«Ανδαλουσιανός Σκύλος» / Τα 17 πιο σοκαριστικά λεπτά στην Ιστορία του Κινηματογράφου

Το 1929 ο Λουίς Μπουνιουέλ πραγματοποιεί το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, έχοντας στο πλευρό του, τον φίλο του και επίσης σπουδαίο καλλιτέχνη, Σαλβαδόρ Νταλί. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους θα είναι ένας θρίαμβος του Σουρεαλισμού. Το θρυλικό μικρού μήκους φιλμ, «Ένας Ανδαλουσιανός Σκύλος» (Un Chien Andalou), έχει ολοκληρωθεί και ο Κινηματογράφος μόλις απόκτησε τα δεκαεπτά πιο σοκαριστικά λεπτά στην Ιστορία του.

Φέτος συμπληρώνονται 95 χρόνια από την κυκλοφορία της ταινίας, γεγονός που σημαίνει, σύμφωνα και με το Variety, ότι πλέον η κλασική δημιουργία του Μπουνιουέλ, ανήκει στα έργα τέχνης τα οποία «απελευθερώθηκαν» από τα πνευματικά δικαιώματα / Public Domain.

Ο «Ανδαλουσιανός Σκύλος», είναι ένα μοναδικό δείγμα καθαρής υπερρεαλιστικής έκφρασης στον χώρο της Έβδομης Τέχνης. Βασισμένη σε όνειρα, των Μπουνιουέλ και Νταλί, το έργο αποτελεί συρραφή φαινομενικά ασύνδετων, απρόσμενων και αισθητικά προκλητικών σκηνών, οι οποίες έχουν κατά καιρούς ερμηνευτεί ως αλληγορίες, συχνά υπό το πρίσμα των φροϋδικών θεωριών. Το σενάριο της ταινίας ολοκληρώθηκε σε διάστημα περίπου έξι ημερών, ενώ τα γυρίσματα είχαν διάρκεια περίπου δεκαπέντε ημέρες.

Ο πατέρας του σουρεαλιστικού κινηματογράφου, Λουίς Μπουνιουέλ, γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου του 1900. Στο πανεπιστήμιο γίνεται φίλος με δύο επίσης μεγάλες μορφές της τέχνης, τον ζωγράφο Σαλβαδόρ Νταλί (Salvador Dalí: 11 Μαΐου του 1904 – 23 Ιανουαρίου του 1989) και τον ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (Federico García Lorca: 5 Ιουνίου του 1898 – 19 Αυγούστου του 1936). Το 1929 ήταν χρονιά ορόσημο για τον Μπουνιουέλ, καθώς, μαζί με τον Νταλί, θα γυρίσουν το θρυλικό μικρού μήκους φιλμ, «Ένας Ανδαλουσιανός Σκύλος» (Un Chien Andalou).

Μία ταινία απόλυτα σοκαριστική για τα ήθη της εποχής, με την οποία γράψανε κινηματογραφική ιστορία. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε την εμμονή του με τα όνειρα και δημιούργησε ένα συνειρμικό όσο και «βλάσφημο» σύμπαν, κάτι που θα αναπαράγει με ευλάβεια, στις περισσότερες από τις μετέπειτα ταινίες του.

Η πρώτη δημόσια προβολή της ταινίας πραγματοποιήθηκε στις 6 Ιουνίου του 1929, στην αίθουσα Ursulines στο Παρίσι, συγκεντρώνοντας διάσημους καλλιτέχνες μεταξύ των οποίων ο ποιητής και σκηνοθέτης Ζαν Κοκτώ, ο μουσικός Ζωρζ Ωρίκ, καθώς και μέλη από την υπερρεαλιστική ομάδα. Στη συνέχεια προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες για περίπου οκτώ μήνες.

Πρόκειται για μία ταινία – μύθο, που άλλαξε τα δεδομένα στον Κινηματογράφο. Το θρυλικό γαλλικό περιοδικό κριτικής κινηματογράφου Cahiers du Cinema, είχε γράψει χαρακτηριστικά: «Τα δεκαεπτά πιο σοκαριστικά λεπτά στην Ιστορία του Κινηματογράφου…»

Η πρώτη εκδοχή της ταινίας (1929) δεν περιλάμβανε μουσική. Μεταγενέστερα, το 1960, μία νέα εκδοχή του «Ανδαλουσιανού Σκύλου», συνοδεύεται από μουσική επιλογής του Μπουνιουέλ που περιλαμβάνει ταγκό καθώς και αποσπάσματα από την όπερα «Τριστάνος και Ιζόλδη» του Βάγκνερ. Το 1982 μία τρίτη εκδοχή της ταινίας, περιέχει πρωτότυπη μουσική του Mauricio Kagel.

