Η Άλμα και τα παιδιά της δολοφονούνται κατά τη διάρκεια στρατιωτικής επίθεσης από τον δικτάτορα Ενρίκε Μοντεβέρδε εναντίον των ντόπιων Μάγιας στη Γουατεμάλα τη δεκαετία του ‘80.

Τριάντα χρόνια αργότερα, ο στρατηγός που διέταξε την επίθεση δικάζεται ως υπαίτιος γενοκτονίας, κρίνεται ένοχος για τα εγκλήματα που είχε διαπράξει, ωστόσο η απόφαση ακυρώνεται, πυροδοτώντας τη λαϊκή κατακραυγή.

Η οικογένεια Μοντεβέρδε αναγκάζεται να οχυρωθεί στην πολυτελή της βίλα, καθώς ο κλοιός σφίγγει απειλητικά γύρω από τον πρώην στρατηγό και ο κόσμος απαιτεί τη κοινωνική δικαιοσύνη που το δικαστήριο τους αρνήθηκε.

Το πνεύμα της Llorona –της γυναίκας που θρηνεί, κατά την λατινοαμερικάνικη παράδοση– περιφέρεται μες στο σπίτι και καταδιώκει τον έκπτωτο δικτάτορα, αποζητώντας τη δικαιοσύνη που της αρνήθηκαν στον κόσμο των ζωντανών.

Τα βράδια ο Ενρίκε Μοντεβέρδε ακούει το θρήνο της. Η σύζυγος και η κόρη του πιστεύουν ότι επιδεικνύει τα πρώτα συμπτώματα Αλτσχάιμερ. Δεν μπορούν καν να φανταστούν ότι η νέα τους οικονόμος είναι εκεί για να αποδώσει τη δικαιοσύνη που δεν απέδωσε το δικαστήριο.
 
Μια ιστορία εκδίκησης μετατρέπεται σε πολιτική αλληγορία και μεταφυσικό θρίλερ με τον τίτλο «Η Γυναίκα των Δακρύων» (La LIorona) στα χέρια του ταλαντούχου σκηνοθέτη Χάιρο Μπουσταμάντε από τη Γουατεμάλα, βραβευμένος με Αργυρή Άρκτο στο Βερολίνο το 2016 για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του «Το Ηφαίστειο» (2015) – επίσημη συμμετοχή της Γουατεμάλας στην κατηγορία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας των 88ων Βραβείων Όσκαρ.

Η Γιορόνα (La LIorona) είναι ένας από τους πιο γνωστούς θρύλους της Λατινικής Αμερικής. Είναι η ιστορία της γυναίκας που όταν εγκαταλείφθηκε από τον άντρα της συνέχισε τη ζωή της και έκανε δύο παιδιά εκτός γάμου, τα οποία, όταν εκείνος επέστρεψε, έπνιξε και στη συνέχεια αυτοκτόνησε από ενοχές. Καταδικάστηκε να περιπλανιέται αιώνια θρηνώντας και αναζητώντας τους χαμένους της γιους, φέρνοντας ατυχία και προκαλώντας φόβο σε όποιον ακούει το λυγμό της.

Στην ταινία του Χάιρο Μπουσταμάντε η Γιορόνα τοποθετείται στο σήμερα. Θρηνεί για τα παιδιά της που πέθαναν στον εμφύλιο της Γουατεμάλας και είναι μια γυναίκα που αναζητά εκδίκηση.

Σημείωμα του σκηνοθέτη

Όταν ήμουν μικρός έτρεμα μην τύχει και ακούσω το κλάμα της La Llorona το βράδυ. Τη φανταζόμουν ως ένα δαιμονικό πνεύμα που έχει καταδικαστεί, λόγω των αμαρτιών της, να περιπλανιέται στον κόσμο και να θρηνεί.

Μου είχαν πει ότι, αν την άκουγα, θα ήταν σημάδι ότι μου αξίζει και μένα να τιμωρηθώ. Αυτό που με εκπλήσσει είναι η δύναμη που έχει ακόμα στη Γουατεμάλα και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Παρόλο που δεν είναι παρά ένας ηθικολογικός μύθος για να ελέγχει τη συμπεριφορά των γυναικών, πολύς κόσμος πιστεύει ακόμα στην ύπαρξή της. Οι κραυγές της ενοχής, της ηθικολογίας και της σοβινιστικής κοινωνίας ηχούν ακόμα στα αυτιά μας.

Δημιουργώντας μια καινούρια βερσιόν της La Llorona, είχα την ευκαιρία να προσπαθήσω να ανατρέψω το στίγμα που έχει χαραχτεί στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Την ίδια στιγμή, το ψυχολογικό σασπένς που συνοδεύει το χαρακτήρα μου επιτρέπει να διηγηθώ την πρόσφατη, σκοτεινή ιστορία της Γουατεμάλας σε ένα διεθνές κοινό που συνήθως ενδιαφέρεται για πιο εμπορικό κινηματογράφο.

Όπως γίνεται πάντα στην αρχή, ταινίες που αντικατοπτρίζουν πραγματικά γεγονότα από το μελανό παρελθόν μιας χώρας, θεωρούνται κακό publicity για την ίδια τη χώρα.

Μου φαίνεται παραπάνω από φυσικό να πάρω ένα λαό -σαν αυτόν της Γουατεμάλας- που έχει θρηνήσει τόσο πολύ και να τον συγκρίνω με αυτό το μύθο. Μέσα από το είδος της ταινίας τρόμου μπορώ πιο εύκολα να μιλήσω για τον πιο αιμοσταγή δικτάτορα της Λατινικής Αμερικής.

