Γνωρίζω χρόνια την Όλγα Λασκαράτου και το μεράκι της για το ραδιόφωνο. Η ιδέα της να αποτυπώσει το πέρασμα από το ελεύθερο ραδιόφωνο στην εποχή της δυστοπίας της playlist έγινε πράξη με το ντοκιμαντέρ με τον τίτλο «Μια φωνή μέσα στη νύχτα», το οποίο  παρακολουθήσαμε διαδικτυακά στο πλαίσιο του 25ου φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Η ταινία κάνει καταβύθιση στον χαμένο ρομαντισμό του ραδιοφώνου και αναζητά τα αίτια της σημερινής κατάστασης με συνεντεύξεις ανθρώπων του ραδιοφώνου αλλά και γνωστών καλλιτεχνών.

Η Όλγα Λασκαράτου μιλάει στο tvxs για την έρευνα της και όσους ωφελούνται από ένα ραδιόφωνο που δεν μπορεί πια να γοητεύσει.

Η δυστοπία του play list συζητιέται χρόνια αλλά δεν έχουμε δει ντοκιμαντέρ σχετικό έως σήμερα. Γιατί; Μήπως το γεγονός ότι δεν θα το έπαιζαν τα κανάλια είναι καθοριστικό;

Όταν ετοίμαζα το υλικό για τις συνεντεύξεις του ντοκιμαντέρ το αναρωτήθηκα κι εγώ αυτό. Έψαξα αλλά δεν βρήκα να έχει γίνει κάτι ούτε εδώ αλλά ούτε έξω. Ήταν μια προσωπική πρωτοβουλία να γίνει αυτό το φιλμ που υποστήριξε ο Χρήστος Τόλης αναλαμβάνοντας την σκηνοθεσία και ένα μέρος της παραγωγής.  Ουσιαστικά ενώσαμε τις δυνάμεις μας βάζοντας ο καθένας τη δουλειά του. Στην Ελλάδα μεγάλοι όμιλοι είναι ιδιοκτήτες και καναλιών και ραδιοφώνων επομένως είναι αλληλένδετα. Δεν θα μπορούσε ένα κανάλι να κάνει ένα ντοκιμαντέρ για το ραδιόφωνο του. Λαμβάνοντας υπ όψιν επίσης ότι το σύνολο των ραδιοφώνων, πέρα από την ΕΡΤ, παίζει με playlist ένας όμιλος αμιγώς ραδιοφώνων δεν θα μπορούσε να κάνει ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ.

Σήμερα φαίνεται σαν να είναι εξ ουρανού η συνθήκη. Διευθυντές νίπτουν τας χείρας τους, ενώ έχουν αποδεχτεί την κατάσταση, οι παραγωγοί με εξαίρεση ελάχιστους προσαρμόζονται και η νέα γενιά παραγωγών θεωρεί πως αυτό είναι το ραδιόφωνο. Πως το σχολιάζεις;

Αυτό το μοντέλο άρχισε να εφαρμόζεται στο ρ/φ του λεγόμενου εμπορικού τραγουδιού. Οι παραγωγοί εκεί είχαν κυρίως έναν πιο ευρύ ρόλο του κοντινό στην ψυχαγωγία επομένως νομίζω δεν τους επηρέαζε δημιουργικά όσο στο ρεπερτορίου του ξένου αλλά και του έντεχνου ρεπερτορίου. Όταν επικράτησε το playlist σε όλα τα ραδιόφωνα και τότε εξειδικεύτηκαν ακόμα περισσότερο, κάτι που έγινε λίγο πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης οι παραγωγοί δεν είχαν πολλές επιλογές. Ή θα έφευγαν ή θα έμεναν. Δεν μπορώ να μιλήσω εξ ονόματος κανενός αλλά όταν μιλάμε για επιβίωση δεν υπάρχει περιθώριο σχολιασμού ή συζήτησης. Υπήρχαν παραγωγοί που ήταν το βασικό τους επάγγελμα. Αναγκάστηκαν να δεχτούν τη νέα κατάσταση. Και ασφαλώς προστέθηκαν και νέα πρόσωπα που ενσωματώθηκαν πιο εύκολα ίσως στο playlist ραδιόφωνο.

Στο ντοκιμαντέρ φαίνεται ανάγλυφα πόσο καταστροφική είναι για το ίδιο το τραγούδι αλλά και για το ραδιόφωνο αυτή η πρακτική. Ποια είναι η εμπειρία σου;

Υπάρχουν καλλιτέχνες που κάνουν υπέροχα πράγματα και δεν ακούγονται πουθενά παρά μόνο στα live, σε μικρά στέκια διαμορφώνοντας ένα κοινό το οποίο έχει γυρίσει την πλάτη στο ραδιόφωνο. Υπάρχουν άλλοι καλλιτέχνες που έχουν την αγωνία να τους παίξει ένα ραδιόφωνο και προσαρμόζουν τον ήχο τους, τις δημιουργίες τους στο ύφος του ραδιοφώνου στο οποίο θέλουν να απευθυνθούν. Σε κάθε περίπτωση το σφιχτό ασφυκτικό playlist έχει όρια και περιορισμούς. Αυτό δεν προάγει κατά τη γνώμη μου τον δημιουργικό διάλογο ανάμεσα στον ακροατή και τον δημιουργό μέσω του ραδιοφωνικού παραγωγού που ήταν ένας ενδιάμεσος. Χάνονται πληροφορίες για το τώρα αλλά και για το πριν.

Τελικά ποιους εξυπηρετεί το ραδιόφωνο αυτό;

Τους ιδιοκτήτες των σταθμών.

Μπορεί το ελεύθερο διαδικτυακό ραδιόφωνο να ανταγωνιστεί τα ερτζιανά;

Ακόμα δεν νομίζω. Τουλάχιστον στην Ελλάδα. Μεγάλο μέρος του κόσμου έχει στραφεί στις πλατφόρμες αλλά το ραδιόφωνο παραμένει στις επιλογές του κοινού, του πιο μεγάλου ηλικιακά κοινού κυρίως που το έχει μάθει και το έχει συνηθίσει.

Θα προβληθεί στην Αθήνα το ντοκιμαντέρ;

Περιμένουμε να ολοκληρωθούν οι προβολές στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και αμέσως μετά θα το προβάλλουμε και στην Αθήνα.