Για πάνω από 20 χρόνια στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού Ρουφ τα βαγόνια μπορεί να μη μεταφέρουν επιβάτες ή εμπορεύματα, αλλά υποδέχονται παραστάσεις και διάφορες άλλες καλλιτεχνικές δράσεις.

Υπεύθυνη για την ύπαρξη αυτού του όμορφου και δημιουργικού χώρου είναι η Τατιάνα Λύγαρη, η οποία με αφορμή το «Compartments Dance Project», μίλησε στο tvxs.gr για το φεστιβάλ, το Τρένο στο Ρουφ, την ιστορία των βαγονιών αλλά και τα μελλοντικά της σχέδια.

Τι είναι το «Compartments Dance Project» και πως εμπνευστήκατε αυτό το φεστιβάλ;

Tο «Compartments Dance Project» είναι το μοναδικό παγκοσμίως φεστιβάλ σύγχρονου χορού μέσα σε βαγόνια τρένου. Αποτελεί ένα sub-festival, ένα θυγατρικό φεστιβάλ του Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών “Τα 12 Κουπέ”, που διοργανώνουμε κάθε χρόνο τον Μάιο στην Αμαξοστοιχία-Θέατρο Το Τρένο στο Ρουφ, από το 2011.

Κατά τη διάρκεια αυτού του Φεστιβάλ, που περιλάμβανε performances νέων καλλιτεχνών από όλες τις μορφές της Τέχνης, ο σύγχρονος χορός εξέπληξε θεατές και καλλιτέχνες για την δημιουργική συνύπαρξή του με έναν τόσο αντισυμβατικό χώρο όπως είναι τα compartments (κουπέ) ενός βαγονιού. Με δυο λόγια, απέδειξε ότι είναι δυνατό να χορογραφήσει ένας χορογράφος αλλά και να χορέψουν χορευτές, σε έναν μη θεατρικό και τελείως αντισυμβατικό χώρο των δύο τετραγωνικών μέτρων και των 6 θέσεων επιβατών-θεατών και να δημιουργήσουν μια ευφάνταστη και πρωτότυπη χορευτική παράσταση. To 2017 εντάχθηκαν και τα δύο φεστιβάλ σε ένα τριετές πρόγραμμα με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Περιφέρειας Αττικής. Με τη λήξη αυτού του προγράμματος τον φετινό Σεπτέμβριο, ευχόμαστε να έχουμε τη δυνατότητα να συνεχίσουμε και τις επόμενες χρονιές τη δημιουργική και πρωτοπόρα αυτή πολιτιστική δράση.

Πόσο εύκολο είναι να πραγματοποιηθεί μια παράσταση μέσα σε ένα βαγόνι;

Αν και αρχικά μπορεί να θεωρηθεί δεσμευτικός ο χώρος, έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι τελικά δεν υπάρχουν όρια στη φαντασία και στη δημιουργικότητα. Συμβαίνει κάτι μαγικό στα βαγόνια. Η ενέργεια μεταβιβάζεται από τον καλλιτέχνη στον θεατή και αντίστροφα με απίστευτη ταχύτητα και καθαρότητα κι αν είσαι ειλικρινής και ανοιχτός σε αυτό που παρουσιάζεις, κερδίζεις το κοινό με τεράστια ευκολία. Σε «διαβάζει» αμέσως. Αυτό δεν συμβαίνει στα μεγάλα θέατρα και στις ιταλικές σκηνές που πρέπει να επιστρατεύσεις διάφορες τεχνικές και δυνάμεις για να «περάσεις» στο κοινό. Στη συνέχεια, ο θεατής νοιώθει συμπαίκτης, συνεπιβάτης σου και η ατμόσφαιρα που δημιουργείται είναι συγκλονιστική. Αρκεί ο ηθοποιός να είναι αληθινός και σκεπτόμενος.

Μέσα στο αντισυμβατικό αυτό σκηνικό περιβάλλον καταργείται η παραδοσιακή σχέση του θεατή με τον performer. Πιστεύετε ότι δίνει μεγαλύτερη αίσθηση ελευθερίας κι αν ναι με ποιον τρόπο;

Είναι δύσκολο στην αρχή να κατανοηθεί ο κώδικας ερμηνείας που απαιτείται από τον καλλιτέχνη έχοντας τον θεατή σε απόσταση αναπνοής, σε μία μη κλασική και αναμενόμενη σχέση μαζί του. Απαιτεί  διαρκή συγκέντρωση, μέτρο, πειθαρχία, έλεγχο της κίνησης και γενικά όλων των εκφραστικών μέσων κι έναν ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας. Όταν όλα αυτά συμβούν, η απελευθέρωση που νιώθει ο καλλιτέχνης είναι τεράστια και η ηδονή που εισπράττει από αυτή την αίσθηση ελευθερίας, λυτρωτική.

