Από τη Λάρισα ξεκινάει σήμερα η περιοδεία στην Θεσσαλία και την Μακεδονία της ταινίας “Εξομολόγηση ενός Οικονομικού Δολοφόνου”, που αγκαλιάστηκε από το κοινό της Κρήτης την προηγούμενη εβδομάδα. Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ δίνει καίριες απαντήσεις για τα αίτια και τους πρωταγωνιστές της κρίσης στην Ελλάδα τους τελευταίους μήνες.

Ο Στέλιος Κούλογλου, που έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε την ταινία θα απαντήσει στις ερωτήσεις των θεατών. Οι προβολές αναλυτικά:

ΤΕΤΑΡΤΗ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ – ΛΑΡΙΣΑ
Πανεπιστήμιο, τμήμα Ιατρικής , αίθουσα Ιπποκράτης, 20:00

ΠΕΜΠΤΗ – ΒΟΛΟΣ
Κινηματογράφος Αχίλλειον, 20:30, ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12 ΜΑΡΤΙΟΥ – ΦΛΩΡΙΝΑ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΣΤΙΣ 9Μ.Μ. (ΑΙΘΟΥΣΑ “Θ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ” ΑΠΟ ΤΗ Μ.Κ.Ο “ΥΓΕΙΑ & ΑΝΑΠΤΥΞΗ” ΚΑΙ ΤΗ ΛΕΣΧΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ- ΚΙΝ. ΛΕΣΧΗ)

Το κλίμα που επικράτησε στη Κρήτη περιγράφει αναλυτικά ένα ρεπορτάζ-προσωπική μαρτυρία που δημοσιεύθηκε στον “Αγώνα της Κρήτης”

Στην Ελλάδα, που βρίσκεται στο κέντρο ενός αδυσώπητου κερδοσκοπικού παιχνιδιού, πώς θα μπορούσε να είναι επίκαιρο αυτό το ντοκιμαντέρ; Με αυτή τη σκέψη να στριφογυρίζει το μυαλό είχα την προσμονή πέρα από μία όμορφα καταγεγραμμένη ιστορία και κάποιες κινητήριες απαντήσεις, καθώς περπατούσα προς το κινηματοθέατρο Αττικόν.

Σβήνω το τσιγάρο. Μια αφίσα στην είσοδο πληροφορεί. Κυριακή 6.30 η ώρα, ο ήλιος έχει δύσει μα η σκοτεινή αίθουσα είναι κατάμεστη. Κόσμος συζητά χαμηλόφωνα. Κάποιοι είχαν να συναντηθούν καιρό. Άλλοι προσπαθούν να χωρέσουν στα μεσοδιαστήματα μεταξύ των καθισμάτων και στριμώχνονται. Καθίζουν χάμω. Μια γυναίκα γκρινιάζει. Ένας κάνει παρατήρηση σε ένα διερχόμενο να μη μετακινείται τόσο πολύ. Πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι που κάτι σα να μοιάζουν να περιμένουν.

Πέρα από την προβολή μίας ακόμα ταινίας, ενός ακόμα ντοκιμαντέρ. Φαινομενικά τίποτα δεν το φανερώνει αυτό. Οι κουβέντες άλλωστε είναι καθημερινές. Όμως, δεν εξηγείται αλλιώς η ανοχή που δείχνουν και η θέλησή τους να παραμείνουν παρά την εμφανή στενότητα που επικρατεί. Θέλουν να θέσουν ερωτήσεις. Αναζητούν κάποια απάντηση; Το πανί στο κέντρο φωτίζεται. Η προβολή άρχισε.

Η ιστορία του Τζον Πέρκινς

Ο Τζον Περκινς είχε μια ζωή μυθιστορηματική. Η ιστορία του θα μπορούσε να αποτελεί ένα σενάριο ταινίας φιλμ νουάρ και ο χαρακτήρας του ενός βιβλίου του Ρέιμοντ Τσάντλερ ή του Τζέιμς Κέιν. Μα είναι κάτι πέρα απ’ αυτό. Είναι η ιστορία των παρασκηνίων που κτίζονται οι αυτοκρατορίες.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ο νεαρός τότε Τζον Πέρκινς γνωρίζει την Κλοντίν, μια femme fatale. Την ερωτεύεται κι αυτή τον στρατολογεί στην ομάδα των «οικονομικών δολοφόνων». Μία μυστική ομάδα που χρησιμοποιεί δάνεια της Διεθνούς Τράπεζας, ψευδείς οικονομικές αναφορές, δωροδοκίες και εκβιασμούς, πραξικοπήματα και πολιτικές δολοφονίες σε χώρες του Τρίτου και του αναπτυσσόμενου κόσμου για να διαμορφώσουν καταστάσεις εις όφελος των συμφερόντων που υπηρετούσαν.

