Ο Αμερικανός σκηνοθέτης Άντριου Λέβιτας, επιστρέφει με την δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του και μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη, τη ζωή και το έργο του σπουδαίο φωτογράφου Γιουτζίν Σμιθ, ενώ επικεντρώνεται στην οικολογική καταστροφή που έλαβε χώρα από το χημικό εργοστάσιο της εταιρείας Chisso στην Ιαπωνία. Μία αξιόλογη και επίκαιρη ταινία, όπου ξεχωρίζει η καθηλωτική ερμηνεία του Τζόνι Ντεπ. Η «Minamata» προβάλλεται στους Κινηματογράφους, από την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου.

«Θαυμάζω τη δουλειά του Γιουτζίν Σμιθ εδώ και πολύ καιρό», εξηγεί ο Άντριου Λέβιτας, σκηνοθέτης του φιλμ Minamata», το οποίο πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. «Τον θαυμάζω σαν καλλιτέχνη, σαν δάσκαλο, σαν φωτογράφο, σαν κινηματογραφιστή – ήταν πάντα ένας άνθρωπος με τον οποίο συνδεόμουν.»

Ο Γιουτζίν Σμιθ ήταν διεθνώς καταξιωμένος για τις εντυπωσιακές αλλά και τρυφερές φωτογραφίες του, από την πρώτη γραμμή της μάχης του Ειρηνικού στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (όπου και τραυματίστηκε σοβαρά) ως την καθημερινή ζωή απλών ανθρώπων σε απομακρυσμένες περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών. Όμως, η πιο σημαντική και επιδραστική δουλειά του έμελλε να ήταν η τελευταία του: η τριετής αποστολή του, από το 1971 ως το 1974, στην παραθαλάσσια πόλη της Μιναμάτα στην Ιαπωνία.

Ο Σμιθ πρωτοάκουσε για την Μιναμάτα από την Αϊλίν Μιόκο, η οποία τον προσέγγισε για να του ζητήσει να καταγράψει μαζί της την ιστορία αυτής της αλιευτικής κοινότητας, αλλά και του «κινήματος Μιναμάτα», μιας ομάδας που αγωνιζόταν να ξεσκεπάσει την τεράστια καταστροφή των υδάτων της περιοχής από το χημικό εργοστάσιο της εταιρείας Chisso εδώ και δεκαετίες. Η καταστροφή αυτή είχε προκαλέσει χιλιάδες περιπτώσεις δηλητηρίασης από υδράργυρο στους ντόπιους μέσα σε τριάντα χρόνια, όμως ούτε η ίδια η εταιρεία ούτε η ιαπωνική κυβέρνηση είχαν αναλάβει δράση για να αποτρέψουν τη μόλυνση.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη Μιναμάτα, ο Γιουτζίν και η Αϊλίν, οι οποίοι αργότερα παντρεύτηκαν, έγιναν κομμάτι της ιστορίας των ανθρώπων της περιοχής. Νοίκιασαν ένα σπίτι που ανήκε σε οικογένεια ενός από τα θύματα. Ταξίδεψαν στο ίδιο λεωφορείο με τους ακτιβιστές τις μέρες της δίκης. Ο Σμιθ, που ακόμη δεν είχε πλήρως συνέλθει από τους τραυματισμούς του εν καιρώ πολέμου, έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από μπράβους της Chisso και κατά συνέπεια τυφλώθηκε προσωρινά στο ένα μάτι. Ο Γιουτζίν και η Αϊλίν έπιασαν φιλίες με τους ντόπιους και έβγαλαν εκατοντάδες φωτογραφίες με εκείνους να ζουν με την πάθησή τους, αλλά και να διεκδικούν τις αποζημιώσεις τους.

Όμως, μια φωτογραφία, την οποία ο Γιουτζίν έβγαλε τον Δεκέμβριο του 1971, ήταν εκείνη που είχε τη μεγαλύτερη επίδραση όλων: η συγκλονιστική φωτογραφία με τίτλο «Tomoko in her Bath», η οποία απεικονίζει μία γυναίκα να πλένει τρυφερά το σώμα της ασθενούς κόρης της. Η ασπρόμαυρη αυτή φωτογραφία όχι μόνο θεωρείται η σπουδαιότερη φωτογραφία στην καριέρα του Σμιθ, αλλά και μία από τις σπουδαιότερες στην ιστορία της φωτογραφίας και προσέλκυσε το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινής γνώμης προς το Κίνημα της Μιναμάτα.

