Σε μια κυκλική οθόνη 360 μοιρών, μιξάρονται εικόνες, γραφικά, στένσιλ, βίντεο από το youtube, εικόνες από το χώρο της εκδήλωσης. Σπαράγματα της εποχής της οικονομικής κρίσης, σε ένα ζωντανό θέαμα που εκτυλίσσεται ταυτόχρονα στο χώρο με το ζωντανό παίξιμο τριών χαρακτήρων, των θεατών αλλά και των DJ’s και VJ’s που βρίσκονται στη σκηνή.

Kείμενο του Ματθαίου Τσιμιτάκη, στο blog “Μετά την Εφημερίδα“

Κατά τη διάρκεια της, οι θεατές παρακολουθούν έναν επιχειρηματία να βάζει μια ταινία στο πρόσωπο του, να φοράει κράνος και να σπάει αντικείμενα, ενώ δίπλα του, ένας στρατιώτης δίνει θρησκευτικό όρκο σε κάποια ακατανόητη γραφή. Λίγο πιο πέρα, μια ηθοποιός πέφτει και ξαναπέφτει στο πάτωμα πληγωμένη, ενώ ολόγυρα τους στις οθόνες προβάλλονται, καταιγιστικά τα οπτικά και ηχητικά υλικά της παράστασης. “Οι αξίες σπάνε. Οι αξίες ανασυντίθενται. Τελικός τους αποδέκτης είναι οι τράπεζες” μου αφηγείται λίγες μέρες αργότερα στην Αθήνα, καθώς βλέπουμε το βίντεο της παράστασης, ο Γιώργος Κωνσταντινίδης, new media artist και εμπνευστής του workshop, Intermediated που έγινε στα πλαίσια του mapping festival στις αρχές Μαϊου στη Γενεύη της Ελβετίας.

Το φεστιβάλ mapping, είναι μια από τις υβριδικές διοργανώσεις που γίνονται τα τελευταία είκοσι χρόνια στην Κεντρική Ευρώπη και αναζητούν νέες καλλιτεχνικές φόρμες στα επικοινωνιακά περιβάλλοντα που δημιουργούν οι ψηφιακές τεχνολογίες. Οι Εrasers, είναι μια κολεκτίβα καλλιτεχνών και ανθρώπων των media, από την Αθήνα, που πειραματίζεται με τις εφήμερες τέχνες και τη φόρμα του ζωντανού ψηφιακού σινεμά. Πρόκειται για ένα πειραματικό είδος θεάματος που στηρίζεται στις κάμερες, τους υπολογιστές και τις προβολές μεν, όμως η διαδικασία παραγωγής του εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια των θεατών (η με τη συμμετοχή τους), ενώ και το αποτέλεσμα του, παρότι θα μπορούσε να καταγραφεί και να αναπαραχθεί, δεν καταγράφεται και έτσι καθίσταται μοναδικό.

“Συνήθως σε αυτές τις εκθέσεις, οι αναζητήσεις αφορούν αφηρημένες καλλιτεχνικές φόρμες, όμως εμείς θέλαμε να ασχοληθούμε με την κρίση” λέει ο Γιώργος Κωνσταντινιδης. “Το πρωτογενές υλικό που χρησιμοποιήθηκε για να γεννήσει ερεθίσματα σε όσους συμμετείχαν, ήταν stencill, λέξεις η φράσεις κλειδιά (παράδειγμα: the journey is over, the journey begins), επιλεγμένα βίντεο από το youtube αλλά και κείμενα ή αποφθέγματα Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων όπως το “η τυραννία πηγάζει από τη δημοκρατία” του Πλάτωνα. κοκ. Οι περισσότερες συζητήσεις μας με το κοινό δεν αφορούσαν τη φόρμα πάνω στην οποία δουλεύουμε αλλά -μοιραία- τα γεγονότα στην Ελλάδα. Είχαν μόλις σκοτωθεί οι τρεις της Μαρφίν και τους φαινόταν ούτως ή άλλως παράξενο που μπλέκουμε την πολιτική με την τέχνη, οπότε τα πάντα περιστράφηκαν γύρω από αυτό” συνεχίζει ο ίδιος.
Επί τρεις ημέρες, οι Erasers (που δεν έχουν σταθερή σύνθεση, αλλά σαν ανοιχτή κολεκτίβα λειτουργούν περισσότερο κάτω από το logo αυτό σαν χώρος συνάντησης) παρουσίασαν κάτι ανάμεσα σε ανοιχτή πρόβα, παράσταση και workshop – μια συνεχή 24ωρη διαδικασία από την οποία γεννήθηκαν τα υλικά της παράστασης που δόθηκε στο τέλος. Υλοποιώντας την ιδέα του “Ανοιχτού Θεάματος”, η οποία εν μέρει έλκει την καταγωγή της στις αναζητήσεις δημιούργησαν στον κόσμο του λογισμικού το κίνημα του “ελεύθερου λογισμικού” και του “λογισμικού ανοικτού πηγαίου κώδικα”, οποιοσδήποτε μπορούσε ανά πάσα στιγμή να παρέμβει στη διαδικασία παραγωγής των υλικών της παράστασης ή και της δομής της.

Τέχνη, Κρίση και Δημοκρατία

Οι Erasers πήγαν στη Γενεύη, έχοντας στις αποσκευές τους το κείμενο-κάλεσμα και τον κεντρικό σκελετό της παράστασης, που στηρίχθηκε στην ομιλία του Αλαιν Μπαντιού στην Αθήνα φέτος το χειμώνα, γύρω απο την Πλατωνική διάσταση του έργου του.

