Μία πολύ δύσκολη και ιδιαίτερη χρονιά, φτάνει σταδιακά στο τέλος της, με την πανδημία να καθορίζει κάθε πτυχή της ανθρωπινής δραστηριότητας. Ο Πολιτισμός δέχτηκε ένα ισχυρό πλήγμα και ιδιαίτερα οι Τέχνες που απαιτούν την ενεργή συμμετοχή του κοινού, όπως ο Κινηματογράφος. Παρ’ όλ’ αυτά, 214 ταινίες (εκ των οποίων οι 47 ήταν επανεκδόσεις), κατάφεραν να βρουν τον δρόμο τους, προς τις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες. Στο Αφιέρωμα που ακολουθεί, επιλέξαμε και παρουσιάζουμε τις πέντε καλύτερες ελληνικές ταινίες του 2020.

«Απόστρατος» (Defunct – 2019) του Ζαχαρία Μαυροειδή (Ελλάδα)

Με την εταιρία εισαγωγών μηχανών εσπρέσο που διευθύνει σε αδιέξοδο, ο Γλυφαδιώτης εργένης Άρης Νικολόπουλος «αποστρατεύεται» στο σπίτι του ένδοξου παππού Αριστείδη στον υποτονικό Παπάγου. Το στοκ των μηχανών εσπρέσο στοιβάζεται στο αραχνιασμένο γραφείο του απόστρατου αξιωματικού καθώς ο εγγονός ξανασμίγει με παιδικούς φίλους κολλημένους εσαεί στο προάστιο των αξιωματικών αλλά και μ’ έναν πρώην συναγωνιστή του παππού του, παραδόξως κομμουνιστή. Αντιμέτωπος με ηρωικά φαντάσματα του παρελθόντος ο απολιτίκ εγγονός θα νιώσει την ανάγκη να φανεί αντάξιος του ονόματός του. Όμως, όσο πλησιάζει τον θρύλο του παππού Αριστείδη, τόσο αυτός αλλάζει όψη.

Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Μιχάλης Σαράντης, Γιώτα Φέστα, Θανάσης Παπαγεωργίου, Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, Γιάννης Νιάρρος, Άκης Σακελλαρίου, Ξένια Καλογεροπούλου. Η ταινία προβλήθηκε στο επερειακό 60ό Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο Κοινού και το Βραβείο Νεότητας.

«Ο «Απόστρατος» γεννήθηκε μέσα από ένα φαινόμενο αρκετά διαδεδομένο στα πρώτα χρόνια της κρίσης: πολλοί τριαντάρηδες, λόγω οικονομικής δυσχέρειας, μετακόμιζαν στα σπίτια των παππούδων και των γιαγιάδων τους. Σπίτια τα οποία είχανε μείνει κλειστά για χρόνια, όπως τα είχαν αφήσει οι εκλιπόντες. Αυτή η παράταιρη «συγκατοίκηση» των ατυχήσαντων εγγονών με τους απόντες παππούδες αποτελεί την καρδιά της ιστορίας. Η γενιά του ‘Β Π.Π. ήρθε στην επικαιρότητα στα χρόνια της κρίσης μέσα από ρητορικές που αναλύανε το τι μας συνέβαινε με αναγωγές στην γενιά του Πολέμου, στην Κατοχή και τον Εμφύλιο. Τα θύματα της κρίσης, οι γενιές που «ανδρώθηκαν» στην ευμάρεια της Μεταπολίτευσης, βρέθηκαν να αναμετρούνται με την τεράστια παρακαταθήκη ηρωισμού που κληρονόμησαν από τους παππούδες τους. Ένας ηρωισμός εξίσου πραγματικός όσο και μυθοπλαστικός. Ο «Απόστρατος» καταγράφει με αυτοσαρκασμό μια τέτοια αναμέτρηση ακολουθώντας έναν σύγχρονο τριαντάρη στην άρρητη επαναδιαπραγμάτευση αυτής της παρακαταθήκης.» – Ζαχαρίας Μαυροειδής

