Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την πρεμιέρα της ταινίας Psycho του Alfred Hitchcock, που έσπειρε ανατριχίλες τρόμου στις σειρές του εμβρόντητου κοινού. Ακόμα κι αν δεν έχετε δει αυτή την ταινία, να είστε σίγουροι ότι έχετε εκτεθεί στην επίδρασή της…

Ο κορυφαίος Βρετανός σκηνοθέτης Alfred Hitchcock είχε ήδη αποκτήσει την φήμη του «άρχοντα του σασπένς» με τα εξαιρετικά ψυχολογικά θρίλερ όπως τα Rear Window και North by Northwest. Το Psycho όμως ήταν κάτι πρωτοφανές όταν βγήκε στις αίθουσες, κάτι που οι θεατές δεν είχαν ξαναδεί μέχρι τότε.

Με τα σοκαριστικά βίαια ξεσπάσματά του και την προκλητική σεξουαλικότητα του, το Psycho δοκίμασε τα αυστηρά όρια της λογοκρισίας της εποχής καθώς και το κουράγιο των θεατών – δίνοντας την μεγαλύτερη επιτυχία της καριέρας του Alfred Hitchcock. Συνειδητοποιώντας τις προοπτικές επιτυχίας στο box office που μπορεί να έφερναν η βία και το σεξ, οι γνωστοί σκηνοθέτες ακολούθησαν την ιδέα του Hitchcock. Και ιδού πώς το Psycho άλλαξε το σινεμά.

Η σκηνή της δολοφονίας στο ντους, διάρκειας 45 δευτερολέπτων, είναι μάλλον η διασημότερη σκηνή στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο συγγραφέας του «The Moment of Psycho: How Alfred Hitchcock Taught America to Love Murder», David Thomson, λέει ότι η σκηνή κατατάσσεται ακόμα μεταξύ των βιαιότερων σκηνών που γυρίστηκαν για αμερικανική ταινία. Ο δε συγγραφέας του Story of the Scene, Roger Clarke, γράφει ότι «άλλαξε τον κινηματογράφο για πάντα».

Τα πρώτα τρία τέταρτα της ώρας το κοινό παρακολουθεί τα βήματα της Marion Crane, την οποία ερμηνεύει η Janet Leigh, στην πορεία της προς την συνάντηση με τον κατά τα φαινόμενα κεντρικό χαρακτήρα του έργου. Στη συνέχεια, σε μια ηλεκτρισμένη σκηνή η Marion ετοιμάζεται για ύπνο, αποφασίζοντας να κάνει ένα ντους στο ξεχαρβαλιασμένο Bates Motel, όπου σφαγιάζεται από μια γηραιά γυναίκα, της οποίας το σκοτεινό περίγραμμα προφταίνουμε να δούμε για μερικές στιγμές.

«Το κοινό δεν είχε ξαναδεί ποτέ πριν κάτι τέτοιο, το απόλυτο σοκ της δολοφονίας του κεντρικού προσώπου του έργου μετά από τρία τέταρτα ταινίας, τους έσπειρε το αίσθημα του απόλυτου αποπροσανατολισμού», λέει ο Michael Brooke από το British Film Institute.

Η ταινία γυρίστηκε ασπρόμαυρη, απόφαση ασυνήθιστη για την εποχή της καριέρας του Hitchcock, εν μέρει λόγω κόστους κι εν μέρη για τη διαχείριση της παραστατικότητας της σκηνής – ο Hitchcock ήξερε ότι δεν θα περνούσε από την λογοκρισία της εποχής μια σκηνή με σταγόνες κόκκινου αίματος να πιτσιλάνε τα πλακάκια του ντους και να κοκκινίζουν το πάτωμα. «Η σκήνη αν ήταν έγχρωμη τη δεκαετία του 1960 απλά δεν θα μπορούσε να προβληθεί» λέει ο κος Brooke.

Το Psycho άνοιξε τις πύλες για την βία επί της οθόνης, λέει ο κος Brooke, αφού έστρωσε το δρόμο για το αιματοκύλισμα σε αργή κίνηση του Bonnie and Clyde και του The Wild Bunch στα τέλη της δεκαετίας του 1960, φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας και το torture porn του Hostel και των ταινιών Saw.