Πιστεύετε ότι η δεκαπενθήμερη διάρκεια του Φεστιβάλ αποτελεί αφετηρία γνωριμίας με το Τρένο στο Ρουφ και έναυσμα για νέες επαγγελματικές συνεργασίες;

Οι παραστάσεις των καλλιτεχνών στα φεστιβάλ συνήθως παρουσιάζονται άπαξ κι οι καλλιτέχνες δεν έχουν τη δυνατότητα να εξελίξουν το έργο τους, να το δουν να ωριμάζει μέσα από την επανάληψη. Η παρουσίαση των performances επί ένα συνεχές δεκαπενθήμερο δημιουργεί μία όσμωση, δίνει χρόνο για επαφές και συναντήσεις, γνωριμία των συμμετεχόντων μεταξύ τους και με το Τρένο στο Ρουφ. Δεν υπάρχει έπαθλο η βραβείο αλλά και στα 13 συνολικά φεστιβάλ που έχουμε διοργανώσει στην Αμαξοστοιχία-Θέατρο ξεχωρίζουν παραστάσεις και καλλιτέχνες που στην πορεία και ανάλογα με τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό μας,  συνεργάζονται σε επαγγελματική βάση με το Τρένο στο Ρουφ.

Το  4ο Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού «Compartments Dance Project» πραγματοποιείται μετά από τρεις επιτυχημένες διοργανώσεις. Τι έχει πετύχει αυτά τα χρόνια, ποιες οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που αντιμετωπίσατε;

Το μεγαλύτερο στοίχημα που κερδίσαμε είναι η ανταπόκριση των καλλιτεχνών σε μια πρόταση απόλυτα αντισυμβατική, που απαιτεί από τους ίδιους να ξεπεράσουν τα όρια της φαντασίας τους, να ανακαλύψουν  νέους τρόπους επικοινωνίας με τους θεατές και να προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες όλων των χώρων της Αμαξοστοιχίας. Το δεύτερο μεγάλο στοίχημα ήταν η διείσδυση του φεστιβάλ και σε ένα κοινό που δεν είναι εξοικειωμένο με την Τέχνη του Χορού. Η αύξηση της προσέλευσης των θεατών σε κάθε διοργάνωση, πέραν από τη διαρκώς αυξανόμενη αναγνωρισιμότητα του Φεστιβάλ αποδεικνύει ότι η πρωτοτυπία του εγχειρήματος προσέλκυσε ένα ευρύτερο κοινό που δεν είναι μυημένο στον σύγχρονο χορό. 

Το Τρένο στο Ρουφ αποτελεί βιομηχανικό µνηµείο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού και περιλαμβάνει βαγόνια με πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Θα μας μιλήσετε γι΄ αυτήν;

Πράγματι όλα τα βαγόνια της Αμαξοστοιχίας έχουν τη δική τους πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Από τα ξύλινα φορτηγά βαγόνια που μετέφεραν εμπορεύματα αλλά και στρατιώτες με τα άλογά τους στον πόλεμο μέχρι την εκπληκτική ατμομηχανή Breda που αποτελούσε μέρος των ιταλικών αποζημιώσεων προς την Ελλάδα στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και το μουσειακό βαγόνι του Orient Express από το 1926, που αποτελεί τη μικρή μουσική μας σκηνή και μας μεταφέρει στην εποχή της μεγάλης δόξας των τρένων πολυτελείας της Compagnie International de Wagon Lits που διέσχιζαν όλη την Ευρώπη μέχρι την Ανατολή. Το ενδιαφέρον για την ιστορία τους είναι μεγάλο κι έτσι κατά διαστήματα οργανώνουμε ξεναγήσεις στα ελληνικά και αγγλικά για ενήλικες Έλληνες και ξένους επισκέπτες αλλά και παιδιά που αγαπούν τα τρένα και θέλουν να μάθουν τις ενδιαφέρουσες ιστορίες που κρύβουν  τα παλαιά αυτά βαγόνια.

Πόσο εύκολο είναι να ασχολείται κανείς με το θέατρο στη σημερινή κοινωνία;

Ποτέ δεν ήταν εύκολο. Τώρα όμως αισθάνομαι ότι είναι και ανέλπιδο. Ο Πολιτισμός στην Ελλάδα ποτέ δεν θεωρήθηκε αναγκαίο αγαθό και δεν ήταν ποτέ προτεραιότητα κανενός, ούτε της πολιτείας ούτε των πολιτών. Όλοι όσοι εργάζονται στους τομείς της Τέχνης παλεύουν με τα σύννεφα και μόνο η αγάπη και το πάθος τους τούς τρέφει και τους συντηρεί. Τα τελευταία χρόνια η κύρια εργασία τους έγινε πάρεργο και οι περισσότεροι καλλιτέχνες αναγκάζονται να έχουν μία δεύτερη και τρίτη ενασχόληση, άσχετη με το αντικείμενό τους, για να επιβιώσουν. Αυτό έχει επίπτωση στην ποιότητα του αποτελέσματος που ούτως η άλλως πια όλο και λιγότεροι μπορούν να την αποτιμήσουν. Αλλά αυτό είναι ένα φαινόμενο που εμφανίζεται και έξω από τα δικά μας σύνορα, ακόμα και σε χώρες που είχαν επενδύσει μέσα στον 20ο αιώνα στην Τέχνη και τον Πολιτισμό. Τώρα ο αιώνας έχει αλλάξει, θεοποιήθηκε η τεχνολογία και η Τέχνη αγωνίζεται να βρεί τη θέση της στο καινούργιο σύμπαν και τα νέα της πατήματα.

