Το 2018, η αξιόλογη σκηνοθέτρια Ναντίν Λαμπακί μας προσφέρει απλόχερα μία από τις σημαντικότερες ταινίες του 21ου αιώνα. Πέντε χρόνια μετά και με αφορμή το γεγονός ότι η ταινία «Καπερναούμ» είναι διαθέσιμη δωρεάν στην ψηφιακή ταινιοθήκη του ERTFLIX, εκμεταλλευόμαστε την ευκαιρία για να θυμηθούμε ένα συγκλονιστικό φιλμ το οποίο μεταφέρει τον θεατή στις παραγκουπόλεις του Λιβάνου και στην τραγική πραγματικότητα ενός κόσμου που δυστυχώς επιλέγουμε να αγνοούμε.

Λίβανος, αίθουσα δικαστηρίου. Ο Ζάιν, ένας 12χρονος πρόσφυγας από τη Συρία, παρουσιάζεται ενώπιον του δικαστή, ο οποίος τον ρωτάει γιατί θέλει να μηνύσει τους ίδιους του τους γονείς. «Επειδή με έφεραν στον κόσμο!», απαντάει o μικρός, κάνοντας έτσι την δική του επανάσταση απέναντι στους γονείς του για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους, για την παντελή αδυναμία τους να του παρέχουν ελάχιστη φροντίδα, βοήθεια και προστασία.

Αντιμέτωπος με αδιανόητες δυσκολίες και εμπόδια, ο μικρός Ζάιν θα ξεκινήσει έναν απίστευτο, γεμάτο δυσκολίες ταξίδι για να αναζητήσει την δική του ταυτότητα, μέσα στον αμείλικτο κόσμο που έχουν φτιάξει γι’ αυτόν οι μεγάλοι.

Αυτή είναι η ιστορία ενός ατίθασου, χαρισματικού αγοριού, το οποίο επαναστατεί ενάντια στη γεμάτη κακουχίες ζωή του και παλεύει να βρει τρόπο, ώστε να επιβιώσει στις φτωχογειτονιές του Λιβάνου. Μία εξαιρετική ταινία για τους ανθρώπους του περιθωρίου, αλλά και το ακατανίκητο ανθρώπινο πνεύμα.

Το συγκλονιστικό φιλμ «Καπερναούμ», μας μεταφέρει στις παραγκουπόλεις του Λιβάνου και παρουσιάζει την τραγική καθημερινότητα ενός παιδιού, στην προσπάθεια του να επιβιώσει. Είναι τόσο ρεαλιστική η ματιά της σκηνοθέτριας Ναντίν Λαμπακί, που νομίζεις ότι παρακολουθείς ντοκιμαντέρ. Κι όμως πρόκειται για ταινία μυθοπλασίας, αλλά δοσμένη με εξαιρετική πιστότητα και ακρίβεια, σε σημείο που συγκινεί με την ειλικρίνεια της.

«Στον Λίβανο έχουμε μία εν εξελίξει προσφυγική κρίση, πέρα από τα οικονομικά προβλήματα της χώρας, οπότε το να βλέπεις παιδιά στον δρόμο είναι ολοένα συχνότερο. Το καθημερινό αυτό θέαμα με ενοχλεί, με θυμώνει. Σκεφτόμουν: πώς φτάσαμε στο σημείο να επιτρέπουμε το έγκλημα αυτό; Γιατί είναι έγκλημα το γεγονός ότι τα παιδιά είναι σε διαρκή κίνδυνο. Έτσι ξεκίνησε η επιθυμία μου να καταλάβω τι συμβαίνει στο μυαλό των παιδιών που αγνοούμε σε καθημερινή βάση: δεν τα κοιτάμε καν, γιατί δεν θέλουμε να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα.» – Ναντίν Λαμπακί

Με πρωταγωνιστές μη επαγγελματίες ηθοποιούς, οι ζωές των οποίων καθρεφτίζουν την ζοφερή πραγματικότητα της ταινίας, το τρίτο φιλμ της Ναντίν Λαμπακί, μετά τις βραβευμένες επιτυχίες της «Caramel» και «Where Do We Go Now?», κοιτά στα μάτια έναν κόσμο αόρατο στους περισσότερους από εμάς, αλλά οδυνηρά αληθινό σε όσους ζουν σε αυτόν. Έναν κόσμο όπου δυστυχώς δεν χωράει η παιδική αθωότητα.

Η ταινία «Καπερναούμ» τιμήθηκε με το Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής, καθώς και με το Οικουμενικό Βραβείο στο Φεστιβάλ των Καννών. Ήταν Υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα, ενώ ήταν και μία από τις πέντε ταινίες που διεκδίκησαν το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Η Ναντίν Λαμπακί, περιγράφει την συγκλονιστική ιστορία του μικρού Ζαΐν, ο οποίος ζητά να δικαστούν οι γονείς του, επειδή τον έφεραν στον κόσμο.

«Η πραγματικότητα είναι πολύ σκληρότερη από αυτό που βλέπετε στην ταινία. Η ταινία βασίζεται σε όσα μάθαμε κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας, που κράτησε τέσσερα χρόνια. Γιατί κανείς ηθοποιός μας δεν είναι επαγγελματίας – όλοι ζούσαν τέτοιες καταστάσεις στην πραγματικότητα. Στην ταινία λένε την ιστορία τους.» – Ναντίν Λαμπακί

Για την επιλογή του τίτλου της ταινία της, η σκηνοθέτης αναφέρει σχετικά: «Αρχικά «Καπερναούμ» είναι το όνομα ενός καταραμένου βιβλικού χωριού – έπειτα έγινε μια λέξη που χρησιμοποιείται στα γαλλικά ως κάτι που σημαίνει χάος και θαύματα. Και η όλη περιπέτεια ήταν ακριβώς έτσι. Μες στο χάος, συνέβαιναν μικρά θαύματα.»

