Το ακρωνύμιο «D.O.A.» είναι τα αρχικά της φράσης «Dead on arrival», που σημαίνει «Νεκρός κατά την άφιξη». Κατά μία έννοια, αυτό ακριβώς συμβαίνει και στο εντυπωσιακό ξεκίνημα της ταινίας μας. Ένα ξεκίνημα που δικαίως θεωρείται ως μία από τις πιο πρωτότυπες εναρκτήριες σκηνές ταινίας στην ιστορία του κινηματογράφου.

Μπίγκελοου: Θέλω να αναφέρω μια δολοφονία!
Αστυνομικός: Ποιος δολοφονήθηκε;
Μπίγκελοου: Εγώ…

«D.O.A: Κυνηγώντας τον Δολοφόνο μου»

Ο Φρανκ Μπίγκελοου, ένας μικροασφαλιστής του Σαν Φραντσίσκο, μπαίνει σε ένα αστυνομικό τμήμα της πόλης και καταγγέλλει ότι… τον έχουν δολοφονήσει!

Ένα κλασσικό φιλμ νουάρ, είναι η συναρπαστική ταινία του Ρούντολφ Ματέ, «Κυνηγώντας τον Δολοφόνο μου» (D.O.A.) του 1950. Βασισμένη στο ιδιοφυές και εξαιρετικά πρωτότυπο σενάριο των Ράσελ Ρόουζ και Κλαρένς Γκριν.

Οι ανατροπές είναι πολλές και συχνές, καθώς το υπέροχο ασπρόμαυρο κάδρο του βιρτουόζου της κάμερας Ρούντολφ Ματέ, συνθέτει την ατμόσφαιρα και προσθέτει στο διαρκώς εντεινόμενο μυστήριο, μια διάσταση σχεδόν απόκοσμη.

Πρωτότυπο, βέβαια, δεν είναι απλώς και μόνο το ξεκίνημα της ταινίας αλλά και ολόκληρη η υπόθεσή της. Με κεντρικό ήρωα τον Μπίγκελοου, ο οποίος έχει μόλις μια μέρα ζωής μπροστά του, έχοντας ανακαλύψει ότι δηλητηριάστηκε με μία τοξική ουσία που επιφέρει τον θάνατο μετά από 24 ώρες.

Η ταινία καταγράφει καρέ καρέ, την προσπάθειά αλλά και την αγωνία του κεντρικού μας ήρωα, καθώς πρέπει να ανακαλύψει τόσο τον δολοφόνο του, όσο και κάποιο αντίδοτο στο δηλητήριο που εξαπλώνεται με γρήγορους ρυθμούς στον οργανισμό του.

Παρόλο που ο θεατής ενημερώνεται εξαρχής ότι ο πρωταγωνιστής της ταινίας δεν πρόκειται να επιβιώσει στο τέλος, σε κανένα σημείο δεν πρόκειται να απογοητευθεί ή να χάσει το ενδιαφέρον του. Άλλωστε, η ελπίδα ότι ο πρωταγωνιστής θα ζήσει αιωρείται ανελλιπώς στον αέρα, αλλά παράλληλα ανατρέπεται κιόλας. Η δράση είναι διαρκής, καθώς το μυστήριο εντείνεται.

Εννοείται βέβαια, ότι υπάρχουν παράλληλα όλα εκείνα τα κλασικά χαρακτηριστικά που συναντά κάποιος σε ένα αξιόλογο, φιλμ νουάρ: μυστήριο, προδοσία, ίντριγκα, διπροσωπία, σταθερός ρυθμός, κοφτοί διάλογοι κ.α. Πρόκειται για μια ταινία με πολύ χαμηλό προϋπολογισμό, με μικρό αλλά δυνατό καστ και απειροελάχιστα ως καθόλου ειδικά εφέ.

Ο σκηνοθέτης Ρούντολφ Ματέ, αποφεύγει επίτηδες οποιεσδήποτε ηθικολογικές αναφορές και διλήμματα, παρουσιάζοντας με μαεστρικό τρόπο το πώς ένα απλοϊκός άνθρωπος της καθημερινότητας μπορεί να μετατραπεί σε σούπερ ήρωα αστυνομικού μυθιστορήματος όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν ή όπως εδώ το απαιτήσουν.

Παράλληλα, οι υπαρξιακές αναζητήσεις του ήρωα είναι μεν υποβόσκουσες, αλλά διάχυτες σε όλη την ταινία, όπως και οι ανάλαφρες σαρκαστικές αναφορές στις πάσης φύσεως «αρχές εξουσίας», μέσα από την ειρωνική διάθεση με την οποία παρουσιάζονται οι αστυνομικοί στους οποίους απευθύνεται αναγκαστικά ο Μπίγκελοου.

Όσον αφορά δε το τέλος της ταινίας, ο Ρούντολφ Ματέ «παίζει» συνεχώς με το μυαλό και το συναίσθημα του θεατή, αφήνοντας τον να μπλέκει σε υποθέσεις, για το αν: «ο Μπίγκελοου θα ζήσει» ή αν «ο Μπίγκελοου θα πεθάνει». Παρόλα αυτά, το τέλος κάθε άλλο, παρά προβλέψιμο, είναι.

