Το «Βλέμμα του Οδυσσέα» αποτελεί ένα ταξίδι του βλέμματος στην ταραγμένη Βαλκανική Χερσόνησο του 20ού αιώνα. Ενός αιώνα που ξεκίνησε με όνειρα για την ιστορική «έφοδο στον ουρανό» και κατέληξε σε ερείπια, στο βίαιο ρήμαγμα ανθρώπινων ζωών και στον θάνατο ενός κόσμου χωρίς ελπίδα. Η σπουδαία ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου κυκλοφορεί σε επανέκδοση από την Πέμπτη 31 Αυγούστου.

«Ο Αγγελόπουλος ήταν σαν τον Όμηρο. Το ταλέντο του ήταν τεράστιο. Και τόσο έντονο, τόσο βαθύ, τόσο ουσιαστικό» – Χάρβεϊ Καϊτέλ

Ο Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης Α. (Χάρβεϊ Καϊτέλ), επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια στην πατρίδα του, για να παραστεί στην προβολή της τελευταίας του ταινίας, η οποία προκάλεσε την βίαιη αντίδραση φανατικών θρησκευόμενων. Ο πραγματικός όμως λόγος της επιστροφής του είναι η αναζήτηση τριών κουτιών ανεμφάνιστου φιλμ των αδελφών Μανάκη, πιονέρων του κινηματογράφου στα Βαλκάνια.

Η απεγνωσμένη αναζήτηση του κινηματογραφικού βλέμματος στα Βαλκάνια εκπληρώνει και την ανάγκη του σκηνοθέτη να βρει έναν καινούριο τρόπο για να ξαναδεί τον κόσμο. Η Οδύσσεια του Α. δεν είναι μια ομηρική Οδύσσεια. Όλα τα ομηρικά αντίστοιχα αποτελούν απλώς σχήματα και οχήματα για να ξεδιπλωθεί με νέους τρόπους «η ανθρώπινη περιπέτεια, η περιπέτεια που ποτέ δεν τελειώνει».

Η ταινία «Το Βλέμμα του Οδυσσέα» πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Επίσημο Διαγωνιστικό Τμήμα του Διεθνούς Κινηματογραφικού των Καννών, όπου και τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής (Grand Prix du Jury).

«Έφυγα από τις Κάννες μαγεμένος από το «Βλέμμα του Οδυσσέα». Στο Τόκιο που βρίσκομαι τώρα με ακολουθεί. Πιστεύω ότι είναι μια ταινία που θα μείνει στην Ιστορία του Σινεμά» – Βιμ Βέντερς

Μέσα από την φιλμογραφία του Θόδωρου Αγγελόπουλου, αναβιώνει μία Ελλάδα αληθινή. Μία γκρίζα Ελλάδα, ματωμένη από τον Εμφύλιο, με συννεφιασμένους ουρανούς, εγκαταλειμμένα χωριά και τους ατελείωτους ερειπωμένους δρόμους της φτωχικής επαρχίας.

«Η σχέση μου με τον κινηματογράφο άρχισε σχεδόν σαν εφιάλτης. Ήταν το ’46 ή ’47, δεν θυμάμαι. Πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, τότε που πήγαινε πολύς κόσμος στο σινεμά και εμείς μικροί τρυπώναμε ανάμεσα στον συνωστισμό των μεγάλων για να χαθούμε στο μαγικό σκοτάδι του εξώστη. Είδα πολλές ταινίες τότε, αλλά η πρώτη ήταν μια ταινία του Michael Curtiz, το «Angels With Dirty Faces». Υπάρχει μια σκηνή στην ταινία «Η Σκόνη του Χρόνου», όπου ο ήρωας οδηγείται από δυο φύλακες στην ηλεκτρική καρέκλα. Καθώς προχωρούν, οι σκιές τους μεγαλώνουν στον τοίχο. Ξαφνικά μια κραυγή. Δεν θέλω να πεθάνω. Αυτή η κραυγή για καιρό μετά στοίχειωνε τις νύχτες μου. Ο κινηματογράφος μπήκε στη ζωή μου με μια σκιά που μεγάλωνε σ’ έναν τοίχο και μια κραυγή.» – Θόδωρος Αγγελόπουλος (27 Απριλίου 1935 – 24 Ιανουαρίου 2012)

Η ταινία βρίθει συμβολισμών, ενώ διαθέτει παράλληλα έντονες αυτοαναφορικές καταστάσεις. Κι αυτό διότι μεταφερόμαστε στη Φλώρινα, σε ένα βραδινό και βροχερό τοπίο, εκεί όπου μερικοί ντόπιοι υποδέχονται τον σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο.

Τότε, η απόπειρα προβολής της τελευταίας του ταινίας απέτυχε, γιατί η μισή πόλη έχει εξεγερθεί εναντίον του, με λαμπάδες και θρησκευτικούς ύμνους, για να ξορκίσει τον «αμαρτωλό» και άθεο δημιουργό.

Στη σκηνή αυτή είναι εγγεγραμμένη η περιπέτεια του Αγγελόπουλου, όταν γύριζε το «Μετέωρο Βήμα του Πελαργού». Είναι γνωστό ότι ο τοπικός μητροπολίτης Αυγουστίνος Καντιώτης, θεώρησε αντεθνικό το σενάριο και επιστράτευσε το ποίμνιό του προκειμένου να παρεμποδίσει τον κορυφαίο Έλληνα σκηνοθέτη να γυρίσει την ταινία του, με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο να δηλώνει χαρακτηριστικά: «Ο Αφορισμός κάτω από τέτοιους όρους είναι τιμή!».

Τέλος, ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε να κάνουμε και στη σκηνή του κομματιασμένου, αλλά θεόρατου αγάλματος του Λένιν, που συνοδεύεται μοναδικά από την υπέροχη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου.

«Να μιλήσω στην επόμενη ταινία μου πιο απλά. Αλλά η απλότητα είναι κατάκτηση, όχι επιλογή. Ο Σεφέρης έλεγε «Θα ‘θελα να μιλήσω πιο απλά, να μου δοθεί αυτή η χάρη». Όσοι συνεχίζουμε να κάνουμε κινηματογράφο είναι, επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Δεν είναι πια επάγγελμα αλλά τρόπος αναπνοής» – Θόδωρος Αγγελόπουλος (27 Απριλίου 1935 – 24 Ιανουαρίου 2012)

Διαβάστε Επίσης:
Ένα ταξίδι στον κόσμο του Θόδωρου Αγγελόπουλου
10 χρόνια χωρίς τον Θόδωρο Αγγελόπουλο μέσα από τις 10 πιο χαρακτηριστικές ταινίες του

Το Βλέμμα του Οδυσσέα / Ulysses’ Gaze
Σκηνοθεσία: Θόδωρος Αγγελόπουλος
Σενάριο: Θόδωρος Αγγελόπουλος, Tonino Guerra, Πέτρος Μάρκαρης
Πρωταγωνιστούν: Harvey Keitel, Maia Morgenstern, Erland Josephson, Θανάσης Βέγγος, Γιώργος Μιχαλακόπουλος
Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης, Ανδρέας Σινάνος
Μοντάζ: Γιάννης Τσιτσόπουλος
Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου
Έτος Παραγωγής: 1995
Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γιουγκοσλαβία, Ρουμανία, Αλβανία
Διάρκεια: 176 λεπτά
Κυκλοφορεί σε επανέκδοση από την Πέμπτη 31 Αυγούστου

https://www.youtube.com/watch?v=pbW-06Pq_NQ