“Το intermediated είναι μια μεταφορά που αντανακλά την τραγωδία (αλλά και την κωμωδία) της κρίσης, η οποία αυτή τη στιγμή γίνεται αναγνωρίσιμη στον παοπλισμό της χώρας (déclassement) που γέννησε τη δημοκρατία” γράφουν χαρακτηριστικά οι ίδιοι στην σελίδα intermediated.net. “Τα σώματα είναι επί σκηνής. Σχηματίζονται και αναπαριστώνται σαν ενσάρκωση των πλατωνικών κατηγοριοποιήσεων του μοντέρνου κοινωνικού δράματος και αδιεξόδου του Αλέν Μπαντιού. Το αδιέξοδο γίνεται ορατό μέσω μιας τριάδας που αποτελείται από ανθρώπινα σώματα, τους ήχους και τις εικόνες τους”

Στην παράσταση παρουσιάστηκαν τέσσερις χαρακτήρες, βγαλμένοι από το κείμενο του Alain Badiou, συν ένας που συνιστά επινόηση των Erasers. Οι χαρακτήρες δεν είναι βεβαίως θεατρικοί, αλλά συμβολικοί, κοινωνικές καρικατούρες περισσότερο, στο θέατρο των οπτικών και ηχητικών σπαραγμάτων που συλλέγουν οι ίδιοι. Ο επιχειρηματίας, ο στρατιώτης-τρομοκράτης και η ηθοποιός, δρώντες χαρακτήρες μπλέκονται με το avatar, μια σχεσιακή και ρευστή μορφή που λειτουργεί σαν καταλύτης μεταξύ των δρώντων υποκειμένων.

Μη ακολουθώντας καμία σχεδόν από τις θεατρικές συμβάσεις (πλην μια ελάχιστης λειτουργικής σκηνογραφίας ίσως), ακόμα κι αν εκτυλίσσεται μπροστά στο κοινό, το ζωντανό σινεμά των Erasers, ανήκει περισσότερο στην οικογένεια των New Media τεχνών, είναι έντονα φορμαλιστικό, ελάχιστα συναισθηματικό και βεβαίως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ερευνητικό αφού δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς υπολογιστές. Ένας αλγόριθμος μοιράζει το υλικό μέσω ενός media server που είναι και η τεχνολογική καρδιά της παράστασης. Το ψηφιακό υλικό έχοντας πολλαπλασιαστικές ιδιότητες, μοιράζεται σε αλλεπάλληλα ζωντανά remix καθώς οι Erasers επιλέγουν αποσπάσματα και τα συνθέτουν εκ νέου.

“Στην παράσταση μας ήταν ορατό τι κάνουν οι κάμερες, εκεί επί τόπου. Οι χαρακτήρες ήταν ταυτόχρονα και παραγωγοί του θεάματος. Η αφήγηση που υιοθετούμε είναι μη γραμμική κι αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή είναι ορατά τα εργαλεία παραγωγής” λέει ο Γιώργος Κωνσταντινίδης.

Οι πειραματισμοί των Erasers, όμως δεν περιορίζονται στην κριτική του κοινωνικού πεδίου ή της πολιτικής, αλλά επεκτείνονται και στο σύστημα της Τέχνης και του θεάματος, τα οποία οι ίδιοι βλέπουν σαν αναπόσπαστο μέρος του “κατεστημένου”.

Κριτική στο σύστημα της Τέχνης

“Αστυνομικό μοίρασμα του ορατού, αυτό είναι η κυρίαρχη μορφή τέχνης, σήμερα” λέει ο Ηλίας Μαρμαράς, θεωρητικός των Νέων Μέσων και New Media artist. “Ένα μέρος της πολιτιστικής παραγωγής έχει ως στόχο να κλείσει το βλέμμα στα όρια των προϊόντων της αγοράς, κάνοντας διαρκώς αποκλεισμούς της όρασης. Υπάρχουν και οι εναλλακτικές αντιδράσεις, όμως που συνδέουν τα φαινομενικά ασύνδετα και διευρύνουν το δημόσιο χώρο. Η αγορά την μια προβάλει τον Τζεφ Κούνς που είναι ότι πιο συντηρητικό υπάρχει στον κόσμο της Τέχνης και την άλλη η ίδια αγορά προβάλει τον Μπάνκσι, έναν αναρχικό”. Στην κριτική των Erasers η πολιτιστική αγορά δεν υπακούει μεν, σε μια ιδεολογία, δημιουργεί όμως ιδεολογία, περιορίζοντας και ιδιωτικοποιώντας την όραση, με στόχο τις πωλήσεις αλλά και την αποφυγή των συγκρούσεων με τους ανταγωνιστές, λόγω της ανάγκης συγκράτησης του κόστους παραγωγής. Οι ιεραρχήσεις που προκύπτουν από αυτή τη διαδικασία, δεν αποξενώνουν μόνο τον δημιουργό από το έργο του, αλλά και το θεατή από τις πραγματικές προοπτικές της Τέχνης που δεν μπορεί να περιορίζονται στην κατανάλωση του θεάματος.

Τα βράδια οι συζητήσεις μεταφέρονταν από το μουσείο στις καταλήψεις της Γενεύης που λειτουργούν σαν κοινωνικά κέντρα της πόλης. Γέννημα του “κινήματος των χορτάτων”, όπως ονομάστηκαν οι καταλήψεις αυτές κατά τη δεκαετία του 80, αποτελούν πια αναπόσπαστο τμήμα της πόλης και της ταυτότητας της. “Αυτό που εντυπωσίαζε περισσότερο τους Ελβετούς, που γενικά είναι καλά πληροφορημένοι. ήταν η βια και η οργή που υπάρχει στη Ελλάδα. Ο Δεκέμβρης”.

Video the erasers intermediated.net from intermediated on Vimeo.

the erasers intermediated.net from intermediated on Vimeo.