Από τον Πάνο Κατσαχνιά

Ο ΘΕΙΟΣ ΜΠΟΥΝΜΙ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ ΤΟΥ
Ταϋλάνδη, Δράμα, 2010
του Απιτσατπόνγκ Ουερασεθακούλ
με τους Σάκντα Καεμπουαντί, Τζενζίρα Πόνγκπας

«Το ερέθισμα για να κάνω αυτή την ταινία, ήτανε το βιβλίο ενός ταϊλανδού καλόγερου με τίτλο: «Ο άνθρωπος που θυμότανε τις προηγούμενες ζωές του» κι ένα υπαρκτό πρόσωπο. Ήτανε πολύ δύσκολο να το διασκευάσω για τον κινηματογράφο, αλλά μου κέντρισε την φαντασία». Τάδε έφη Απιτσατπόνγκ Ουερασεθακούλ. Η αξία αυτής της ταινίας που κέρδισε και τον «Χρυσό Φοίνικα» στο Φεστιβάλ των Καννών το 2010 λοιπόν, είναι ακριβώς αυτή. Να κεντρίσει την φαντασία. Είναι κάτι το διαφορετικό, που πιθανά δεν «διαβάζεται» με τον τρόπο που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε ταινίες. Αυτό δεν είναι κάτι το απαραίτητα κακό, εφ’ όσον – όπως σ’ αυτή την περίπτωση – το αποτέλεσμα κρίνεται καθ’ όλα πετυχημένο.

Ίσως να απαιτείται η χαλάρωση του θεατή απέναντι σ’ αυτά που έχει και με τον τρόπο έχει να του διηγηθεί η ταινία. Γιατί είναι μια ταινία που μας μεταφέρει στοιχεία μιας κουλτούρας αν όχι ξένης από την δικιά μας, τότε σίγουρα διαφορετικής.

Ο Θείος Μπούνμι λοιπόν, που υποφέρει από οξεία νεφρική ανεπάρκεια, επιλέγει να περάσει τις τελευταίες μέρες του στην εξοχή παρέα με αγαπημένους του ανθρώπους. Μένει έκπληκτος όταν εμφανίζεται μπροστά του το φάντασμα της πεθαμένης γυναίκας του που σκοπό έχει να τον φροντίσει, ενώ και ο χαμένος από καιρό γιος του επιστρέφει στο σπίτι σε μορφή πιθήκου. Συνύπαρξη ζωντανών και νεκρών χωρίς διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους. Διερευνώντας τους λόγους της αρρώστιας του, κατευθύνεται λοιπόν, στη ζούγκλα μαζί με την οικογένειά του έχοντας ως προορισμό μια μυστηριώδη σπηλιά, στην οποία πιστεύει ότι γεννήθηκε και πέρασε τις προηγούμενες ζωές του. Η ταινία βρίθει νοημάτων και μπορεί να μεταφραστεί ποικιλοτρόπως. Μετενσάρκωση και μετεμψύχωση, ένωση του ανθρώπου με την φύση, προσωπικές φοβίες, η αλλιώς, η έννοια του κινηματογραφικού χωροχρόνου πλασμένη από τα χέρια ενός σκηνοθέτη που φέρει μια διαφορετική πρόταση.

Παρά το σουρεαλιστικό χιούμορ κάποιων σκηνών, η ταινία είναι από τα πλέον παράξενα, αλλά στιβαρά δημιουργήματα που θα μπορούσε ένας σινεφίλ να παρακολουθήσει, μιας και μιλάμε για μια δύσκολη ταινία που θέλει χρόνο για να μεγαλώσει μέσα σου – που μπορεί και να κρατήσει και μετά το τέλος της – ενώ κάποιες στιγμές ίσως να φανεί και κουραστική, καθώς ο ρυθμός της είναι αρκετά αργός μιας και τα πλάνα της είναι μεγάλα σε διάρκεια και οι αλλαγές γίνονται μόνο εάν υπάρχει λόγος, ενώ τα νοήματα ξεδιπλώνονται σταδιακά. Ακόμα σημαντικό ρόλο παίζει και ο ήχος που είναι σε όλα του τα μέρη επιμελημένος. Από την το θρόισμα των φύλλων και την μουσικότητα της φύσης μέχρι και την μουσική που ντύνει την ταινία με κυρίαρχο στοιχείο τους συνεχείς βόμβους που κάνουν το υλικό ακόμα πιο σκοτεινό.

ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ
ΗΠΑ, Δράμα, 2010
της Ντέμπρα Γκράνικ
με τους Τζένιφερ Λόρενς, Τζον Χοκς, Κέβιν Μπρέζναχαν, Ντέιλ Ντίκεϊ

Το ανεξάρτητο «Winterʼs Bone» είναι μια ταινία που κανείς δε περίμενε, τουλάχιστον πριν το θρίαμβό της στο φεστιβάλ του «Sundance» – ίσως ούτε και οι ίδιοι οι δημιουργοί της – να έχει επιτυχία τέτοια, που κατάφερε να την βάλει από το πουθενά, σφήνα στην φετινή μάχη των Όσκαρ. Ακολουθώντας μια καταπληκτική πρωταγωνίστρια, την Τζένιφερ Λόρενς (Υποψήφια Α’ Γυναικείου ρόλου) που υποδύεται την 17χρονη Ρι Ντόλι – που μαζί με τον Τζον Χοκς, (Υποψήφιο Β’ Ανδρικού ρόλου) στον ύποπτο ρόλο του θείου της που παρά τις πράξεις του, παραμένει σχεδόν η μόνη οικογένεια της – ζει κάπου στα βουνά της κεντρικής Αμερικής, σε έναν οικισμό μέσα στο δάσος μαζί με τρελή φτώχεια και μιζέρια.

Όταν κάποια στιγμή ο υπόδικος πατέρας τους εξαφανίζεται, προσπαθεί να επιβιώσει και να ζήσει την ανίκανη μητέρα της και τα δύο μικρότερα αδέρφια της. Για να βγει όμως από το κρατητήριο τη τελευταία φορά είχε βάλει εγγύηση το σπίτι και όλα τα υπάρχοντά του. Η ημέρα της δίκης του πλησιάζει και αν δεν εμφανιστεί, το κράτος θα κατασχέσει το σπίτι πετώντας την οικογένειά του στο δρόμο. Έτσι η Ρι βγαίνει στη γύρα για να βρει τον πατέρα της και να τον αναγκάσει να πάει στη δίκη του.

Η αντιμετώπιση όμως που δέχεται από συγγενείς, φίλους και την υπόλοιπη κοινότητα είναι εχθρική έως και βίαιη. Πράγμα αδιάφορο όμως για την ίδια, αφού πρέπει οπωσδήποτε να τον βρει. Η country-noir αισθητική χαρακτηρίζει την ταινία που αποκαλύπτει μια άλλη Αμερική. «Πέντε λεπτά από την Ομόνοια».
Κι όμως η εκπληκτική μουντή, σχεδόν μακάβρια, χειμερινή ατμόσφαιρα σε συνδυασμό με την υπόθεση, είναι πραγματικά ικανή να σε ρίξει βαθιά στο σκοτεινό κόσμο της.

ΜΟΝΟ ΤΟ ΣΕΞ ΔΕΝ ΦΤΑΝΕΙ
ΗΠΑ, Κωμωδία, 2011
του Άιβαν Ράιτμαν
με τους Νάταλι Πόρτμαν, Άστον Κούτσερ, Κέβιν Κλάιν, Γκρέτα Γκέργουιγκ