Σκοπός η ισχυροποίηση της κυρίαρχης θέσης των ΗΠΑ. Η εξάπλωση της ως μόνης παγκόσμιας αυτοκρατορίας, στον μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ειρηνικό και δημοκρατικό κόσμο. Ο κατακτητής είναι πάντα ένας εραστής της ειρήνης. Ο Τζον Πέρκινς ήταν ο αγγελιοφόρος αυτής της «ειρήνης». Ο αγγελιοφόρος των κατακτητών.

Φαινομενικά, ο Τζον Πέρκινς από το 1971 έως το 1981, δούλευε ως οικονομολόγος στην πολυεθνική εταιρεία συμβούλων Chas. T. Main. Ήταν ένας Οικονομικός Εκτελεστής, επιλεγμένος και στρατολογημένος από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Συμμετείχε σε πολλά πραξικοπήματα μα και δωροδοκίες σε διάφορες στρατηγικά σημαντικές χώρες για τις ΗΠΑ. Μέσω της υπερχρέωσης και σε κατάσταση οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης από δάνεια στο ΔΝΤ, ο σκοπός των «οικονομικών δολοφόνων» ήταν να διασφαλίσουν πως δε θα υπάρξει κίνδυνος για τα αμερικάνικα συμφέροντα από κάποιον «ασυμβίβαστο» ή αρκετά «ιδεαλιστή» ή «τρελό» κυβερνήτη που δε θ’ αποδεχτεί τις λύσεις που του προσφέρουν, πως οι αμερικάνικες εταιρείες θα κερδίσουν τα συμβόλαια, θ’ αγοράσουν τις επιχειρήσεις, θα εκμεταλλευτούν τον πλούτο προνομιακά και ασύδοτα.

Με τα λόγια του Κούλογλου:

«Το μεγάλο όπλο των οικονομικών δολοφόνων ήταν το εξωτερικό χρέος. Ο Πέρκινς και οι συνάδελφοί του πήγαιναν σε μια χώρα-στόχο, συναντούσαν τον Πρόεδρο της και του πρότειναν μεγάλα έργα για τον εκσυγχρονισμό της. Οι ιθαγενείς δεν έπρεπε να ανησυχούν για το γεγονός ότι δεν είχαν χρήματα για την εκτέλεση των έργων: η Παγκόσμια Τράπεζα ήταν έτοιμη να τους χορηγήσει πλουσιοπάροχα δάνεια, αν και γνώριζε πολύ καλά ότι δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν. Σε λίγα χρόνια, τα δάνεια αυτά είχαν καταστήσει τη χώρα όμηρο των διεθνών οικονομικών κύκλων και της αμερικανικής κυβέρνησης.

Η τελευταία είχε πλέον στο χέρι την υπερχρεωμένη χώρα, υποχρεώνοντάς την να ακολουθεί πιστά την εξωτερική της πολιτική. Από την πλευρά τους, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα επέβαλλαν αυστηρότατα μέτρα λιτότητας, που προκαλούσαν ύφεση και μεγαλύτερη φτώχεια, ενώ συνοδεύονταν από μέτρα περιορισμού του δημόσιου τομέα και εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις. Λίγο πριν την πλήρη κοινωνική και οικονομική κατάρρευση, οι μεγάλες διεθνείς εταιρείες αγόραζαν μπιτ παρά τις δημόσιες επιχειρήσεις».

Βεβαίως, δεν τελειώνουν όλα εδώ. Σε περίπτωση αποτυχίας, το έργο περάτωσης αναλαμβάνουν τα «τσακάλια» της CIA με τις στοχευμένες δολοφονίες των προέδρων αυτών των χωρών που δε συναινούνε. Η αποτυχία του στα τέλη της δεκαετίας του ’70 με τους προέδρους του Ισημερινού και του Παναμά, και ο θάνατος των προέδρων σε πανομοιότυπα αεροπορικά δυστυχήματα με τρεις μήνες διαφορά κι οι ενοχές που τον κυρίευσαν για τον ρόλο του σε αυτό το βρώμικο παιχνίδι, τον ώθησαν να πάρει την απόφαση να παραιτηθεί.