Το μουσικό σκορ της ταινίας υπογράφει ο συνθέτης Ντιμίτρι Τιόμκιν, που έντυσε μουσικά την ιστορία, θυμίζοντας μας πόσο αποτελεσματικό εργαλείο μπορεί να αποδειχτεί για μια ταινία η μουσική της επένδυση, όταν χρησιμοποιηθεί σωστά.

Όσο για τις ερμηνείες των πρωταγωνιστών, εναρμονισμένες απόλυτα στις απαιτήσεις του κλασικού φιλμ νουάρ, με τον Έντμοντ Ο Μπράιεν (για τον οποίο ήταν ο πρώτος πρωταγωνιστικός του ρόλος, μια και ήταν ως τότε κλασσικός καρατερίστας) να κλέβει την παράσταση. Ιδιαίτερα πειστική στον ρόλο της και η Πάμελα Μπρίτον, ως Πόλα Γκίμπσον.

Το «D.O.A.», είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα ταινίας που στηρίχτηκε μεν σε «σφιχτές» τσέπες, αλλά σε ανοιχτά μυαλά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Πολ Σρέντερ, στο βιβλίο που έχει εκδώσει για το φιλμ νουάρ, έχει συμπεριλάβει το «D.O.A.» ως ένα από τα πλέον ευυπόληπτα του είδους.

Αξιοσημείωτο δε ότι γυρίστηκαν δύο ριμέικ του «D.O.A.». Το πρώτο το 1969 και το δεύτερο παρουσιάστηκε το 1987, με πολύ υψηλότερο προϋπολογισμό και πιο λαμπερούς πρωταγωνιστές (Ντένις Κουέιντ, Μεγκ Ράιαν).

Ρούντολφ Μάγερ / Rudolph Maté

Ο σκηνοθέτης Ρούντολφ Ματέ, γεννημένος στην Κρακοβία, Πολωνικής καταγωγής – Ρούντολφ Μάγερ, όπως ήταν το κανονικό του όνομα – μπήκε στα κινηματογραφικά δρώμενα, αμέσως μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης, πιάνοντας αρχικά δουλειά ως βοηθός κάμεραμαν στην Ουγγαρία και στη συνέχεια σε διάφορες χώρες της Ευρώπης.

Το όνομά του έγινε γνωστό για πρώτη φορά στο χώρο της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής βιομηχανίας όταν προσελήφθη για να τραβήξει κάποια δευτερεύοντα πλάνα από τους Καρλ Ντράιερ και Έριχ Πρόμερ. Ο πρώτος έμεινε τόσο εντυπωσιασμένος από τη δουλειά του νεαρού Πολωνού που αμέσως τον προσέλαβε ως βασικό οπερατέρ στην ταινία του και κλασσικό πια αριστούργημα της Έβδομης Τέχνης: «La Passion de Jeanne d Arc».

Ο δρόμος πια είχε ανοίξει για τον Ματέ, που έγινε περιζήτητος ανά την Ευρώπη, κινηματογραφώντας αρκετές από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές ταινίες του μεσοπολέμου. Επόμενος, αναπόφευκτα, σταθμός του το Χόλυγουντ, που τον κάλεσε με κάθε επισημότητα το 1935. Για δώδεκα χρόνια εργάστηκε ως διευθυντής φωτογραφίας σε δεκάδες ταινίες, πραγματοποιώντας μεγάλη επιτυχία με την θρυλική «Τζίλντα» το 1946. Μία ταινία, της οποίας η ασύγκριτη ασπρόμαυρη φωτογραφία υμνήθηκε από κοινό και κριτικούς.

Το σκηνοθετικό του ντεμπούτο έγινε το 1947 με την ταινία «I had to be you». Ακολούθησαν άλλες δύο μάλλον αδιάφορες ταινίες, ώσπου ήρθε το «D.O.A.» το 1950 και ο Ματέ έδειξε ότι όντως οι καλοί οπερατέρ μπορούν κάλλιστα να γίνουν εξαιρετικοί σκηνοθέτες. Από τις ταινίες που γύρισε τα επόμενα χρόνια και μέχρι τον ξαφνικό θάνατό του από καρδιακή προσβολή το 1964 ξεχωρίζουν: το γουέστερν «Βίαιος Άντρας» του 1955 και «Οι 300 Σπαρτιάτες» του 1962.

D.O.A: Κυνηγώντας τον Δολοφόνο μου
Σκηνοθεσία: Ρούντολφ Ματέ
Σενάριο: Ράσελ Ρόουζ, Κλάρενς Γκριν
Πρωταγωνιστούν: Eντμοντ Ο’ Μπράιεν, Πάμελα Μπρίτον, Λούθερ Aντλερ, Μπέβερλι Γκάρλαντ, Λιν Μπάτζετ
Φωτογραφία: Ερνεστ Λάζλο
Μοντάζ: Αρθουρ Νάντελ
Μουσική: Ντιμίτρι Τιόμκιν
Έτος Παραγωγής: 1949
Χώρα Παραγωγής: Η.Π.Α.
Διάρκεια: 83 λεπτά

Εκτός από το YouTube, η ταινία «D.O.A: Κυνηγώντας τον Δολοφόνο μου», βρίσκεται διαθέσιμη και στον ιστότοπο Internet Archive, το οποίο αποτελεί μία αμερικανική ψηφιακή βιβλιοθήκη που έχει ως αποστολή την καθολική πρόσβαση σε όλες τις γνώσεις.