«Όχι φίλοι μόνο σεξ» θα μπορούσε να είναι ο ελληνικός τίτλος. Μπορεί να υπάρξει φιλία ανάμεσα σ’ έναν άντρα και μια γυναίκα? Το «βασανιστικό» ερώτημα καλείται ν’ απαντήσει η ταινία. Πόσο μάλλον όταν παρέχεται και η δυνατότητα της σαρκικής εκτόνωσης. Δεδομένου μάλιστα πως η Έμα είναι αλλεργική στις δεσμεύσεις και ο Άνταμ τις έχει προ πολλού απαρνηθεί από την καθημερινότητά του, συμφωνούν από κοινού να μη βάλουν καθόλου συναίσθημα και απλά να απολαύσουν μόνο αυτό που κάνουν. Στενές επαφές κάθε τύπου λοιπόν, άνευ όρων και ορίων. Μέχρι τη στιγμή που ο έρωτας κάνει την εμφάνισή του κι οι ισορροπίες ανατρέπονται, με το χιούμορ και μια ανάλαφρη, ενίοτε και ρομαντική, διάθεση για πειραματισμούς και ατάκες να εισβάλλουν ξεκαρδιστικά. Το να κάνεις σεξ με τον πρώτο τυχόντα, δεν είναι και δύσκολο, ιδίως αν είσαι η Νάταλι Πόρτμαν ή ο Άστον Κούτσερ. Τα πράγματα όμως περιπλέκονται όταν η απλή, φιλική κι άνευ υποχρεώσεων ή δεσμεύσεων ικανοποίηση της λίμπιντο αρχίζει κι αποκτά και συναισθηματικές δεσμεύσεις. Πολύ σύντομα δηλαδή, ο Άνταμ αρχίζει και νιώθει αλλιώς για την Έμα κι έτσι τα πράγματα περιπλέκονται. Τελικά δύο φίλοι μπορούν άραγε να κάνουν σεξ χωρίς να μπει ο έρωτας στη μέση; Η απάντηση καθόλα αναμενόμενη, το αποτέλεσμα όμως βλέπεται το δίχως άλλο, ευχάριστα.

Η ΤΕΛΕΤΗ
ΗΠΑ, Θρίλερ, 2011
του Μίκαελ Χάφστρομ
με τους Άντονι Χόπκινς, Άλις Μπράγκα, Τόμπι Τζόουνς, Ρούτγκερ Χάουερ, Κρις Μαρκέ, Τόρι ΝτεΒίτο, Σάιαραν Χιντς, Κόλιν Ο’ Ντόνογκιου, Φράνκο Νέρο

Eνα μεταφυσικό θρίλερ λοιπόν, που ασχολείται με την παρουσία του Διαβόλου, ακόμα και σε ένα από τα πιο ιερά μέρη στον κόσμο, όπως θεωρείται το Βατικανό. Φαινομενικά εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα, η ταινία αφηγείται την ιστορία του φοιτητή Μάικλ Kόβακ (Κόλιν Οʼ Ντόνογκιου), ο οποίος παρακολουθεί μία σχολή για τον εξορκισμό στο Βατικανό, παρά τις αμφιβολίες του σχετικά με την αμφιλεγόμενη αυτή πρακτική. Ενδεδυμένος με την πανοπλία του σκεπτικισμού του, ο Μάικλ προκαλεί τους ανωτέρους του να ψάξουν να βρουν λύσεις στην ψυχιατρική, και όχι τους δαίμονες, στην προσπάθειά τους να γιατρέψουν αυτούς που φαίνεται να διακατέχονται από το Διάβολο.