Σ’ αυτήν την ταινία μπλέκονται οι ιστορίες των σκοτωμών κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, η καταδίκη του πρώην προέδρου, Εφραίν Ρίος Μοντ, για γενοκτονία και η ακύρωση της καταδίκης αυτής στη συνέχεια, η σεξουαλική και οικιακή δουλεία των ιθαγενών γυναικών, ο μισογυνισμός, η ταξική καταπίεση, η θρησκοληψία, ο μυστικισμός και ο μαγικός ρεαλισμός. Όλα αυτά τα συστατικά δημιουργούν ένα αμάλγαμα σασπένς και τρόμου που ξεπερνά τον ίδιο το θρύλο.

Έπρεπε να αιχμαλωτίσω το ενδιαφέρον διεθνώς, αλλά πάνω απ’ όλα αυτό του λαού μου. Ξεκίνησα αυτό το ταξίδι ανατρέχοντας από τους παιδικούς μου φόβους στους ενήλικους και στο πάθος μου να λέω ιστορίες. Ένας κινηματογραφικός τρόπος να αποκηρύξω, ντυμένος το μανδύα της ψυχαγωγίας, χωρίς ποτέ να ξεφύγω από το ρόλο του auteur.

Χάιρο Μπουσταμάντε

Εφραίν Ρίος Μοντ (1926-2018)

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Γουατεμάλας (1960-1996), μίας σύρραξης που διήρκησε 36 χρόνια, 250.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πάνω από 40.000 αγνοούνται και περίπου 100.000 εκτοπίστηκαν. Η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων ήταν άμαχοι ενώ η πιο αιματηρή περίοδος ήταν από το 1981 έως το 1983 υπό την ηγεσία του Εφραίν Ρίος Μοντ, ιθύνοντα νου της γενοκτονίας της φυλής Ιξίλ των Μάγια.

Ο πρώην στρατιωτικός, που κατηγορήθηκε πως διηύθυνε τη συστηματική εξόντωση των ιθαγενών και το σβήσιμο από τον χάρτη ολόκληρων χωριών των Μάγιας, πέθανε τον Απρίλιο του 2018 ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη νέα δίκη σε βάρος του για γενοκτονία, κεκλεισμένων των θυρών. Γιατροί είχαν διαγνώσει ότι έπασχε από γεροντική άνοια και άλλες σοβαρές παθήσεις.

Οι δικηγόροι που τον υπερασπίστηκαν στη δίκη του υποστήριξαν ότι ο πρώην αρχηγός του κράτους πέθανε «ειρηνικά, με ήρεμη συνείδηση και την πεποίθηση ότι στη χώρα του δεν διαπράχθηκε ποτέ γενοκτονία και ότι ήταν αθώος των κατηγοριών που του είχαν απαγγελθεί» στη δίκη για τα εγκλήματα της εποχής του εμφυλίου.

Ο πρώην δικτάτορας είχε καταδικαστεί στις 10 Μάϊου του 2013 με ποινή 80 χρόνων κάθειρξης για γενοκτονία, αλλά ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο, μία εβδομάδα αργότερα, εξαιτίας διαδικαστικών παρατυπιών παρότι η απόφαση χαρακτηρίστηκε ιστορική διεθνώς.

Ο  Εφραίν Ρίος Μοντ κατέλαβε την εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον του στρατηγού Φερνάντο Ρομέο Λούκας Γκαρσία την 23η Μαρτίου 1982 και ανατράπηκε από τον υπουργό Άμυνας που είχε διορίσει, τον Όσκαρ Μεχία Βίκτορες, την 8η Αυγούστου 1983. Παρότι σύντομη η περίοδος που άσκησε την εξουσία σημαδεύτηκε από τις χειρότερες ωμότητες του εμφυλίου.

Υπολογίζεται ότι κάθε μήνα όσο κατείχε την εξουσία δολοφονούνταν ή εξαφανίζονταν περίπου 3.000 άνθρωποι. Οι μισές από τις συνολικές απώλειες του εμφυλίου σημειώθηκαν κατά τη θητεία του.

Η «Γυναίκα των Δακρύων», η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία, συμπαραγωγής Γουατεμάλας-Γαλλίας 2019, του Χάιρο Μπουσταμάντε είναι μία επίκαιρη μεταφορά για την πρόσφατη ιστορία της Γουατεμάλας και τις πληγές της που δεν έχουν ακόμη επουλωθεί.

Βραβευμένη ήδη σε Βενετία και Σαν Σεμπαστιάν, ενώ εξασφάλισε υποψηφιότητα Χρυσής Σφαίρας Ξενόγλωσσης Ταινίας και συμπεριλήφθηκε στη shortlist των ταινιών για το Όσκαρ Διεθνούς Φιλμ, κάνει πανελλήνια πρεμιέρα σήμερα Τρίτη 23 Φεβρουαρίου αποκλειστικά στην κινηματογραφική πλατφόρμα Cinobo. 

Το σενάριο της ταινίας που εξερευνά τις αιτίες της σιωπής σχετικά με τη γενοκτονία των αυτόχθονων Ινδιάνων στη Γουατεμάλα, η οποία συνεχίζει να προκαλεί πόλωση στην κοινωνία, συνυπογράφει ο σκηνοθέτης με τον Λισάντρο  Σάντσεζ.

Πρωταγωνιστούν οι: Μαρία Μερσέντες Κορόι, Σαμπρίνα Ντε Λα Χοζ, Μαργκαρίτα Κένεφικ, Χούλιο Ντίαζ.

Αν δεν είστε συνδρομητές της πλατφόρμας, μπορείτε να δείτε την ταινία αφού συνδεθείτε δοκιμαστικά και δωρεάν για 14 μέρες.