«Άλυτη» (Entwined – 2019) – Σκηνοθεσία: Μίνως Νικολακάκης (Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο)

Ένας γιατρός µετακοµίζει σε ένα απομακρυσμένο χωριό για να κάνει το αγροτικό του. Εκεί, ερωτεύεται µια ευπαθή κοπέλα, η οποία ζει αποµονωµένη από τους δεισιδαίμονες συγχωριανούς της, διότι πάσχει από µια σπάνια ασθένεια που καθιστά το δέρµα της σαν φλοιό δέντρου. Αποφασισμένος να την θεραπεύσει, ο γιατρός θα συνειδητοποιήσει σύντοµα ότι τα πράγµατα δεν είναι όπως φαίνονται, ιδιαίτερα όταν εκείνη του αποκαλύπτει ένα παράδοξο τρόπο για να την σώσει.

Η ταινία «Άλυτη» εμπνέεται από ιστορίες ελληνικής λαϊκής παράδοσης, που έχουν αποδοθεί όσο πιο κοντά στον ρεαλισμό. Παρουσιάζει το σημείο συνάντησης δύο κόσμων: του σύγχρονου δυτικού με τoν μυστικισμό της φύσης, αλλά και της λογικής με το συναίσθημα. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους είναι ο Προµηθέας Αλειφερόπουλος και η Αναστασία – Ραφαέλα Κονίδη. Επίσης εµφανίζονται οι Κώστας Λάσκος, Μάνος Βακούσης και η Αλέκα Τουµαζάτου.

Μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 44ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφου του Τορόντο, στο 35ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφου της Βαρσοβίας και στο επετειακό 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφου της Θεσσαλονίκης, στο οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Best Location, η μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας  «Άλυτη» (Entwined), κυκλοφορεί πλέον και στις εγχώριες κινηματογραφικές αίθουσες. Πρόκειται για ένα θρίλερ, στην κόψη του παραμυθιού, στο οποίο ισορροπεί υποδειγματικά το φανταστικό και το ρεαλιστικό στοιχείο.

Γυρισμένη σε ένα καστανοδάσος στην καρδιά του Πάρνωνα, ένα μέρος που έχει εμπνεύσει μύθους και θρύλους του παρελθόντος, η πρόθεση της ταινίας είναι να θυμίζει τις αφηγήσεις που ψιθύριζαν οι γιαγιάδες μας κάποια βράδια γύρω από το τζάκι, ιστορίες που μας έκαναν να ανατριχιάσουμε, τυλιγμένες σε ένα μεταφυσικό πέπλο και που ίσως είχαν συμβεί σε κάποιον που γνωρίζαμε.

«Cosmic Candy» (2019) της Ρηνιώς Δραγασάκη (Ελλάδα)

Η Άννα, μια μοναχική και ιδιόρρυθμη ταμίας σουπερμάρκετ, αναγκάζεται να πάρει υπό την προστασία της το δεκάχρονο κορίτσι του διπλανού διαμερίσματος, ύστερα από την μυστηριώδη εξαφάνιση του πατέρα του. Την ίδια στιγμή διαπραγματεύεται την πιθανή της απόλυση και ένα ρομαντικό ειδύλλιο για πρώτη φορά στη ζωή της. Και όλα αυτά υπό την επήρεια υπερβολικής ποσότητας Κόσμικ Κάντι, της καραμέλας που σκάει στο στόμα.