Μόνο όταν πηγαίνει ως μαθητευόμενος στον εκκεντρικό Πάτερ Λούκας (Άντονι Χόπκινς), έναν πασίγνωστο ιερέα – ο οποίος έχει πραγματοποιήσει χιλιάδες εξορκισμούς – αρχίζουν οι αντιστάσεις του να κάμπτονται. Καθώς παρατηρεί μία προβληματική περίπτωση που φαίνεται να ξεπερνά ακόμη και τις δεξιότητες του Πάτερ Λούκας, αρχίζει να συνειδητοποιεί το μέγεθος του φαινομένου που καλείται να ερευνήσει και το οποίο δεν μπορεί να εξηγήσει ή να ελέγξει. Με αποτέλεσμα να έρχεται αντιμέτωπος με ένα κακό, τόσο βίαιο και τρομακτικό, που τον αναγκάζει να αμφισβητήσει όλα όσα πιστεύει. Ποιος είπε ότι οι μεγάλοι ηθοποιοί δεν έχουν νοίκι να πληρώσουν;

THE WAY BACK
ΗΠΑ, Δράμα, 2010
του Πίτερ Ουίρ
με τους Κόλιν Φάρελ, Τζιμ Στέρτζες, Εντ Χάρις, Μαρκ Στρονγκ, Σάουαρς Ρόναν

Η ταινία βασίζεται σε γεγονότα – η αλήθεια των οποίων έχει εκτεταμένα αμφισβητηθεί – που περιγράφουν το επικό ταξίδι, με φόντο μια σειρά από απέραντα αρχέγονα τοπία από την Σιβηρία μέχρι το Θιβέτ, μιας ομάδας στρατιωτών που το 1942, σχεδίασαν την απόδρασή τους από ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στη Σιβηρία. Σε σχέση με τα τοπία η ταινία τα καταφέρνει μάλλον καλύτερα απ‘ ότι σε σχέση με την στήριξή της σεναριακά. Παραμελεί τους χαρακτήρες και τους μηχανισμούς που θα σε βοηθούσαν να ταυτιστείς μαζί τους. Ποτέ δεν καταφέρνει δηλαδή, να κάνει τον θεατή να νιώσει αυτά που τραβάνε οι ήρωες και το δράμα που περνάνε, ενώ κάποιες φορές ενώ δεν λέει ψέματα, μοιάζει σαν στείρα προπαγάνδα της δύσης για το ανατολικό μπλοκ. Αποτέλεσμα; Η πορεία με τα πόδια από την Σιβηρία στο Θιβέτ, να μοιάζει πραγματικά ατελείωτη.

KUHLE WAMPE ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΝΗΚΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ;
Γερμανία, Κοινωνικό, 1932
του Σλάταν Ντουντόφ
με τους Χέρτα Τίλε, Έρνστ Μπουςν Μάρθα Βόλτερ, Άντολφ Φίσερ

Η ταινία γυρίστηκε το 1932. Το 1931 και το 1932 η πολιτική κρίση της Γερμανίας γινόταν όλο και πιο βαθιά, καθώς η οικονομική κρίση ήταν στο απόγειό της. Τον Ιούλιο του 1932 ο Χίτλερ έβαλε υποψηφιότητα για Πρόεδρος της Δημοκρατίας χάνοντας την εκλογή από τον Χίντενμπουργκ. Μέσα στον ίδιο χρόνο έγιναν δύο φορές εκλογές (Νοέμβριος 1932) καθώς επικρατούσε πολιτική αστάθεια και οι κυβερνητικοί συνασπισμοί δεν έδιναν δυνατές κυβερνήσεις, με καθαρή πλειοψηφία. Σε μια τέτοια περίοδο, με εκατομμύρια ανέργους, άθλιες συνθήκες εργασίας, δημιουργία τεράστιων παραγκουπόλεων, φτώχεια, πείνα, απελπισία, και καμιά ελπίδα για το μέλλον, από την ταινία προτείνεται πως ίσως και να υπάρχει τρόπος να σωθεί ο κόσμος, μέσα από την ενωμένη δύναμη των εργατών και την αντίστασή τους στην σκληρή εκμετάλλευσή τους από τους λίγους, για τους οποίους φαίνεται να φτιάχτηκε η κοινωνία.