Ήθελε να γράψει για όσα ήξερε. Δέχθηκε απειλές και δωροδοκήθηκε. Φοβήθηκε, ένιωσε ανίσχυρος, αποφάσισε να σιωπήσει. Κράτησε το στόμα του κλειστό και προσπάθησε να ζήσει και να ξεχάσει μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου του 2001. Επέλεξε να αναλάβει την ευθύνη που του αντιστοιχεί και να εξηγήσει. Στον αμερικάνικο λαό, που οφείλεται το μίσος των τρομοκρατών. Το βιβλίο «Εξομολογήσεις ενός Οικονομικού Δολοφόνου» αποτελεί την ιστορία του μα και την ιστορία πίσω από τις κρυφές δράσεις μιας αυτοκρατορίας σε καιρό «ειρήνης». Τυπώθηκε από έναν μικρό εκδοτικό οίκο. Διαδόθηκε μέσω ίντερνετ.

Έγινε μπεστ σέλερ και μεταφράστηκε σε 25 διαφορετικές γλώσσες. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μετά απ’ αυτή την αναπάντεχη επιτυχία και θέλοντας να δημιουργήσει πλήγμα στην αξιοπιστία του, αναγκάστηκε να εκδόσει ανακοίνωση το 2006. Έλεγε ότι πρόκειται για θεωρίες συνομωσίας. Ακολούθησαν δημοσιεύματα από τους New York Times και την Washington Post. Δε βρήκαν το παραμικρό λάθος στην ιστορία που κατέθετε στο βιβλίο ο Πέρκινς. Όλα εξακριβώθηκαν, οι λεπτομέρειες επαληθεύθηκαν, τα ονόματα και οι ημερομηνίες ταίριαζαν..

Στο πλούσιο αυτό υλικό βασίστηκε μεγάλο κομμάτι του ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου και πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Μιλώντας για τις αιτίες πίσω από τον πόλεμο στο Ιράκ, τον ρόλο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, τα πετρέλαια της Σαουδικής Αραβίας. Και ακολουθώντας την πορεία του Τζον Πέρκινς, αυτήν που συνοπτικά σας δώσαμε και στο μετά. Όπου συναντά κι αντιμετωπίζει την κόρη του δολοφονημένου προέδρου της χώρας και μιλά μπροστά σ’ ένα κοινό που αδημονεί για απαντήσεις σε χώρα της Λατινικής Αμερικής. Ζητά συγνώμη.

Κάποιοι επικροτούν, κάποιοι εξαγριώνονται, οι περισσότεροι μένουν βουβοί. Αποσπάσματα από προπαγανδιστικό υλικό παρεμβάλλονται στην πορεία του ντοκιμαντέρ, αναπαραστούνται σκηνές της ιστορίας ως φιλμ νουάρ, και οι εξομολογήσεις του Τζον Πέρκινς, οι φόβοι και οι ενοχές του στο δρόμο για μία εξιλέωση, «σφίγγουν» την ιστορία. Την ιστορία της αυτοκρατορίας μέσα απ’ το ταξίδι ενός ανθρώπου, με τη ματιά του αφηγητή Στέλιου Κούλογλου.

Συζήτηση με τον Στέλιο Κούλογλου

Το τέλος του ντοκιμαντέρ με βρήκε έξω να κάνω ένα τσιγάρο. Ήμουν σχεδόν μόνος. Συνειδητοποίησα πως λίγοι ήταν αυτοί που με είχαν ακολουθήσει. Οι περισσότεροι επέλεξαν να παραμείνουν μέσα στην αίθουσα περιμένωντας τη συζήτηση με τον Κούλογλου. Άνθρωποι πολλοί διαφορετικοί ήταν εκεί. Τους παρατηρούσα τώρα καλύτερα. Κάποιοι είχαν βρεθεί εκεί μόνοι τους. Υπήρχαν παρέες νέων που μοιάζαν φοιτητές. Γνωστές προσωπικότητες και άλλοι που φαίνεται πως είχαν την ευκαιρία να γνωρίζουν από πριν για το έργο.

