ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ
Επιβάλλεται να ξαναμελετηθεί η ιστορία της Μικρασιατικής Εκστρατείας

3.Ο ΛΟΥΔ ΤΖΩΡΤΖ ΚΑΤΕΥΘΥΝΕΙ ΤΗΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ
Τα κείμενα που ακολουθούν μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι την ευθύνη για την εξέλιξη της Μικρασιατικής Εκστρατίας είχε αναλάβει προσωπικά ο Πρωθυπουργός της Αγγλίας Λόυδ Τζωρτζ. Η δράση του γινόταν με απόλυτη μυστικότητα και οι εντολές του προς την ελληνική Κυβέρνηση δίνονταν με απόρρητη προσωπική αλληλογραφία, για την οποία δεν λάμβανε γνώση ούτε το Φόρεϊν Όφις (Υπουργείο Εξωτερικών της Αγγλίας), ούτε η ελληνική στρατιωτική ηγεσία.
Την σχετική αλληλογραφία διατηρούσε ο Γούναρης με πολλή προφύλαξη στο αρχείο του. Λεπτομέρειες για την σχέση αυτήν δεν θα γίνουν ποτέ γνωστές, εκτός αν βρεθεί το αρχείο του Γούναρη, που κατασχέθηκε και εξαφανίσθηκε από την Επαναστατική Επιτροπή.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι δικαζόμενοι από το Έκτακτο Στρατοδικείο κράτησαν το μυστικό μέχρι το τέλος, για να μην διαταραχθεί η σχέση της Ελλάδας με την Αγγλία, πράγμα που θα είχε δυσμενείς συνέπειες για την Ελλάδα. Αυτό, παρόλο που η χρησιμοποίηση των υπόψει στοιχείων από τους δικαζόμενους, θα έφερνε τους Στρατοδίκες στην δύσκολη θέση, να μην μπορούν να τους καταδικάσουν εις θάνατον. Οι παραπάνω πληροφορίες οφείλονται σε μαρτυρίες στενού συγγενή του Γούναρη, που, ως έφηβος, είχε ακούσει σχετικές συζητήσεις στο οικογενειακό του περιβάλλον.
Η προσωπική ευθύνη του Λ.Τζωρτζ για την Καταστροφή προκύπτει από δημοσίευμα που παραθέτω παρακάτω. Κορυφαίο σημείο της δημοσίευσης είναι η εξής δήλωση του Προέδρου της Βουλής των Λόρδων :
«Αν το Υπουργικό Συμβούλιο είχε ενημερωθεί για την κατάσταση στην Ελλάδα, θα είχαμε αποφύγει την αποτρόπαιη καταστροφή και θα είχαν γλυτώσει την ζωή τους οι Έλληνες πολιτικοί και ο Αρχιστράτηγος.»
( Δήλωση του Προέδρου της αγγλικής Βουλής των Λόρδων, Λόρδου Birkenhead, στην συνεδρίασή της 8/12/1922.)
Η δήλωση του Προέδρου δημοσιεύθηκε την επομένη στον διεθνή τύπο, ο οποίος την χαρακτήρησε ‘‘συγκλονιστική (sensational)’’. Πραγματικά, ήταν συγκλονιστική, επειδή, μέχρι την στιγμή εκείνη, κανείς δεν γνώριζε την σχέση του Λόυδ Τζωρτζ με τις Κυβερνήσεις Βενιζέλου και Γούναρη.
Παραθέτω σε ελληνική μετάφραση το σχετικό δελτιο που εκδόθηκε από τον ‘‘Αργό του Τύπου’’ της Μελβούρνης (Αυστραλία). Η γνώση του θέματος περιήλθε στον Πρόεδρο της Βουλής των Λόρδων, όταν αποκαλύφθηκε και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα LONDON SUNDAY EXPRESS η τελευταία μυστική επιστολή του Γούναρη προς τον Υπουργό Εξωτερικών Κώρζον (15/2/1922) μαζί με την απάντηση του Υπουργού. O Κώρζον ενεργούσε, τότε, ως τοποτηρητής του Πρωθυπουργού.

