Έχοντας τελειώσει πια και το φετινό 51ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το παραπάνω ερώτημα, που τέθηκε από τον διευθυντή του, Δημήτρη Εϊπίδη κατά την διάρκεια της ανοιχτής συζήτησης που διοργανώθηκε στα πλαίσια του φεστιβάλ, την Τρίτη 7 Δεκεμβρίου με θέμα: «Το Ελληνικό σινεμά ξεπερνά τα σύνορα», δεν παύει να παραμένει κομμάτι μιας αέναης κουβέντας γύρω από τα κινηματογραφικά πράγματα.


Ads

του Πάνου Κατσαχνιά

Δεν είναι σίγουρα η πρώτη φορά που διατυπώνεται. Ούτε η πρώτη φορά που το ακούμε μιας και αφορά τον κινηματογράφο στο σύνολό του. Και όσον αφορά τις ίδιες τις ταινίες, αλλά και όσον αφορά τα φεστιβάλ που γίνονται γι’ αυτές.


Η απάντηση κ. Εϊπίδη σχετική με το συγκεκριμένο φεστιβάλ, τα ηνία του οποίου, ανέλαβε πρώτη φορά φέτος και που έχει την σημασία της, ήταν η εξής: «Ένα φεστιβάλ, ακόμη και κάποιο φτωχό και ταλαίπωρο, όπως είναι το δικό μας, δεν παύει να αποτελεί μια γιορτή, η οποία προάγει το σινεμά και στην οποία βλέπουμε ταινίες που δεν θα βλέπαμε ποτέ. Αυτή τη στιγμή η κινηματογραφική παιδεία στην χώρα μας είναι ανύπαρκτη κι έχει εθιστεί σε ότι εμπορικό φτάνει εδώ». Και συνεχίζει: «Πιστεύω σε έναν καλύτερο κόσμο μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό, αφού έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε τον Ιάπωνα, τον Φιλιππινέζο, κτλ».
 Μπορούμε λοιπόν να έχουμε γιορτές, χωρίς να έχουμε χρήματα; ‘Η ακόμη χειρότερα, όταν χρωστάμε κιόλας;


Το φετινό φεστιβάλ, μάλλον αυτό απέδειξε. Κι αυτό είναι ίσως και η επιτυχία του. Χωρίς να αποτελεί σε καμία περίπτωση – το αντίθετο μάλιστα – άλλοθι για απόψεις του τύπου: «ορίστε και χωρίς χρήματα γίνεται», το 51ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ξαναμπήκε στις ράγες του. Γιατί όταν ξεκινά με «αυτογκόλ από τ’ αποδυτήρια», δηλαδή μ’ ένα χρέος κοντά στα 6,2 εκατομμύρια ευρώ και με το 1/3 σχεδόν των περσινών επιδοτήσεων ως χρηματοδότηση, κινδυνεύει όπως και ειπώθηκε για φέτος, «απλά» να μην πραγματοποιηθεί. Αφού κατάφερε να ξεπεράσει τον σκόπελο αυτό, εξοφλώντας μέρος του χρέους, κυρίως απέναντι στους ξενοδόχους της πόλης, ώστε να μπορέσει να έχει ξανά την δυνατότητα φιλοξενίας, επαναπροσδιόρισε τους στόχους του. Άφησε πίσω του την πολιτική του «φαίνεσθε» και γύρισε στην πολιτική του «είναι». Που στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν είναι άλλη από τις ίδιες τις ταινίες. Το στοιχείο εκείνο δηλαδή και το προαπαιτούμενο, ώστε ερχόμενες σ’ επαφή με τον κόσμο που θα τις δει, να προκληθεί η επιδιωκόμενη «όσμωση».