Στην «Αυτοβιογραφία» του ο Μπουνιουέλ γράφει για τον «Ανδαλουσιανό Σκύλο»: «Ήταν μια ταινία μικρού μήκους (δύο μπομπίνες), στην οποία δεν υπήρχαν ούτε σκύλοι ούτε Ανδαλουσιανοί. Ένα από τα καλά του τίτλου ήταν ότι έγινε κυριολεκτικά έμμονη ιδέα σε κάποιους ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και ο Αμερικανός συγγραφέας Henry Miller, ο οποίο, χωρίς να με γνωρίζει, μου έγραψε σχετικά με αυτή την έμμονη ιδέα του ένα θαυμάσιο γράμμα που φυλάω ακόμα. Η ταινία αυτή ήταν ένας συνδυασμός της σουρεαλιστικής αισθητικής και των φροϋδικών ανακαλύψεων […] Παρόλο που χρησιμοποίησα ονειρικά στοιχεία, η ταινία δεν περιγράφει ένα όνειρο. Αντιθέτως, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τα πρόσωπα είναι ρεαλιστικά. Η θεμελιώδης διαφορά της από άλλες ταινίες έγκειται στο ότι οι πράξεις των χαρακτήρων υπαγορεύονται από παρορμήσεις που εκπορεύονται από την ίδια πρωταρχική πηγή από την οποία πηγάζει ο ανορθολογισμός, εν προκειμένω από την ποίηση. Κάποιες φορές τα πρόσωπα ενεργούν με τρόπο αινιγματικό, όσο αινιγματική μπορεί να είναι μια ψυχοπαθολογική συμπεριφορά. Η ταινία απευθυνόταν στα υποσυνείδητα αισθήματα του ανθρώπου και, ως εκ τούτου, η αξία της είναι οικουμενική, κι ας δυσαρεστεί κάποιες κοινωνικές τάξεις που μένουν προσκολλημένες στις πουριτανικές ηθικές αρχές».

Μέχρι σήμερα στην ιστορία του κινηματογράφου δεν υπάρχει άλλος σκηνοθέτης, εκτός του Λουίς Μπουνιουέλ, του οποίου το συνολικό έργο να είναι κατά τέτοιο τρόπο καθορισμένο από την αντιφατικότητα, ενώ συγχρόνως να εμφανίζεται ως μία ενότητα αλάνθαστης καλλιτεχνικής συνέπειας. Παράλληλα όμως ο σπουδαίος Ισπανός σκηνοθέτης μας προσφέρει, ήδη από τις πρώτες του ταινίες, μια βαθιά και ώριμη εικόνα αυτού του φιλμικού του κόσμου. Μία εικόνα που φυσικά εξελίσσεται από ταινία σε ταινία, ποτέ όμως δεν διαφοροποιείται ριζικά, μένοντας πιστός στο καλλιτεχνικό του όραμα.

«Να ανοίξουμε όλες τις πόρτες στο παράλογο! Να μην δεχόμαστε τίποτα άλλο, παρά μόνο τις εικόνες που μας έκαναν μεγάλη εντύπωση, χωρίς να ψάξουμε να βρούμε το γιατί…» – Αυτός ήταν ο όρος που έθεσαν οι δύο δημιουργοί του «Ανδαλουσιανού Σκύλου», Σαλβαδόρ Νταλί και Λουίς Μπουνιουέλ, λίγο πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα, λίγο πριν γράψουν με χρυσά γράμματα τα ονόματά τους στην ιστορία των Τεχνών. Η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του ρηξικέλευθου έργου, βασίζεται σε ένα όνειρο που είδε ο σουρεαλιστής ζωγράφος.

Διαβάστε Επίσης:
Λουίς Μπουνιουέλ: Ο πατέρας του σουρεαλιστικού κινηματογράφου

Ανδαλουσιανός Σκύλος / Un Chien Andalou / An Andalusian Dog
Σκηνοθεσία: Λουίς Μπουνιουέλ
Σενάριο: Σαλβαδόρ Νταλί και Λουίς Μπουνιουέλ
Πρωταγωνιστούν: Πιερ Μπατσέφ, Σιμόν Μαρέϊγ, Λουίς Μπουνιουέλ, Σαλβαδόρ Νταλί και Χαϊμέ Μιραβίλ
Μουσική: Ρίχαρντ Βάγκνερ
Μοντάζ: Λουίς Μπουνιουέλ
Έτος Παραγωγής: 1929
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 17 λεπτά

Εκτός από το YouTube, η ταινία είναι επίσης διαθέσιμη στο Internet Archive, το οποίο αποτελεί μία αμερικανική ψηφιακή βιβλιοθήκη που έχει ως αποστολή την καθολική πρόσβαση σε όλες τις γνώσεις.