Με αφορμή την συμπλήρωση εκατό χρόνων από την γέννηση του σπουδαίου Γάλλου σκηνοθέτη Ερίκ Ρομέρ, το 33ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου παρουσιάζει το Αφιέρωμα: «O Ανατόμος των Ανθρωπίνων Σχέσεων», το οποίο λόγω της πανδημίας του κορονοϊού θα διεξαχθεί διαδικτυακά και δωρεάν, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στο Σινεφίλ κοινό όλης της Ελλάδας, να απολαύσει πολύ και καλό Σινεμά, με ασφάλεια.

Σκηνοθέτης και σεναριογράφος, συνιδρυτής του Νέου Κύματος, σπουδαίος κριτικός του θρυλικού περιοδικού Cahiers du Cinéma, ο Ερίκ Ρομέρ / Éric Rohmer, ξεκίνησε ως καθηγητής λογοτεχνίας, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Γύρισε συνολικά 24 ταινίες μεγάλου μήκους, εκπαιδευτικά προγράμματα για την τηλεόραση, ταινίες μικρού μήκους αλλά κι ένα ντοκιμαντέρ.

Γεννήθηκε στην Τουλ της Γαλλίας το 1920. Το πραγματικό του όνομα ήταν Ζαν-Μαρί Μορίς Σερέρ (πήρε το Ερίκ από το σκηνοθέτη Ερικ φον Στροχάιμ και το Ρομέρ από το συγγραφέα Σαξ Ρομέρ). Το 1946, εξέδωσε το μυθιστόρημα «Ελίζαμπεθ» με το ψευδώνυμο Ζιλμπέρ Κορντιέ. Τη δεκαετία του ’50 γνωρίστηκε με τους Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, Φρανσουά Τρυφώ, Κλώντ Σαμπρόλ και Ζακ Ριβέτ, μετέπειτα συντρόφους του στη Nouvelle Vague και κριτικούς κινηματογράφου στα Cahiers du Cinéma. Ο Ρομέρ, μάλιστα, ανέλαβε την αρχισυνταξία από το 1957 ως το 1963.

Ο Ρομέρ καθιερώθηκε για τη λιτή σκηνοθεσία του, το στοιχειώδες μοντάζ, τη στατική κάμερα και την έλλειψη μουσικής επένδυσης. Δεν τον ενδιέφερε τόσο η πλοκή των ταινιών, όσο η ανάλυση των χαρακτήρων των ηρώων του, των κινήτρων και των επιθυμιών τους. Τους παρατηρεί με σχολαστικότητα και επιμένει στη λεπτομέρεια. Κατ’ εξοχήν κινηματογραφιστής του λόγου, επικεντρώνεται στην “πριν από την πράξη σκέψη, που εκδηλώνεται με την πράξη του λόγου”. Εστιάζει την προσοχή του όχι σε αυτά που κάνουν αλλά σε αυτά που σκέφτονται, τα οποία περνάνε απ’ το μυαλό τους και τα αισθάνονται στην ψυχή τους.

Γύρισε την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, το «Ζώδιο του Λέοντα», το 1959 και αποφάσισε να αναπτύξει τον κύριο όγκο του έργου του σε κύκλους ταινιών. Ο πρώτος, «Έξι Μύθοι Περί Ηθικής», διαρκεί από το 1962 μέχρι το 1972 και πραγματεύεται το δίλημμα του πρωταγωνιστή, ο οποίος αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην πίστη προς τη σύζυγό του και τον πόθο του για μια άλλη γυναίκα. Εδώ ξεχωρίζουν οι ταινίες «Μια νύχτα με τη Μοντ» (1969) και «Το γόνατο της Κλαίρης» (1970).

Η επόμενη θεματική ενότητα, «Κωμωδίες και Παροιμίες» (1980-1987), περιστρέφεται γύρω από τις έννοιες της παραπλάνησης, της παρεξήγησης και της παρερμηνείας. Σε αυτήν την περίπτωση, οι ήρωες είναι μικρότεροι σε ηλικία και, ως εκ τούτου, αδυνατούν να περιγράψουν σαφώς τις εμπειρίες τους. Εδώ ανήκουν «Η γυναίκα του αεροπόρου» (1980), «Η Πωλίν στην πλαζ» (1982), «Η πράσινη αχτίδα» (1986), για την οποία τιμήθηκε με το Χρυσό Λέοντα στη Βενετία, και άλλες.