Στα πρώτα του γενέθλια μετά από μισό αιώνα ζωής, η επικρατούσα άποψη είναι λοιπόν, ότι με μοναδική εξαίρεση όπως επισημάνθηκε και από τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, Ανδρέα Τύρο κατά την τελετή λήξης, «τη μη συμμετοχή του συνόλου των ελλήνων δημιουργών», (παρόλη την συμμετοχή φέτος των «Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη») το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τα κατάφερε κερδίζοντας, επί της παρούσης, το τόσο σημαντικό αυτό στοίχημα για την ίδια του την επιβίωση. Από τον υπουργό Πολιτισμού & Τουρισμού Παύλο Γερουλάνο που υποσχέθηκε στην τελετή λήξης, πρόσθετη οικονομική ενίσχυση του Φεστιβάλ ύψους 2,4 εκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου αυτό να μειώσει το ύψος του χρέους του, τον πρόεδρο της κριτικής επιτροπής Μισέλ Δημόπουλο, ο οποίος έχει διατελέσει και διευθυντής του θεσμού από το 1991 έως το 2005 και δήλωσε ότι: «Νιώθω μεγάλη χαρά που βρέθηκα εδώ, μετά από πέντε χρόνια απουσίας από το Φεστιβάλ. Αυτές τις μέρες είχα την ευκαιρία να πάρω μια γεύση από τον θεσμό που τόσα χρόνια καταφέραμε να οικοδομήσουμε», έως τις σημαντικότατες παρουσίες από το εξωτερικό, που με την παρουσία τους συμβάλανε εμπράκτως στην επιτυχία του και φυσικά, την μεγάλη συμμετοχή του κόσμου στις προβολές και εκδηλώσεις του Φεστιβάλ, που αποτελεί σίγουρα, κάτι σαν ψήφο εμπιστοσύνης για τον θεσμό.


Στις 79.800 θέσεις για 157 ταινίες, το ποσοστό πληρότητας ήταν 77%, ενώ συγκεκριμένα στο διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα και στις ειδικές προβολές η πληρότητα ήταν της τάξεως του 91%. Και δεν μιλάμε για εισιτήρια μηδενικής αξίας η προσκλήσεις, αλλά για κόσμο που πλήρωνε κανονικά εισιτήριο, έστω και με την κατά ένα ευρώ μειωμένη τιμή. Όσοι δεν πήγαιναν νωρίτερα στις προβολές, βολευόντουσαν στην καλύτερη των περιπτώσεων στα σκαλάκια. Η εικόνα βέβαια εκτός αιθουσών δεν θύμιζε σε κανέναν ότι γινότανε φεστιβάλ στην πόλη. Οι «γκλαμουριές», τα «ταρατατζούμ» και το άσκοπο πήγαινε – έλα του φεστιβαλικού κόσμου που γέμιζε τον χώρο κυρίως στο λιμάνι, δεν υπήρχαν φέτος.

Ακόμα κι οι τελετές έναρξης και λήξης ήτανε απλά «διεκπεραιωτικές» και ευτυχώς σύντομες. Κάτι έπρεπε να κοπεί και σωστά κοπήκαν από εκεί. Λάθος, από τους απλήρωτους εργαζόμενους στο περσινό Φεστιβάλ που επιπλέον λόγω περικοπών, δεν δούλεψαν κι όλοι τους φέτος.
Δεν έτυχε, πέτυχε λοιπόν, γιατί πραγματικά υπηρέτησε τον πρωταρχικό του ρόλο, ν’ αποτελέσει ένα παράθυρο με θέα στα διεθνή κινηματογραφικά δρώμενα. Ένα παράθυρο στον κόσμο, για όσους είχαν την δυνατότητα και την τύχη να το παρακολουθήσουν. Ταινίες και δημιουργούς που διαφορετικά δεν θα γνωρίζαμε ποτέ από κοντά. Όπως τον φετινό νικητή των Καννών, Απιτσατπόνγκ Ουερασεθακούλ και το σύνολο σχεδόν του έργου του. Την σχολή animation του Ζάγκρεμπ και τον Μπόριβοϊ Ντοβνίκοβιτς. Την σκηνοθέτιδα Σουζάνε Μπίερ από την Δανία που τιμήθηκε από το Φεστιβάλ με τον Χρυσό Αλέξανδρο για το έργο της, που λόγω καιρού δεν μπόρεσε να το παραλάβει. Απέκτησε όμως φανατικό κοινό, που αν και έβλεπαν το έργο της για πρώτη φορά, επιδίωκαν να δούνε όσες περισσότερες ταινίες της μπορούσαν. Την επίσης γυναίκα δημιουργό Ντορότα Κετζιεζάφσκα από την Πολωνία, που επίσης τιμήθηκε με τον Χρυσό Αλέξανδρο για το έργο της και που παρευρέθηκε στο Φεστιβάλ. Φιλοδοξία του Φεστιβάλ να αποτελέσει ένα κρίκο ανάμεσα στην Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο, με αφιέρωμα στον ιρακινής καταγωγής σκηνοθέτη Μοχάμεντ Αλ Νταράτζι. Ανοιχτές συζητήσεις, masterclasses και τέλος τιμητικές εκδηλώσεις για τους Γιάννη Δαλιανίδη και Γιώργο Τζιώτζιο που φύγανε φέτος, αν μη τι άλλο φανερώνουν μια είναι και μια αγάπη για τον κινηματογράφο και τους ανθρώπους του.