Γνωρίζουμε την Άννι, μια νεαρή εργάτρια, που πασχίζει με την οικογένειά της να επιβιώσουν στις πιο απάνθρωπες συνθήκες. Ο αδελφός της, ύστερα από μήνες άνεργος, βουτά στο κενό και αυτοκτονεί. Η ίδια και η οικογένειά της αδυνατούν να πληρώσουν το ενοίκιο του μίζερου διαμερίσματός τους και βρίσκονται στο δρόμο με έξωση. Χωρίς στέγη, με τα πράγματα φορτωμένα σε ένα φορτηγάκι, αποφασίζουν να πάνε στο «Kuhle Wampe» (που στα γερμανικά κάνει λογοπαίγνιο με το «Άδειο Στομάχι»), έναν καταυλισμό, μια ώρα έξω από το Βερολίνο. Εκεί, έχουν βρει καταφύγιο μεγάλες μάζες φτωχών, ανέργων, ανθρώπων χωρίς στον ήλιο μοίρα. Μέσα σε αυτές τις καταστάσεις, η Άννι μένει έγκυος από τον αρραβωνιαστικό της, Φριτς, αλλά ο επικείμενος γάμος δεν πρόκειται να γίνει. Ο Φριτς πνίγεται με την προοπτική ενός γάμου αλλά και με την βαθύτερη φτώχεια που θα προξενήσει ο ερχομός ενός παιδιού. Η Άννι, ύστερα από αυτό, μετακομίζει σε μια φίλη της στο Βερολίνο και αρχίζει να συμμετέχει ενεργά στο νεανικό Εργατικό Κίνημα.

Ο Μπρεχτ ως σεναριογράφος βάζει το καρφί βαθιά στην κοινωνία και την γέννηση του Γ΄Ράιχ. Η ταινία του Σλάταν Ντουντόφ – στην οποία υπάρχουν σκηνές που κοσμούν την ανθολογία του παγκόσμιου σινεμά, με καταιγιστικό παράλληλο μοντάζ, επηρεασμένο από τον σοβιετικό ρεαλισμό του Σεργκέϊ Αϊζενστάιν και αφήγηση που επιδεικνύει ανόθευτα την οργανωμένη πάλη – μιλά για το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετώπιζε η κοινωνία της Ευρώπης την δεκαετία του ’30. Για την οικονομική δυσπραγία και την μεγαλύτερη παρενέργειά της, την ανεργία, για την οποία πολλοί εμίλησαν αλλά κανείς δε νοιάστηκε ποτέ πραγματικά. Το φιλμ μοιάζει διαβολικά επίκαιρο και σοφά προσανατολισμένο στην προάσπιση της αξίας του γενικού συμφέροντος έναντι του ατομικού.

ΜΠΙΛΟΜΠΑ
Ελλάδα, Κωμωδία, 2010
της Σοφία Παπαχρήστου
με τους Lars Brygmann, Mechthild Grossmann, Δημήτρη Πιατά, Jacqueline Corado da Silva, Βασίλη Nανάκη, Ιωάννα Πιατά, Πελαγία Φυτοπούλου, Νίκο Ζωιόπουλο, Βασίλη Γιαβρή, Τάσο Αντωνιάδη, Χρήστο Γλυκό, Αντώνη Βλησίδη, Άννα Δελαπόρτα

Η θέση του Πέτερ που εργάζεται ως μηχανικός σε μεγάλη πολυεθνική με αμφίβολες περιβαλλοντικές ευαισθησίες, τρίζει από τη στιγμή που η πρώην σύζυγος του αναλαμβάνει ηγετική θέση. Για να σώσει το κεφάλι του, εν μέσω απολύσεων, αναλαμβάνει την επίβλεψη της κατασκευής ενός ευρωπαϊκού έργου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στην Πέρα Κάσσιρο. Αυτή η ασήμαντη κουκίδα στο χάρτη, χαμένη κάπου στο Αιγαίο, θα ταράξει τη μίζερη καθημερινότητα του φιλήσυχου Ευρωπαίου.