Σενάριο: Από την πραγματικότητα στην μεγάλη οθόνη

Παράνομη μετανάστευση, παραμελημένα παιδιά, προσφυγική ζωή. Ο παραλογισμός πίσω από την έννοια των συνόρων, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, η αδιαφορία μπροστά στον πόνο του άλλου. Το φιλμ «Καπερναούμ», δεν διστάζει να θίξει τα πλέον κρίσιμα και οδυνηρά προβλήματα της σημερινής κοινωνίας, μέσα από μια ιστορία που ξεπηδάει αυθεντικά μέσα από τον κόσμο για τον οποίο μιλάει.

Με πολυετή έρευνα πεδίου, εκτενείς συνεντεύξεις με ανθρώπους που πράγματι ζουν (και επιζούν) με τον τρόπο που βλέπουμε στην ταινία και μία παρατεταμένη περίοδο γυρισμάτων, η εκπληκτική ταινία της Ναντίν Λαμπακί καταγράφει με νατουραλισμό και απίστευτη ειλικρίνεια, ένα σημαντικό κομμάτι του κόσμου αυτού.

Όπως όμως η τέχνη μιμήθηκε τη ζωή για να πει την ιστορία της, έτσι κατάφερε και να την επηρεάσει, προς το καλύτερο. Η ομάδα πίσω από την παραγωγή δημιούργησε το Ίδρυμα Capernaum, μία μη κυβερνητική οργάνωση που έχει στόχο να παρέχει μόνιμη οικονομική στήριξη στις οικογένειες όλων των ηθοποιών που έπαιξαν στην ταινία και το έχουν ανάγκη. Ο στόχος της οργάνωσης είναι να τους βοηθήσει να αποκτήσουν την οικονομική τους ανεξαρτησία.

Τα αποτελέσματα είναι ήδη εμφανή, καθώς δύο μέρες μετά την ολοκλήρωση του Φεστιβάλ Καννών το 2018, η παραγωγή πληροφορήθηκε ότι ο Ζάιν και η οικογένειά του θα μετανάστευαν στη Νορβηγία. Πλέον, εκείνος και τα αδέρφια του πηγαίνουν σχολείο, ενώ ολόκληρη η οικογένεια πήρε νορβηγική υπηκοότητα. Ζουν πλέον σε ένα όμορφο διώροφο σπίτι με κήπο, που έχει θέα τη θάλασσα και συμμετέχουν σε ένα ειδικό πρόγραμμα ένταξης για να μάθουν νορβηγικά και να προσαρμοστούν στην κουλτούρα της χώρας.

Παράλληλα, η Σεντρά Ιζάμ (ως Σαχάρ στην ταινία) και η Φάρα Χάσνο (ως Μαϊσούν στην ταινία) δεν γυρνάνε πια στους δρόμους. Με την βοήθεια της Unicef πήραν μέρος σε ένα ειδικό ταχύρυθμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η Τρέζουρ Μπανκόλε (ως Γιόνας στην ταινία) ζούσε παράνομα με την οικογένειά της στον Λίβανο, υπό την συνεχή απειλή της σύλληψης και της απέλασης από τις αρχές. Έχει πλέον επιστρέψει στην Κένυα, όπου η Τρέζουρ πηγαίνει σχολείο.

«Ήταν μια μεγάλη νίκη. Μια απίστευτη νίκη για όλο το συνεργείο, που δούλεψε σκληρά για τέσσερα χρόνια. Αλλά κυρίως μια σπουδαία νίκη για τους ηθοποιούς. Μία εβδομάδα πριν πάμε στις Κάννες, νομικά δεν υπήρχαν, κανείς τους δεν είχε χαρτιά. Και ξαφνικά, επειδή ακριβώς η ταινία προσπαθεί να μιλήσει για την κατάσταση αυτή, ήταν ήρωες. Υπήρχαν. Και τους έβλεπαν ως ήρωες για τους ίδιους λόγους. Η ταινία αυτή μου άλλαξε τη ζωή. Με άλλαξε ως άνθρωπο. Άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπω τα πάντα – αυτή η αίσθηση ενοχής που δεν σε αφήνει ποτέ. Δεν μπορείς να μείνεις ίδιος. Είναι σαν να μην έχεις δικαίωμα να είσαι ευτυχισμένος πια, σαν να μην έχεις δικαίωμα να έχεις μια φυσιολογική ζωή όταν έχεις βιώσει κάτι τέτοιο από τόσο κοντά. Σε αλλάζει για πάντα.» – Ναντίν Λαμπακί

Καπερναούμ / Capernaum
Σκηνοθεσία: Ναντίν Λαμπακί
Σενάριο: Ναντίν Λαμπακί, Τζιχάντ Χοτζελί, Μισέλ Κεσεργουάνι
Πρωταγωνιστούν: Ζαΐν Αλ Ραφέεα, Γιορντάνος Σιφεράβ, Μπολαγουατιφέ Τρέζερ Μπανκολέ
Φωτογραφία: Κρίστοφερ Αούν
Μοντάζ: Κονσταντίν Μποκ
Μουσική: Κχαλέντ Μουζανάρ
Χώρα Παραγωγής: Λίβανος, Γαλλία, Κύπρος, Κατάρ, Μεγάλη Βρετανία
Έτος Παραγωγής: 2018
Διάρκεια: 126 λεπτά
Διαθέσιμη δωρεάν στο ERTFLIX μέχρι και την Παρασκευή 15 Σεπτεμβρίου

https://www.youtube.com/watch?v=JGGQtiHh0XE