, πτυχιούχος Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών (τμήμα ΦΠΨ), υποψήφιος διδάκτορας πανεπιστημίου Αθηνών