Ένας που συνάντησα μου σχολίασε πως ο John Perkins παρουσιάζεται και στο ντοκιμαντέρ Zeitgeist. Του είπα πως η δουλειά με τα αποσπάσματα και το προπαγανδιστικό υλικό μου θύμισε τη δουλειά του Adam Curtis. Τα φώτα στην αίθουσα είχαν ανάψει. Στο βάθος διέκρινα τον Στέλιο Κούλογλου που ήδη είχε αρχίσει να απαντά σε ερωτήσεις των παρευρισκόμενων. Πολλοί απ’ αυτούς που ρωτούσαν – ουσιαστικά πρόβαιναν σε διαπιστώσεις στις οποίες δε μπορούσε να εκφράσει άποψη. Υπήρχαν μερικοί που έψαχναν για λύσεις. Ή απαντήσεις σε πολιτικά ζητήματα. Ένας άνθρωπος στην ακριανή σειρά με σοβαρό ύφος ζήτησε από τον Κούλογλου την θέση του σε σχέση με τις κινήσεις που πρέπει ν’ ακολουθήσει η κυβέρνηση.

Ένας άλλος αναρωτήθηκε πώς οι μυστικές υπηρεσίες επέτρεψαν στον John Perkins να μείνει ζωντανός ώστε να μιλά γι’ αυτά τα πράγματα. Έφτασε στο συμπέρασμα πως δε θεωρεί απίθανο ν’ αποτελεί ακόμα και τώρα κατάσκοπο. Ήταν μία ερώτηση – διαπίστωση που του έχουν απευθύνει κι αλλού, είπε ο κ. Κούλογλου, και προχώρησε στην κατάθεση στοιχείων γύρω από το βιβλίο του John Perkins και την πορεία του την προσωπική ως εκείνο το σημείο, τη γνωριμία τους. Άλλος αναρωτήθηκε, τι υπάρχει στην Ελλάδα που να μπορούν να θέλουν να υφαρπάξουν, αφού δεν υπάρχουν πετρέλαια ή φυσικοί πόροι. Η απάντηση του Σ. Κούλογλου ήταν πως υπάρχουν δημόσιες επιχειρήσεις, το νερό και η εν γένει θέση της χώρας, πολιτικά και γεωστρατηγικά.

Του απηύθυνα τον λόγο με την διαπίστωση πως η πραγματικότητα που περιγράφεται στο ντοκιμαντέρ σχετίζεται με χώρες του Τρίτου ή Αναπτυσσόμενου Κόσμου όπως και οι ακολουθούμενες πρακτικές. Σε σχέση με την Ελλάδα όμως, την κρίση και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια στον Ανεπτυγμένο Κόσμο, κατά πόσο όλ’ αυτά μπορούν να έχουν εφαρμογή; Ο κ. Κούλογλου απάντησε συγκεκριμένα. Έδωσε έμφαση στον ρόλο νέων παικτών όπως λ.χ. της Goldman Sachs. Όπως και στην περίπτωση των χωρών που βασίζονται τα γεγονότα του ντοκιμαντέρ, το εξωτερικό χρέος παραμένει το βασικό όπλο εκβιασμού.

Η συγκεκριμένη τράπεζα μαζί με διάφορους οίκους που αξιολογούν εθνικές οικονομίες έχουν μεγάλες ευθύνες για το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Διαμορφώνουν τις οικονομικές εξελίξεις και επισκέπτονται τους ηγέτες των ευάλωτων χωρών. Ενημέρωσε ότι μια τέτοια επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το Νοέμβριο του 2009, μεταξύ του πρωθυπουργού της χώρας και του νούμερο δύο της τράπεζας Gary Cohn. Άλλη μία πραγματοποιήθηκε μέσα στο Γενάρη.

Η τράπεζα πρόσφερε την βοήθειά της για την ελάφρυνση του ελληνικού ελλείμματος που είχε ανακοινωθεί ότι πλησίαζε το 13%. Η ίδια τράπεζα, παρά τις διαβεβαιώσεις για βοήθεια, άφησε να διαρρεύσει τον Ιανουάριο μέσω των «Financial Times», ότι η Κίνα αρνήθηκε να αγοράσει 25 δις ευρώ του ελληνικού δανείου, κάτι που δεν ευσταθεί και δεν στέκει πουθενά. Συντέλεσε έτσι στην εντύπωση ότι η ελληνική οικονομία είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης, εξυπηρετώντας τους κερδοσκόπους που στοιχημάτιζαν στην πτώχευση της χώρας. Όλ’ αυτά ενώ συνέχιζε να συμβουλεύει την ελληνική κυβέρνηση, ενώ την ίδια στιγμή συμβούλευε τους πελάτες της να αγοράσουν ομόλογα που προεξοφλούσαν ότι υπάρχει κίνδυνος για την Ελλάδα.

