Το 2014, το σκηνοθετικό δίδυμο των αδερφών Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ, παρουσιάζουν την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία τους. Πρόκειται για ένα αξιόλογο δικαστικό δράμα δωματίου, με φόντο την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ισραήλ. Το «Διαζύγιο: Η Δίκη της Βίβιαν Αμσαλέμ» που ήταν Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, προβάλλεται στην μικρή οθόνη τα μεσάνυχτα της Τετάρτης 1η Αυγούστου και αποτελεί την τηλεοπτική μας πρόταση.

Στο Ισραήλ, δεν αναγνωρίζεται ο πολιτικός γάμος και κατά συνέπεια ούτε το διαζύγιο. Μόνο οι ραβίνοι έχουν τη δικαιοδοσία να νομιμοποιήσουν έναν γάμο κι αν χρειαστεί, τη διάλυση του. Όμως στην τελευταία περίπτωση χρειάζεται απαραίτητα και η ρητή συναίνεση του συζύγου, ο οποίος εν τέλει έχει μεγαλύτερη εξουσία ακόμα και από τους δικαστές.

Η ταινία, παρακολουθεί το δράμα της Βίβιαν Αμσαλέμ, την οποία ενσαρκώνει με στωικότητα η Ρόνιτ Έλκαμπετζ, που μην αντέχοντας άλλο, μετά από τριάντα χρόνια γάμου, αποφασίζει ότι πρέπει να χωρίσει από τον άνδρα της, Ελίσα Αμσαλέμ, τον οποίο υποδύεται πειστικά ο Σιμόν Αμπκαριάν.

«Σήμερα στο Ισραήλ, όλοι οι γάμοι ορίζονται από τον θρησκευτικό νόμο, ανεξαρτήτως της κοινότητας ή αν το ζευγάρι είναι θρήσκο ή όχι. Όταν μία γυναίκα λέει «ναι» κάτω από το νυφικό πέπλο, αυτόματα μπορεί να μην μπορεί να πάρει διαζύγιο, γιατί μόνο ο άντρας έχει το δικαίωμα να αποφασίσει. Ο Νόμος δίνει στον σύζυγο αυτή την παράλογο ισχύ. Οι ραβίνοι υποστηρίζουν ότι κάνουν τα πάντα για να βοηθήσουν τις συζύγους, αλλά στην πραγματικότητα, στις σχετικές ακροάσεις που γίνονται κεκλεισμένων των θυρών, τα πράγματα είναι διαφορετικά, γιατί οι ραβίνοι έχουν το ιερό καθήκον να κάνουν τα πάντα για να σώσουν το εβραϊκό νοικοκυριό και είναι απρόθυμοι να λύσουν έναν γάμο.» – Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ

Ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας «Gett», αναφέρεται στο επίσημο έγγραφο που κατοχυρώνει ένα διαζύγιο στο Ισραήλ. Το φιλμ καταγράφει την αγωνιώδη προσπάθεια μίας γυναίκας, η οποία ζητά να αποδεσμευτεί από τον άνδρα της. Ενάντια σ’ έναν σκληρό νόμο και σε μια κοινωνία που εθελοτυφλεί, η Βίβιαν Αμσαλέμ επιλεγεί να σηκώσει το ανάστημα της και να ζητήσει διαζύγιο, προσπαθώντας ουσιαστικά να κερδίσει και πάλι το δικαίωμα στην ελπίδα και τη ζωή.

Η ιστορία της ταινίας, διαδραματίζεται στο σήμερα και οι δημιουργοί της, αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Στα μάτια μας, η σκηνοθεσία μιας δίκης θέτει το αναπόφευκτο ερώτημα του πώς ο Νόμος αντιμετωπίζει τον άντρα και τηn γυναίκα, αλλά και τη σχέση μεταξύ τους. Συνεπώς, ήταν αυταπόδεικτο ότι θα υιοθετούσαμε μια ακραία σκηνοθετική προσέγγιση: δεν κινηματογραφήσαμε από τη θέση του σκηνοθέτη – παρατηρητή. Η κάμερα έχει πάντα την οπτική γωνία ενός χαρακτήρα που κοιτάει έναν άλλο χαρακτήρα. Σκηνοθετικά δεν λέμε την ιστορία μέσα από μία συγκεκριμένη γωνία, αλλά μέσα από το πρίσμα των διαφορετικών ανθρώπων που παρουσιάζονται μπροστά μας. Σ’ έναν χώρο που η οπτική θα έπρεπε να είναι αντικειμενική, η οπτική γίνεται υποκειμενική.»

Το «Διαζύγιο», σηματοδοτεί παράλληλα και την ολοκλήρωση της σχετικής τριλογίας που σκηνοθετούν και γράφουν από κοινού, τα αδέλφια Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ, με βασικό πυρήνα την σχέση δύο συζύγων μέσα από το πρίσμα της αντρικής κυριαρχίας που χαρακτηρίζει την Ισραηλινή οικογένεια και όχι μόνο.

Στην πρώτη τους ταινία με το τίτλο «To Take a Wife» του 2004, η Βίβιαν Αμσαλέμ επιθυμεί να εγκαταλείψει την ψυχρή συζυγική εστία μετά από είκοσι χρόνια γάμου. Στο δεύτερο μέρος, που ονομάζεται «The Seven Days» του 2008, το ζευγάρι δεν είναι πια μαζί, αλλά ο σύζυγος είναι εξαιρετικά καταπιεστικός. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι κάθε μία από τις τρεις ταινίες, έχει διαφορετικό κινηματογραφικό στυλ.