Ο Πέτερ με την άφιξή του στο νησί δεν αργεί να ανακαλύψει ότι οι συνθήκες απέχουν παρασάγκας απʼ αυτά που υπολόγιζε: Η Πέρα Κάσσιρος διαθέτει ένα και μοναδικό χωριό, μία μόνο τηλεφωνική γραμμή, ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα έρχεται με υποβρύχιο καλώδιο από τη Χώρα, τους προαιώνιους εχθρούς τους, που σε κάθε ευκαιρία τους το κόβουν. Για φιλόδοξα, υλοποιήσιμα και πολυδάπανα έργα φυσικά δεν υπάρχει ούτε ίχνος υποδομής. Επιπλέον, οι λιγοστοί αλλά ιδιόρρυθμοι Περακασιώτες δε γουστάρουν τους ξένους. Προτιμούν την ησυχία τους, το αραλίκι τους και τα χρήματα που εισπράττουν από τις τοπικές αρχές για έργα που δεν πρόκειται να ολοκληρωθούν στον αιώνα τον άπαντα.

Ο Πέτερ βέβαια είναι πεισματάρης και δεν το βάζει εύκολα κάτω. Ο καιρός περνάει και τα πράγματα πάνε απ΄το κακό στο χειρότερο κι από έργο τζίφος. Κι ενώ ο έρωτας τρυπώνει από ένα παράθυρο ξανά στη ζωή του, ερχεται η στιγμή που αντιμετωπίζει ένα σοβαρό ηθικό δίλημμα. Τελικά θα συμβάλει στο να χρησιμοποιήσει η πολυεθνική το έργο στην Πέρα Κάσσιρο ως βιτρίνα για την επεξεργασία των τοξικών αποβλήτων της ή να σώσει το νησί που έχει πια μπει στην καρδιά του;

ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ: ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΣΤΟ ΤΣΙΡΚΟ/OPEN SEASON 3
ΗΠΑ, Κιν. Σχέδια, 2010
του Κόντι Κάμερον

Ο Μπουγκ, ένας αρκούδος που τρελαίνεται για τις σοκολάτες, περιμένει πως και πως να κάνει ένα ταξίδι αναψυχής, όπως κάθε χρόνο, με την ανδρό-παρέα του. Όμως, όταν ο καλύτερος του φίλος, ο ζωηρός και πολυλογάς Έλιοτ το ελάφι, τον κρεμάει λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων, εκείνος, αν και απογοητευμένος, δεν αποθαρρύνεται και αποφασίζει να φύγει μόνος του για το ταξίδι, το οποίο και θα τον οδηγήσει σε ένα περιοδεύον τσίρκο από τη Ρωσία. Εκεί, ο Μπουγκ θα γνωρίσει τον Νταγκ, έναν τεμπέλικο αρκούδο, ο οποίος έχει βαρεθεί να γίνεται θέαμα στο τσίρκο. Σύντομα, ο Νταγκ πείθει τον Μπουγκ να αλλάξουν ρόλους και ζωές: εκείνος να επιστρέψει στο δάσος στη θέση του και ο Μπουγκ να πιάσει δουλειά στο τσίρκο.

Ο τελευταίος δέχεται την προσφορά χωρίς ενδοιασμούς, καθώς στο μεταξύ έχει ερωτευτεί κεραυνοβόλα την Ούρσα, μια θηλυκή αρκούδα από τη Ρωσία, η οποία μπορεί να περπατάει σε τεντωμένο σκοινί και να λικνίζεται με αξιοθαύμαστη επιδεξιότητα στην πίστα του τσίρκου. Οι δυο τους αρχίζουν να δουλεύουν μαζί ως ντουέτο με μεγάλη επιτυχία. Και ενώ η ζωή μοιάζει να κυλάει αρμονικά, ξαφνικά επανεμφανίζονται στο προσκήνιο ο Έλιοτ και οι υπόλοιποι παλιόφιλοι του Μπουγκ, που στο μεταξύ έχουν ανησυχήσει με την εξαφάνιση του.