ΤΗΕ ΑRGUS
Μελβούρνη, Βικτώρια, αρχείο 1848-1954
Σάββατο 9 Δεκεμβρίου 1922,σ.35

CURZON TO GOUNARIS
SURPRISING SUGGESTIONS
LORD BIRKENHEAD’S ATTACK
SENSATIONAL DEBATE IN THE LORDS

ΑUSΤRΑLIΑΝ ΡΕSS ΑSS0CΙΑΤΙΟΝ
Λονδίνο, 8 Δεκεμβρίου 1922
Ο Λόρδος Birkenhead, που ήταν πρόεδρος της Βουλής των Λόρδων στην κυβέρνηση του Λόυδ Τζωρτζ , απέσπασε την προσοχή της Βουλής των Λόρδων χθες το βράδυ, αναφερόμενος στην μυστική αλληλογραφία μεταξύ του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών (Λόρδου Κώρζον) και του Δ. Γούναρη, ο οποίος, ενώ πέθαινε από τύφο την ώρα της καταδίκης του με την κατηγορία ότι συνέβαλε στην ήττα της Ελλάδας στα χέρια των Τούρκων στη Μικρά Ασία, σύρθηκε από το κρεβάτι του στον τόπο της εκτέλεσης όπου τουφεκίσθηκε, μαζί με άλλους τέσσερις πρώην Υπουργούς και τον Στρατηγό Χατζανέστη.
Η τωρινή συζήτηση, είπε ο Λόρδος Βirkenhead, αφορά στον ισχυρισμό της Ελληνικής Κυβέρνησης, ότι έθεσε στον Λόρδο Κώρζον το γεγονός, ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να διατηρήσει τη θέση της στην Μικρά Ασία χωρίς οικονομική βοήθεια και εξοπλισμό μηχανικών όπλων και αεροπλάνων. «Εάν η Βρετανική Κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να παράσχει μια τέτοια βοήθεια,» έγραφε ο Δ. Γούναρης, «να μας το πείτε εγκαίρως προκειμένου να αποσυρθούμε αξιοπρεπώς.»
Ο Λόρδος Βirkenhead είπε ότι αυτό το γράμμα ποτέ δεν κοινοποιήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο, διαφορετικά, η τραγωδία της ήττας της Ελλάδας στη Μικρά Ασία και η εκτέλεση των πρώην Υπουργών θα είχε αποφευθχεί.
Ο Λόρδος Salisbury απoδοκίμασε αυτήν την επίθεση κατά του Λόρδου Kώρζον. Δήλωσε ότι ο Λόρδος Βirkenhead μπορεί να είχε άγνοια της ελληνικής επιστολής αλλά, ότι ο κ. Λόυδ Τζωρτζ ήταν συνυπεύθυνος του χειρισμού της, όπως φάνηκε από την ομιλία του στην Βουλή των Κοινοτήτων στις 4 Αυγούστου.
Η επιστολή του Δ. Γούναρη ζητούσε επίσης ενισχύσεις σε στρατό, ικανές για να συμπληρώσουν την δύναμη ορισμένων Ελληνικών μονάδων, προκειμένου να εξουδετερώσουν την Τουρκική αριθμητική υπεροχή.
Σε μια σειρά διασταυρούμενων ερωτήσεων με τον Λόρδο Salisbury, ο Λόρδος Βirkenhead είπε : «Ο κ. Λόυδ Τζώρτζ μου είπε κατηγορηματικά ότι ποτέ δεν είχε δει αυτά τα γράμματα, ούτε και ο Λόρδος Λη» Ο Λόρδος Βirkenhead προσέθεσε ότι είχε ένα αντίγραφο της απάντησης του Λόρδου Κώρζον προς τον Δ. Γούναρη, την οποία διάβασε στην Βουλή:
«Απλώς εκφράζω την ελπίδα ότι η στρατιωτική κατάσταση στην Μικρά Ασία είναι λιγότερο κρίσιμη απ’ ότι το σημείωμα σας με αφήνει να εννοώ. Πιστεύω ότι ο αξιοσημείωτος πατριωτισμός και η πειθαρχία του ελληνικού στρατού, ο οποίος θαυμάσθηκε τόσες φορές τα τελευταία χρόνια, δεν θα λείψει σε αυτή την κρίσιμη στιγμή».
Ο Λόρδος Κώρζον, είπε ο Λόρδος Βirkenhead, αναφέρθηκε στην συνέχεια στην αποτυχία της Ελληνικής Κυβέρνησης να συνάψει ένα μεγάλο δάνειο στο Λονδίνο, και είπε ότι η Βρετανική Κυβέρνηση είχε προσπαθήσει να βοηθήσει τις διαπραγματεύσεις, των οποίων η αποτυχία οφειλόταν σε οικονομικά θέματα μάλλον, παρά στις πολιτικές πτυχές του ζητήματος. Σε αυτές τις συνθήκες, προσθέτει στην επιστολή του ο Λόρδος Κώρζον, η σοφότερη επιλογή θα ήταν η επιδίωξη μιας διπλωματικής επίλυσης της «αγχώδους θέσης στην οποία όλοι βρισκόμαστε.» Η επιστολή του Λόρδου Κώρζον συνεχίζεται ως εξής :
«Έχω ζητήσει την άμεση σύγκλιση ενός συνεδρίου στο Παρίσι στις 13 Μαΐου 1923, για να συζητήσουμε τη Μικρά Ασία. Η Κυβέρνηση σας έχει ήδη τοποθετηθεί, όπως σας προέτρεψα το Φθινόπωρο, στα χέρια των Συμμάχων. Δεν αμφιβάλλω ότι με το ίδιο πνεύμα εμπιστοσύνης και καλής πίστης θα είστε προετοιμασμένοι να ακούσετε τη συμβουλή που σας προσφέρεται τώρα.»
Ο Λόρδος Βirkenhead παρατήρησε, «εάν αυτή η συμβουλή δεν σημαίνει, «παραμείνετε στην Μικρά Ασία, τουλάχιστον προς το παρόν,» τότε τα λόγια δεν έχουν κανένα νόημα. Εάν το Υπουργικό Συμβούλιο είχε τη δυνατότητα να ανακαλύψει την αλληλογραφία, θα συμβούλευα την Ελλάδα να αποσυρθεί από τη Μικρά Ασία άμεσα με την εποπτεία μας. Έτσι θα είχαμε αποφύγει τη φοβερή τραγωδία και θα είχαμε σώσει τις ζωές των Ελλήνων Υπουργών.»
Ο Λόρδος Salisbury απάντησε, «είναι προφανές ότι ο σκοπός του αξιότιμου Λόρδου είναι να προβάλλει τον Λόρδο Κώρζον ως υπεύθυνο της καταστροφής, αλλά ο Λόρδος Βirkenhead είναι επίσης υπεύθυνος ως μέλος της Κυβέρνησης του Λόυδ Τζωρτζ.»
Ο Λόρδος Βirkenhead απάντησε : Αυτά τα έγγραφα ποτέ μέχρι τώρα δεν μας εστάλησαν. Πρόκειται για μια επιστολή (εννοεί την επιστολή του Γούναρη) την οποία, όποιος και αν την ελάμβανε, δεν θα μπορούσε να την λησμονήσει.
Η συζήτηση ολοκληρώθηκε σε αυτό το σημείο.