Εύλογα ο πιο ελκυστικός χαρακτήρας της ταινίας είναι αυτός του Norman Bates, τον οποίο ερμηνεύει ο Anthony Perkins, ένας παράξενος νέος με απαλή ομιλία που διαχειρίζεται το παρηκμασμένο οικογενειακό μοτέλ και φροντίζει την βάναυση, ανάπηρη μητέρα του.

Μετά τη σφαγή της Crane, η ταινία συνεχίζει μέσα από το βλέμμα του Bates και το κοινό καλείται να δείξει συμπάθεια προς το αγωνιώδες δίλημμά του για τη συγκάλυψη του φρικτού εγκλήματος που διέπραξε η μητέρα του. «Στη σκηνή μετά το φόνο στο ντους, όταν το αμάξι βυθίζεται στο βάλτο, για μια στιγμή κολλάει και σταματά» λέει ο κος Brooke, «και με έναν περίεργο τρόπο σχεδόν θέλεις να συνεχίσει να βουλιάζει. Δεν θέλεις να ανακαλυφθεί, ακόμα και αν συγκαλύπτει έναν φοβερό φόνο». Η ταινία έπαιξε με τις συμπάθειες του κοινού με έναν τρόπο που δεν το είχε κάνει ποτέ πριν μια ταινία τρόμου.

Το Psycho θεωρείται η πρώτη μοντέρνα ταινία τρόμου και πιστώνεται τη γέννηση του υποείδους των ταινιών που ονομάζονται slasher (ταινία ανατριχιαστικών σκηνών). Ο συγγραφέας όμως του The Pocket Essential Alfred Hitchcock, Paul Duncan, λέει ότι η σπουδαιότερη κληρονομιά της ταινίας είναι η εναλλασσόμενη οπτική γωνία που έγινε κοινό χαρακτηριστικό στις ταινίες slashers. Με την αλλαγή της ματιάς σε αυτή του Norman, ο Hitchcock έχει φέρει το κοινό εκεί που το θέλει για τη συγκλονιστική ανατροπή που ακολουθεί.

Όσο για την ερωτικότητα στις σκηνές, ο Hitchcock δοκιμάζει τα όρια της συντηρητικής επιτροπής λογοκρισίας της εποχής. Η Leigh φορώντας εσώρουχα, αφού προφανώς έχει κάνει σεξ με τον συμπρωταγωνιστή της, η σοκαριστική βία στο ντους, ακόμα και η λήψη της λεκάνης όταν τρέχει το καζανάκι, ήταν θεάματα ασυνήθιστα και μάλιστα ριζοσπαστικά για το εμπορικό σινεμά της εποχής. Επιπλέον, ο Hitchcock που χρησιμοποιούσε ποικίλες βαθμίδες χιούμορ στις ταινίες του, σε αυτήν εδώ χρησιμοποιεί το σκοτεινότερο και βιαιότερό του υλικό. Σήμερα, τέτοιο μίγμα σοκ και γέλιου είναι εμφανές στις ταινίες του Quentin Tarantino.

Κορυφαία είναι και η συμβολή της μουσικής, που προμηνύει την βίαιη παραφροσύνη. Ενώ στις δοκιμαστικές προβολές πριν από την κανονική ταινία, το κοινό αντιδρούσε με μέτρια αδιαφορία, στην κανονική εκδοχή του έργου οι θεατές πετιούνται από τα καθίσματα, ειδικά όταν μπαίνει το βιολί που στριγκλίζει.

Όλο το soundtrack όμως δένει με την αίσθηση της ταινίας, όπως επισημαίνει ο κος Brooke. Το κόλπο του Hitchcock με τη μουσική να προμηνύει το απειλή και το ξαφνικά σοκ χρησιμοποίησε και ο Steven Spielberg το 1975, στο Jaws, το οποίο στη συνέχεια άσκησε τη δική του επιρροή στον κινηματογράφο.

Πηγή: BBC