«Μία φωτογραφία είναι μια μικρή φωνή στην καλύτερη των περιπτώσεων όμως καμιά φορά μία φωτογραφία ή μια ομάδα φωτογραφιών μπορεί να ξυπνήσει τη συνείδησή μας» – Γιουτζίν Σμιθ, 1974

Τον Σεπτέμβριο του 2018, ο σκηνοθέτης Άντριου Λέβιτας και η ομάδα παραγωγής ταξίδεψαν στη Μιναμάτα, όπου γνώρισαν επιζώντες και τις οικογένειές τους: «Μιλάμε για μια κοινότητα που χρειάστηκε να παλέψει για πολλά χρόνια – όμως, όταν τους ζητήσαμε άδεια να κάνουμε την ταινία, δε σκέφτηκαν τους εαυτούς τους, αλλά όλους εκείνους ανά τον κόσμο που δεν έχουν τη δική τους φωνή, όλους εκείνους που ίσως βιώνουν κάτι αντίστοιχο και πρέπει να βρουν τη δύναμη να ενωθούν και να παλέψουν. Ήταν τόσο συγκινητικό. Υπάρχουν εκατοντάδες ήρωες στην ιστορία αυτή και ήταν απαραίτητο για μένα η δομή της ταινίας να υπηρετεί την αλήθεια της ιστορίας: ότι ο Γιουτζίν, παρόλο που συνδέθηκε βαθιά με την κοινότητα, κατέγραφε τα γεγονότα, δεν τα έθετε σε κίνηση. Ο Γιουτζίν είναι ο τρόπος να «μπούμε» στην ιστορία, όμως είναι στην πραγματικότητα η ιστορία της κοινότητας της Μιναμάτα. Κι αυτό είναι κάτι που κατάλαβε αμέσως και δέχθηκε με χαρά ο Τζόνι (Ντεπ).»

«Ελπίζω η ερμηνεία μου να είναι πιστή στο πνεύμα του Γιουτζίν – έχτισα τον χαρακτήρα απ’ ό,τι πληροφορία μπόρεσα να διαβάσω ή να ακούσω ή να μάθω από όλους εκείνους που τον ήξεραν, με προεξάρχουσα φυσικά τη σύντροφό του, Αϊλίν. Ήταν ένας περίπλοκος άνθρωπος. Κάπως τρελός, κάπως ιδιοφυΐα. Ένας απόλυτος, άνομος μποέμ τύπος που μπήκε σε μια κουλτούρα τόσο ήρεμη, γαλήνια και ειρηνική. Ήταν σαν βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Δεν ήθελε να νιώθει – έκρυβε τόσο πόνο μέσα του που θα έκανε τα πάντα για να αποδράσει. Όμως, νομίζω ότι η Μιναμάτα τον άνοιξε και πάλι στο συναίσθημα.» – Τζόνι Ντεπ

Όταν ο Γιουτζίν Σμιθ και η Αϊλίν Μιόκο Σμιθ δημοσίευσαν τις φωτογραφίες τους το 1975, το βιβλίο τους είχε τον τίτλο «Minamata: A Warning to the World». Ο σκηνοθέτης σημειώνει: «Η ιστορία που αφηγείται η ταινία βοήθησε στη γέννηση του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος. Όμως, τέτοια ζητήματα συνεχίζουν να συμβαίνουν. Ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι προστασίες μας ανακαλούνται διαρκώς. Είμαστε και πάλι σε μια τραγική κατάσταση όσον αφορά το περιβάλλον – ίσως η ταινία βοηθήσει, όπως βοήθησαν τότε οι φωτογραφίες του Γιουτζίν. Είναι μια ιστορία ελπίδας και αγάπης, μια ιστορία για τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος. Θέλω να εμπνεύσει τους θεατές, να αγγίξει την καρδιά και το μυαλό τους.»

Minamata
Σκηνοθεσία: Άντριου Λέβιτας
Σενάριο: Ντέιβιντ Κ. Κέσλερ, Στίβεν Ντέιτερς, Αντριου Λέβοτας, Τζέισον Φόρμαν
Πρωταγωνιστούν: Τζόνι Ντεπ, Μπιλ Νάι, Χιρογιούκι Σανάντα, Γιουν Κουνιμούρα, Μινάμι, Ταντανόμπου Ασάνο, Κάθριν Τζένκινς
Φωτογραφία: Μπενουά Ντελόμ
Μοντάζ: Νέιθαν Νάτζεντ
Μουσική: Ρουίτσι Σακαμότο
Έτος Παραγωγής: 2020
Χώρα Παραγωγής: Μεγάλη Βρετανία
Διάρκεια: 115 λεπτά
Από την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου στους Κινηματογράφους