Η Ρηνιώ Δραγασάκη γεννήθηκε το 1980. Σπούδασε Σκηνοθεσία και Ντοκιμαντέρ. Έχει γράψει και σκηνοθετήσει τις μικρού μήκους ταινίες, «Αποχαιρετώντας» (2005), «Ο μπαμπάς μου, ο Λένιν και ο Φρέντυ» (2011) και «Προαύλιο» (2014). Το 2014 συμμετείχε στο εργαστήριο ανάπτυξης σεναρίων !f Sundance Istanbul Screenwriters Lab με το «Cosmic Candy», την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της. Η πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας, πραγματοποιήθηκε στο επετειακό 60ό Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη ή πρωτοεμφανιζόμενης σκηνοθέτιδας σε ελληνική παραγωγή, από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (εξ ημισείας με τον Κώστα Αθουσάκη, για την ταινί&α «Περσεφόνη»), καθώς και το Βραβείο του Ελληνικού Τμήματος του WIFT (Women in Film & Television) για την καλύτερη γυναικεία συνεισφορά μπροστά ή πίσω από την κάμερα.

Ενδιαφέρουσα η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία Ρηνιώς Δραγασάκη, με όχημα ένα πρωτότυπο, σουρεαλιστικό σενάριο και οδηγό την εξαιρετική Μαρία Κίτσου, στον πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά και συνοδηγό την μικρή Μάγια Πιπερά, στον ρόλο της Πέρσα, το «Cosmic Candy» αξίζει να συγκαταλέγεται στις καλύτερες ελληνικές ταινίες της νέας χρονιάς.

«Τo «Cosmic Candy» είναι μια ταινία για τις καραμέλες που έσκαγαν στο στόμα αλλά με τα χρόνια έγιναν τερηδόνα, για τα ξεχασμένα κάπου παιδιά και τους μόνιμα χαλασμένους ενήλικες. Για όλα αυτά δηλαδή που δεν μας αφήνουν να προχωρήσουμε. Για την κάθε εμμονή, την κάθε αλλαγή, την κάθε απώλεια. Για τον Τζον Χιουζ όταν και όπου συναντάει τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Γι’ αυτήν την κοσμική μάζα που ενώνει το παρελθόν με το μέλλον.» – Ρηνιώ Δραγασάκη

«Winona» (2019) του Αλέξανδρου Βούλγαρη (Ελλάδα)

Μοιάζει με μία απλή εκδρομή σε μία όμορφη παραλία. Τέσσερα κορίτσια – καμία τους η «Winona» – απολαμβάνουν τη ζεστασιά του ήλιου και τη δροσιά της θάλασσας. Κάποιο μυστικό κρύβεται πίσω από τα παιχνίδια και τις φανταστικές τους ιστορίες. Το «Winona» είναι η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη και μουσικού, Αλέξανδρου Βούλγαρη (The Boy) και μάς συστήνει τέσσερις γυναίκες που πηγαίνουν σε μια παραλία για να απολαύσουν τον ήλιο και τη θάλασσα. Γυρισμένη με φιλμ 16mm, η ταινία αιχμαλωτίζει στον φακό της τον αισθησιασμό που προκύπτει από το φως, το νερό και τη νεαρή σάρκα, καλώντας μας να ανακαλύψουμε τα μυστικά που κρύβονται πίσω από, φαινομενικά, ανέμελα παιχνίδια.

Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του 35ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαρσοβίας, ενώ παρουσιάστηκε και στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Πρωταγωνιστούν: Ηρώ Μπέζου, Ανθή Ευστρατιάδου, Σοφία Κόκκαλη, Δάφνη Πατακιά.

«Η «Winona» είναι µια ταινία – παιχνίδι. Δεν ξέρεις πότε σου λέει αλήθεια και πότε ψέµατα. Σε διασκεδάζει επειδή δε θέλει να σε στεναχωρήσει. Άλλοτε είναι τρελή κωµωδία, άλλοτε µιούζικαλ ή ταινία µυστηρίου ή µελόδραµα. Οι ηρωίδες οδηγούν προσεκτικά τους θεατές σε µία κρυφή και αποκαλυπτική στιγµή. Πριν µοιραστούν το µυστικό τους, θέλουν να τις έχουµε αγαπήσει, να τις έχουµε καταλάβει και να µην είµαστε αυστηροί. Έτσι κι αλλιώς ότι και αν έχει συµβεί, δεν παύει αυτή η παραλία να είναι πανέµορφη και αυτή η µέρα να είναι η πιο όµορφη µέρα.» – Αλέξανδρος Βούλγαρης