«Είναι γνωστό ότι όλα τα τρένα του κόσμου έχουν μία μηχανή που τα τραβάει πάντα μπροστά. Η όπισθεν δεν υπάρχει στο κιβώτιο ταχυτήτων τους. Έτσι κι εμείς χαράζουμε πορεία μόνο μπροστά», έχετε δηλώσει σε παλιότερη συνέντευξη. Τι να περιμένουμε στο μέλλον;

Τη χειμερινή σεζόν 2019-2020 συνεχίζουμε τις θεατρικές και μουσικές μας παραστάσεις για μικρούς και μεγάλους, τις εκδηλώσεις λόγου, τα Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών και βέβαια την εστίαση που είναι συνυφασμένη με το Τρένο στο Ρουφ από την πρώτη μέρα της δημιουργίας του, το 1997. Η επιτυχημένη θεατρική παράσταση Stamboul Train του Graham Greene συνεχίζεται με ανανεωμένη διανομή σε δική μου σκηνοθεσία, για 3η συνεχή σεζόν στο Θεατρικό Βαγόνι της Αμαξοστοιχίας. Αλλά και οι θεατρικές παραστάσεις «Αίμα στο χιόνι», σε σκηνοθεσία Ευθύμη Χρήστου και «Sunset Limited», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνας Νικολαΐδη προτείνονται για τους ενήλικες θεατές μας.

Τρεις παιδικές παραστάσεις σε συνεργασία με το Τρένο στο Ρουφ θα διασκεδάσουν τους μικρούς μας θεατές, η αγαπημένη παράσταση της ομάδας Κοπέρνικος «Δύο ξεροκέφαλες κουτάλες», η τρυφερή «Το Δέντρο που αγαπούσε» από την ομάδα Βίδα και «Μυστήρια Τρένα στο Ρουφ» σε συνεργασία με το ηλεκτρονικό περιοδικό για το βιβλίο, «ο Αναγνώστης».

Στο Μουσικό Βαγόνι Οrient Express οι «Τhe Jazz Express» συνεχίζουν κάθε Σάββατο τις βραδιές τζαζ «Speakeasy nights», οι φίλοι της όπερας θα απολαύσουν βραδιές «Opera&Dinner», η Αγγελική Ζήκα θα μας τραγουδήσει για τον έρωτα και μια νέα μουσική παράσταση με τον Γιώργο Ανδρέου και την Κορίνα Λεγάκη θα μας ταξιδεύει μουσικά κάθε Παρασκευή.

Ένα αφιέρωμα στην ελληνική ποίηση θα φέρει στα βαγόνια μας τις 4 Τρίτες του Νοεμβρίου μερικούς από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, ενώ η θεατρική παράσταση «Women of Passion,Women of Greece» της Ευγενίας Αρσένη, ένα προσωπικό μου στοίχημα για τους αγγλόφωνους Έλληνες και ξένους επισκέπτες του Τρένου στο Ρουφ, συνεχίζει να ταξιδεύει στον κόσμο και να μας ταξιδεύει στις ζωές της Μήδειας, της Μαρίας Κάλλας και της Μελίνας Μερκούρη μέσα από την ερμηνεία της Εβελίνας Αραπίδη.

Παράλληλα προσπαθούμε πάντα, με πολύ κόπο, να συντηρούμε τα ιστορικά βαγόνια της Αμαξοστοιχίας αλλά και να βελτιώνουμε τις υποδομές μας.
Προσωπικός μου όμως στόχος είναι να δημιουργήσω τις προϋποθέσεις ώστε η Αμαξοστοιχία-Θέατρο, ως ο μοναδικός σιδηροδρομικός πολιτιστικός πολυχώρος σε ολόκληρο τον κόσμο, να συνεχίσει να κυλά στις ράγες του Σιδηροδρομικού Σταθμού Ρουφ, να δίνει βήμα σε νέους καλλιτέχνες και να προσφέρει πολιτισμό και εκπαίδευση με ποιότητα και αισθητική, αποτελώντας ένα σημαντικό σημείο πολιτιστικής αναφοράς όχι μόνο για τους Έλληνες αλλά και τους ξένους επισκέπτες.