Τώρα, η Ελλάδα είναι αναγκασμένη να δανείζεται με δυσθεώρητα επιτόκια, η Ε.Ε. αρνείται την στήριξη κι η ελληνική κυβέρνηση ωθείται στο να πάρει σκληρά μέτρα, υπό τις οδηγίες του Διεθνές Νομισματικού Ταμείου. Η Ελλάδα και η ελληνική κυβέρνηση, κατέληξε ο κ. Κούλογλου, είναι όμηρος «οικονομικών δολοφόνων». Μα πάλι, τίποτ’ απ’ όλ’ αυτά, δε θα ήταν εφικτά δίχως την κυριαρχία της λογικής των αγορών, του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου. Και μετά, είναι μόνο οι ΗΠΑ που δραστηριοποιούνται με αυτόν τον τρόπο; Ή ακολουθούν και άλλες χώρες; Θεωρώ απίθανο αυτές οι τακτικές να είναι προνόμια μίας μόνο χώρας.

Εντυπώσεις μετά το τέλος

Σύντομα, η συζήτηση τελείωσε μιας και ο χώρος της αίθουσας έπρεπε να αδειάσει για τις ανάγκες των προβολών του κινηματογράφου που ακολουθούσαν. Γύρω από τον Κούλογλου μαζεύθηκαν μερικοί που επιθυμούσαν να μιλήσουν και προσωπικά στον σκηνοθέτη και να του απευθύνουν ερωτήσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, περισσότερο βρίσκω πως έχει σχέση με τη δική τους ανάγκη για επαλήθευση παρά από κάποιο άδολο ενδιαφέρον για γνωριμία με το άτομο αυτό καθ’ αυτό, στην περίπτωσή μας τον σκηνοθέτη – δημοσιογράφο Στέλιο Κούλογλου.

Οι περισσότεροι πήραν την πορεία τους για έξω ανυπομονώντας να κάνουν ένα τσιγάρο. Μια παρέα αναρωτήθηκε πώς θα συνεχίσουν τη βραδιά τους και σε μερικές γωνιές είχαν στηθεί πηγαδάκια και συζητούσαν για το ντοκιμαντέρ. Στο τέλος, έμεινε η εντύπωση πως οι προσδοκίες πολλών απ’ το κοινό ήταν πολύ μεγαλύτερες και δεν εκπληρώθηκαν. Όπως είπε ο κ. Κούλογλου όταν ρωτήθηκε για το τι οφείλει να κάνει ο πρωθυπουργός, «αυτή είναι άλλου δουλειά, όχι η δική μου». Ίσως αυτό ξενίζει μερικούς. Είναι όμως μια σπάνια δήλωση σε μια χώρα που είναι γεμάτη στρατηγούς μα χωρίς καλούς τεχνήτες.

Σε μια χώρα που οι περισσότεροι δουλεύουν «πασπαρτού», ο κ. Κούλογλου είναι προσηλωμένος σε αυτό που κάνει καλά. Βρέθηκε εδώ ως δημοσιογράφος – σκηνοθέτης, όχι ως πολιτικός. «Οι Εξομολογήσεις ενός Οικονομικού Δολοφόνου» μπορεί να μην είναι ένα νέο μανιφέστο για τους σε κρίση βρισκόμενους λαούς. Δε δίνει απαντήσεις ή λύσεις. Δεν ήταν άλλωστε αυτός ο σκοπός.

Είναι όμως μία δεμένη, όμορφα ειπωμένη ιστορία. Μία αφήγηση ιστορική που αφήνει το αποτύπωμά της στο σήμερα και στην Ελλάδα. Και που ζητεί απ’ όσους υπήρξαν θεατές την κινητοποίησή τους, την ανάληψη των ευθυνών που και σε αυτούς αναλογούν. Όπως έπραξε δηλαδή και ο πρωταγωνιστής του ντοκιμαντέρ, κ. John Perkins.

Αυτά σκεφτόμουν καθώς έφευγα από τον χώρο. Το ντοκιμαντέρ θα συζητηθεί, θ’ αφήσει ένα σημάδι στους αναγνώστες, θα έχουν μία οργανωμένη εικόνα γι’ αυτά που μπορεί να δουν στο μέλλον. Στην έξοδο του σινεμά άναψα ένα τσιγάρο και ξεκίνησα. Στο δρόμο, μία παρέα αμερικανών στρατιωτών συζητούσε δυνατά. Ήταν από πίσω μου. Σταμάτησα για μισό δευτερόλεπτο και τους άφησα να περάσουν μπροστά. Τώρα τους έβλεπα. Ένας ένιωσε άβολα με την παρουσία μου κι έκανε να σταματήσει. Σταμάτησε.

Γ.Α.