Μεγάλα πρότυπα μας κληροδότησαν — ποιος τους τα ζήτησε; — ας μας άφηναν μέσα στο ελάχιστο, στο δικό μας ελάχιστο δε θέλουμε να μετρηθούμε μ’ αυτά — τι κερδίσατε άλλωστε; τι κερδίσαμε;

Η Σίσσυ Παπαθανασίου συναντά τον Ένκε Φεζολλάρι και μας παρουσιάζουν τον Φιλοκτήτη του Γιάννη Ρίτσου: η παράσταση που παρουσιάστηκε στο «ELAIώNAS Festival 2016» και, στη συνέχεια, ταξίδεψε στο Φεστιβάλ Βόλου και στο Bουκουρέστι στο UNDERCLOUD – Festival de Teatru Independent de Orice, έρχεται στο Βρυσάκι, Χώρος Τέχνης & Δράσης: από τις 5 Σεπτεμβρίου, και κάθε Δευτέρα και Τρίτη, για 8 μόνο παραστάσεις.

Η παράσταση μας μεταφέρει σε ένα καλοκαιριάτικο απόγευμα, σε μια ερημική ακρογιαλιά νησιού-ίσως της Λήμνου. Δέκατος χρόνος του Τρωικού πολέμου. Ο χρησμός λέει πως χωρίς τον Φιλοκτήτη και τα όπλα του Ηρακλή που αυτός έχει, η Τροία δεν κατακτιέται. Τον Φιλοκτήτη, στο έρημο νησί που τον έχουν εγκαταλείψει οι σύντροφοί του καθ’οδόν προς την Τροία, τον επισκέπτεται ο Νεοπτόλεμος, ο γιός του Αχιλλέα, παρέα με τον Οδυσσέα. Προσπαθεί να του αποσπάσει τα όπλα. Να πείσει τον ήρωα να επιστρέψει στη μάχη.

Ο Νεοπτόλεμος μιλάει προς τον Φιλοκτήτη με μια εξομολογητική διάθεση, ο Φιλοκτήτης ακούει βουβός τον Νέο σε μια επώδυνη αναδρομή του στο παρελθόν. Συγκεκριμένα στην παιδική του ηλικία με τις εικόνες του πατέρα και της μητέρας, προσώπων που κυριαρχούν στο ψυχικό σύμπαν του παιδιού. Ο Νεοπτόλεμος, νεαρό παιδί και ο Φιλοκτήτης ώριμος και γεμάτος κατανόηση άνδρας. Στο δραματικό μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου ο Φιλοκτήτης δεν μιλά. Μιλά μόνον ο νεαρός Νεοπτόλεμος. Και μιλά για την προδοσία, την εγκατάλειψη, την εκμετάλλευση, την πολιτική ευθύνη. Για την παιδική ηλικία, τη μνήμη και το τραύμα.

Ο 35 χρόνος σκηνοθέτης Ένκε Φεζολάρι σε ρόλο ηθοποιού έπειτα από καιρό εξηγεί στο tvxs.gr πως το κείμενο του Ρίτσου αφορά τη δική του γενιά.

“Ο Ρίτσος ούτως ή άλλως έχει αφήσει έναν μεγάλο πλούτο. Στον Φιλοκτήτη ο ποιητής αναμετριέται με μύθους της αρχαιότητας όπως η Ιφιγένεια , ο Ορέστης ο Αγαμέμνων. Το έγραψε πριν τη δικτατορία. Πέραν της γλώσσας το κείμενο μιλάει για το τι αφήνουμε στη νέα γενιά. Για τις νέες γενιές που καλούνται να ξεχρεώσουν. Η δική μου γενιά είναι μια σακατεμένη γενιά και την εκφράζει το κείμενο του Ρίτσου. Μας άφησαν κληροδοτήματα. Δεν ξέρουμε που να πολεμήσουμε, γιατί να πολεμήσουμε , που να επιστρέψουμε. Η τέχνη θέτει τα ερωτήματα ο καθένας δίνει τις απαντήσεις του. Πόλεμος δεν είναι μόνο στη Συρία στο Αυγανιστάν. Είναι και η καθημερινή πάλη μας με τη ματαιότητα. Ο Νεοπτόλαιμος λέει “Με τα δικά σας όπλα, με τον δικό σας θάνατο πρέπει να κατακτήσουμε την Τροία, αλλά μη νομίζετε πως δεν έχουμε κι εμείς τα δικά μας όπλα.”

Ο Ένκε Φεζολάρι υπογραμμίζει πως ενώ ο Φιλοκτήτης είναι ένα αντιπολεμικό έργο, ένα πολιτικό έργο , είναι και βαθιά υπαρξιακό και θέτει το ερώτημα : Πώς θα κερδηθούν οι μάχες χωρίς όλους εμάς;

Πως ερμηνεύει ο ίδιος το εύρημα του ποιητή , που βάζει τον Νεοπτόλαιμο και όχι τον Φιλοκτήτη να αφηγείται;

“Σκόπιμα κάνει αυτό το παιχνίδι ο Ρίτσος. Αρχικά το είχε ονομάσει “Ύστατο προσωπείο” . Κάνει ένα παιχνίδι με τη μάσκα και την εναλλαγή των ρόλων. Αργότερα το ονόμασε “Φιλοκτήτη”. Θα μπορούσε να μιλάει και ο Φιλοκτήτης αντί για τον Νεοπτόλαιμο. Ο ποιητής παίζει με τους ρόλους και αυτό έχει μια μαγεία. Ο Ρίτσος ήταν μάγος της γραφής, πέρα από τεχνίτης. “