Απολαύσαμε μια καλή παράσταση, γνωρίσαμε το καταπληκτικό κείμενο του βραβευμένου Χένρι Νέιλορ, μάθαμε περισσότερα για τον γολγοθά των Εβραίων αθλητών και αθλητριών στη ναζιστική Γερμανία και ξανανιώσαμε πως όση αξία κι αν έχει η προσωπική αντίσταση, κανένας δεν νικάει μόνος του το τέρας του ναζισμού.

Το νέο θεατρικό έργο του Χένρι Νέιλορ «Αγώνες» (Games), γραμμένο μόλις το 2018 και βραβευμένο ήδη στο διεθνούς φήμης φεστιβάλ του Εδιμβούργου τον Αύγουστο του 2018, παρουσιάστηκε  στην Αθήνα στο Θέατρο Σφενδόνη, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Βιρβιδάκη, για 3 μόνο παραστάσεις, το περασμένο Σαββατοκύριακο. Παρά  τις όποιες σκηνοθετικές αδυναμίες (οι πρωταγωνίστριες είχαν ελάχιστες φορές βλεμματική επαφή ακόμα και τις φορές που συνδιαλεγόντουσαν και ήταν σχεδόν ακινητοποιημένες στους παράλληλους μονολόγους τους), ο σκηνοθέτης αλλά και οι δύο πρωταγωνίστριες (Κατερίνα Μαντίλ, Μαρία Γιαννικάκη), κατάφεραν και να μας εγκλιματίσουν στην ασφυκτική για εκατομμύρια Εβραίους ναζιστική Γερμανία, αλλά και να φωτίσουν τα κοινωνικά και υπαρξιακά διλήμματα, που αριστοτεχνικά βάζει στο κείμενο του ο Νέιλορ. Η Εταιρεία Θεάτρου Μνήμη, που έχει την έδρα της στα Χανιά, αξίζει την προσοχή μας.

Το έργο αναφέρεται στην προπολεμική Γερμανία, την εποχή της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία, βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και αφηγείται την ιστορία δύο κορυφαίων αθλητριών, της ξιφομάχου Ελέν Μάγιερ (χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς του Άμστερνταμ 1928) και της αθλήτριας στίβου Γκρέτελ Μπέρκμαν, που επειδή ήταν Γερμανοεβραίες, το ναζιστικό καθεστώς έκανε ό,τι μπορούσε για να υπονομεύσει τις προσπάθειές τους για την κατάκτηση ενός χρυσού μεταλλίου στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1936 στο Βερολίνο, μια και η κατάκτηση του τίτλου θα γελοιοποιούσε έμπρακτα όλες τις θεωρίες περί Αρίας φυλής.

Η κάθε αθλήτρια στέκεται αλλιώς απέναντι στον αποκλεισμό της. Η Μάγιερ  που λέει ξανά και ξανά «…δεν είμαι Εβραία, είμαι αθλήτρια» προκειμένου να απενδυθεί την καταγωγή που της στερεί τη δυνατότητα να διαπρέψει στο τέλος χαιρετάει ναζιστικά λαμβάνοντας το ασημένιο στους Ολυμπιακούς, κυριολεκτικά με σπαραγμό αφού έχασε την πρωτιά που τόσο ποθούσε. Η Μπέρκμαν, προσπαθεί από την αρχή να την πείσει πως στον αγώνα τους συμβολοποιείται η αντίσταση εκατομμυρίων Εβραίων που ζουν βασανιζόμενοι και κυνηγημένοι. «Δεν αγωνίζεσαι μόνο για σένα. Είναι η ευκαιρία να διαψεύσουμε τη θεωρία της ανωτερότητας της Αρίας φυλής» της επαναλαμβάνει. Αυτό, γιατί η ναζιστική εξουσία είχε αποκλείσει τους Εβραίους αθλητές με το επιχείρημα πως δεν είναι το ίδιο χαρισματικοί εκ φύσεως με τους αρίους.

Οι ναζί καταφέρνουν να αποκλείσουν την Μπέρκμαν από τους Ολυμπιακούς του ΄36 στο Βερολίνο, αλλά επιτρέπουν στην πρωταθλήτρια Μάγιερ να αγωνιστεί, υπό την κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας που επιχειρεί να μποϊκοτάρει τους αγώνες. Χιλιάδες Εβραίοι και αντιναζιστές κρέμονται πλέον στο χέρι της Εβραίας ξιφομάχου. Αν και απαγορεύτηκε στους Εβραίους η χρήση ηλεκτρονικών συσκευών, είναι στημένοι παράνομα στα ραδιόφωνα να ακούσουν την είδηση της νίκης της, να νιώσουν πως με το σπαθί της θα νικήσει τις παράλογες προκαταλήψεις εναντίον των Εβραίων, να δουν τον Χίτλερ να προσκυνάει μια δικιά τους.

«Ήθελες να κρατήσεις την πολιτική μακριά από τον Αθλητισμό, αλλά τώρα είσαι εσύ η ίδια η πολιτική» λέει η Μπέργκμαν.

«Δεν είμαι Εβραία. Δεν είμαι Γερμανίδα. Δεν είμαι ούτε ξανθιά ούτε γαλανομάτα. Ούτε μαύρη ούτε λευκή. Δεν  έχω ηλικία, χρώμα ή φυλή. Δεν σας ανήκω για να με χρησιμοποιείτε. Αυτό είναι ένα παιχνίδι που παίζουν οι ναζί. Το παιχνίδι της ταμπέλας….Είμαι μόνο η έλεν Μαγιερ. Αν ενταχθώ στην όποια ομάδα, έχω χάσει.» λέει η Μαγιερ.

«Σήμερα Έλεν, η αντίσταση μας πηγάζει μέσα από σένα. Θα ήθελες να αγωνιστείς μόνη σου. Αλλά αυτό δεν το επιλέγεις εσύ. Τουλάχιστον όχι αυτή τη φορά, όχι σήμερα».

Μετά τον ναζιστικό χαιρετισμό την ώρα της απονομής των βραβείων, η Έλεν επιστρέφει στα αποδυτήρια και αντιμετωπίζει τη γυρισμένη πλάτη της Εβραίας καμαριέρας και αντιλαμβάνεται πως όσο κι αν προσπάθησε να αποφύγει τις ταμπέλες, μόλις είχε αποκτήσει μια. «Από σήμερα έχω ταμπέλα. Είμαι αυτή που πρόδωσε τους Εβραίους»