«Η Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς» (Ballad for a Pierced Heart – 2020) του Γιάννη Οικονομίδη (Ελλάδα)

Η υπόθεση της ταινίας, που γυρίστηκε στη Λαμία, περιστρέφεται γύρω από μια γοητευτική γυναίκα, η οποία αποφασίζει να εγκαταλείψει τον επιχειρηματία σύζυγό της για έναν ιδιοκτήτη νυχτερινού κέντρου και πρώην λαϊκό τραγουδιστή. Δεν αρκείται όμως σε αυτό – εγκαταλείποντας τη συζυγική εστία, η μοιχαλίδα παίρνει μαζί της κι ένα εκατομμύριο ευρώ. O σύζυγος παρανοεί και ορκίζεται εκδίκηση. Εν τω μεταξύ ο υπόκοσμος της νύχτας, στη μικρή επαρχιακή πόλη, βρίσκεται σε αναβρασμό σχετικά με το παράνομο ζευγάρι. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι αντισυμαβτικές μητέρες των δύο αντεραστών δεν θα κάτσουν με σταυρωμένα χέρια.

Ένα από τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες της εποχής μας, ο Γιάννης Οικονομίδης επιστρέφει μετά το εξαιρετικό «Μικρό Ψάρι», με τη νέα του δημιουργία. Κινούμενος στο ίδιο μήκος κύματος με τα προηγούμενα έργα του, συν το μαύρο χιούμορ κι ένα εντυπωσιακό μουσικό σκορ, ο Οικονομίδης συνθέτει με μαεστρία το κινηματογραφικό του σύμπαν, στην αξιόπιστη «Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς». Πρωταγωνιστούν: Βασίλης Μπισμπίκης, Βίκυ Παπαδοπούλου, Γιάννης Τσορτέκης, Στάθης Σταμουλακάτος, Βαγγέλης Μουρίκης, Γιώργος Γιαννόπουλος, Λένα Κιτσοπούλου.

«Όπου και να πάω, όπου και να κοιτάξω, ό,τι και να σκεφτώ, Ελλάδα! Αυτή η αλλόκοτη χώρα με τις χίλιες ευλογίες και τις χίλιες κατάρες. Ελλάδα. Ένας τόπος για τον οποίο το ρητό «εδώ τα πάντα μπορούν να συμβούν» δεν είναι υπερβολή, αλλά ο κανόνας. Ελλάδα. Ο ιδανικός καμβάς για να ζωγραφίσεις επάνω του, την πιο απίστευτα πιστευτή κινηματογραφική ιστορία. Επαρχία, καλοκαίρι, σήμερα. Μια μικρή πόλη χαμένη στον κάμπο. Αφόρητη ζέστη και αφόρητη πλήξη. Μια συζυγική απιστία κι ένα εκατομμύριο ευρώ που κάνει φτερά ανάβουν τα αίματα. Ο κόσμος κι ο υπόκοσμος συναντιούνται, τα όργανα αρχίζουν να βαράνε κι από κει και πέρα, ο κακός χαμός. Έρωτες και καψούρες, πάθη και προδοσίες, συμβόλαια θανάτου, γιοι και μανάδες, σκυλάδικα και black metal, κροκόδειλοι, γλάροι, γουρούνια, χαρακτήρες με μεγάλα «εγώ» και τρύπιες καρδιές. Όλα αυτά και άλλα τόσα, μαζί με ένα αποθεωτικό μαύρο χιούμορ που όμοιό του δεν έχω ξαναδοκιμάσει ποτέ σε άλλη μου ταινία, αποτελούν τα υλικά του κοκτέιλ της «Μπαλάντας». Οπότε, καθίστε αναπαυτικά κι απολαύστε. Καλή σας διασκέδαση και… εις άλλα με υγεία». – Γιάννης Οικονομίδης