Το πρώτο φιλμ του 2004, χρησιμοποιεί καθηλωτικά κοντινά και σταθερή κάμερα για να αποδοθεί η περιοριστική ατμόσφαιρα της συζυγικής εστίας, ενώ στο δεύτερο μέρος στο φιλμ του 2008, υιοθετείται μία πιο ανέμελη δομή, περικλείοντας περισσότερους χαρακτήρες. Στο τρίτο μέρος που αποτελεί «Το Διαζύγιο», ο κλοιός είναι πιο ασφυκτικός και το επίκεντρο της ιστορίας αποδίδεται πλέον σε διαφορετικό χαρακτήρα κάθε φορά, εξασφαλίζοντας έτσι μία αξιοπρόσεχτη κινηματογραφική διάσταση σε αυτήν την κωμικοτραγική ιστορία χαρακτήρων.

«Στο «To Take a Wife» όπου η σύγκρουση ήταν ανάμεσα στην πρωταγωνίστρια και τον εαυτό της αξιοποιήσαμε τα κοντινά. Το «7 Days» γυρίστηκε με ευρυγώνιους φακούς που περικύκλωναν πολλούς χαρακτήρες σε μία λήψη, καθώς η Βίβιαν ερχόταν αντιμέτωπη με την οικογενειακή κλίκα. Σε αυτήν την ταινία η Βίβιαν αντιμετωπίζει το Κράτος μέσα από τον νόμο. Για τη σκηνοθεσία χρειάστηκε να αναπαράγουμε τον αφηγηματικό χώρο μέσα στον οποίο η ιστορία λαμβάνει χώρα, με άλλα λόγια, το δικαστήριο των ραβίνων, κι έτσι να αιχμαλωτίσει την πολυπλοκότητα των πεποιθήσεων και τον συναισθημάτων που εκφράζονται και κυκλοφορούν μέσα στον κλειστό χώρο. Επίσης, θέλαμε οι χαρακτήρες να είναι ανέκφραστοι μπροστά στον Νόμο σαν να έχουν μπροστά τους έναν γυμνό τοίχο.» – Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ

Το φιλμ είναι στο σύνολό του, ένα αξιόλογο δικαστικό δράμα, που ουσιαστικά εκτυλίσσεται ολόκληρο μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου. Με αργή εξέλιξη, αλλά με προσεγμένους διαλόγους, που αποδίδονται ικανοποιητικά από την πλειονότητα των ηθοποιών που συμμετέχουν. Ξεχωρίζει βέβαια η εμφάνιση της σκηνοθέτιδας, σεναριογράφου και ηθοποιού, Ρόνιτ Έλκαμπετζ που ενσαρκώνει τη δραματική φιγούρα της συζύγου.

Στην ταινία ακούγονται τρεις γλώσσες: Εβραϊκά, Αραβικά και Γαλλικά, κάτι το οποίο ομολογώ ότι με παραξένεψε. Ειδικά ο ήχος των γαλλικών σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον είναι κάτι που ίσως αποσυντονίσει τον θεατή. Όμως οι δημιουργοί δίνουν τη δική τους απάντηση και αναφέρουν χαρακτηριστικά:

«Στο Ισραήλ, οι άνθρωποι που κατάγονται από τη Βόρειο Αφρική μιλάνε συχνά ένα μείγμα Εβραϊκών, Αραβικών και Γαλλικών. Όπως και αυτοί που κατάγονται από την Ευρώπη «πασπαλίζουν» την καθομιλουμένη με Γίντις ή την μητρική τους γλώσσα. Αυτό το φαινόμενο χάνεται με τις νεότερες γενιές.»

Η ταινία «Το Διαζύγιο» των Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ, πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της, στο 67ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών, στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών. Στη συνέχεια το φιλμ ταξίδεψε σε σπουδαία φεστιβάλ, όπως του Τορόντο, του Σαν Σεμπαστιάν και του Λονδίνου. Παράλληλα, το «Διαζύγιο», αποτέλεσε και την επίσημη πρόταση του Ισραήλ για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ στην ίδια κατηγορία είχε αποσπάσει και μία Υποψηφιότητα για τις Χρυσές Σφαίρες.

Το Διαζύγιο: Η Δίκη της Βίβιαν Αμσαλέμ / Gett: The Trial of Viviane Amsalem
Σκηνοθεσία: Ρόνιτ Ελκαμπετς, Σλόμι Ελκαμπετς
Σενάριο: Ρόνιτ Ελκαμπετς, Σλόμι Ελκαμπετς
Πρωταγωνιστούν: Ρόνιτ Ελκαμπετς, Σιμόν Αμπκαριάν
Φωτογραφία: Ζαν Λαπουαρί
Μοντάζ: Τζόελ Αλέξις
Έτος Παραγωγής: 2014
Χώρα Παραγωγής: Ισραήλ, Γερμανία, Γαλλία
Διάρκεια: 115 λεπτά
Προβάλλεται την Τετάρτη 1η Αυγούστου στις 00:00, στο Κανάλι της Βουλής