Μεταξύ των δύο αυτών κύκλων, ο Ρομέρ ολοκληρώνει μεμονωμένες ταινίες, με κυριότερες τη «Μαρκησία του Ο…» (1976) και το «Περσεβάλ» (1978). Στα 70 του χρόνια πια, ο Ρομέρ ανοίγει καινούριο κύκλο ταινιών για τις οποίες αντλεί έμπνευση από τις εποχές του έτους, εξ’ ου και ο τίτλος «Ιστορίες των Τεσσάρων Εποχών» Σε αυτήν την ενότητα, της οποίας οι τέσσερις αντίστοιχες ταινίες γυρίζονται στο διάστημα από το 1990 ως το 1998, ο δημιουργός επανέρχεται στην προβληματική περί ηθικής μέσω της αισθηματικής κομεντί.

Πάντοτε ανήσυχος, ο Ρομέρ γύρισε το 2001 την ταινία «Η Αγγλίδα και ο Δούκας» χρησιμοποιώντας μόνο ψηφιακή κάμερα. Την ίδια χρονιά, τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας για την προσφορά του στο Σινεμά. Το 2007 παρουσίασε την τελευταία του ταινία «Οι έρωτες της Αστρέ και του Σελαντόν». «Τώρα νομίζω ότι μπορώ να συνταξιοδοτηθώ», είχε πει. Ο Ερίκ Ρομέρ πέθανε στο Παρίσι στις 11 Ιανουαρίου του 2010, σε ηλικία 89 ετών.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθούν οι παρακάτω ταινίες,
σε αλφαβητική σειρά:

• «Conte d’été» (2006)
• «La Marquise d’O» (1976)
• «Pauline à la plage» (1996)

Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ, Νίνος Φένεκ Μικελίδης, σημειώνει χαρακτηριστικά:

«Παρόλο που ορισμένοι αντιμετώπιζαν τις ταινίες του Ερίκ Ρομέρ (192 0 -2010) ως ταινίες «αργές» και αντι-κινηματογραφικές, στην πραγματικότητα πρόκειται για εξαιρετικές κωμωδίες, μελέτες πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις και αδυναμίες, την έλλειψη συνεννόησης, δοσμένες με τρυφερότητα, ανθρωπιά και οξυδέρκεια, μέσα πάντα από ένα λεπτό, αναγκαίο χιούμορ, κι όπου ο διάλογος έχει την ίδια αξία με την εικόνα. Φανατικός, κάποτε, οπαδός του Άλφρεντ Χίτσκοκ (το 1957, είχε, μαζί με τον Κλοντ Σαμπρόλ, γράψει την πρώτη σημαντική μελέτη για το έργο του Χίτσκοκ), ο Ρομέρ παραμένει ένας από τους πιο διανοούμενους σκηνοθέτες του σύγχρονου γαλλικού κινηματογράφου. Ξεκίνησε την καριέρα του ως κριτικός, ιδρύοντας το 1950, μαζί με τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ και τον Ζακ Ριβέτ, το κινηματογραφικό περιοδικό La Gazette du Cinema, ενώ αργότερα θ’ αναλάβει για ένα μεγάλο διάστημα (1957 – 1963) την αρχισυνταξία του περιβόητου περιοδικού της νουβέλ βαγκ, Les Cahiers du Cinema («Κινηματογραφικά τετράδια»).

Σύντομα όμως θα στραφεί στη σκηνοθεσία, γυρίζοντας την πρώτη του
μεγάλου μήκους ταινία, «Στο Ζώδιο του Λέοντος», το 1959. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 θα συνεχίσει με τις ταινίες του κύκλου που ονόμασε «ηθικές ιστορίες» («Η νύχτα με τη Μοντ», «Άλμπουμ Εραστών», «Το Γόνατο της Κλαίρης», «Ο Έρωτας το Απόγευμα»), ενώ, στη δεκαετία του ’70 αρχίζει να γυρίζει μια σειρά θαυμάσιων ταινιών με τον τίτλο «κωμωδίες και παροιμίες» («Η γυναίκα του αεροπόρου», «Ο τέλειος γάμος», «Η Πολίν στην πλαζ», «Νύχτες με πανσέληνο», «Η πράσινη αχτίδα» κ.ά.), που θα τις ακολουθήσει το 1990 με τον κύκλο «ιστορίες των τεσσάρων εποχών»: «Ιστορίες της άνοιξης», «Ιστορίες του καλοκαιριού», και «Ιστορίες του χειμώνα», κλείνοντας τον κύκλο, έναν από τους καλύτερους των ταινιών του, με τις έξοχες “Ιστορίες του Φθινοπώρου”».

Διαβάστε Επίσης:

• «Νύχτες με Πανσέληνο» του Ερίκ Ρομέρ από τη σειρά «Κωμωδίες και Παροιμίες»

Αναλυτικά οι ταινίες του Αφιερώματος, «Ερίκ Ρομέρ: O Ανατόμος των Ανθρωπίνων Σχέσεων»:

Η Μαρκησία του Ο…  (Die Marquise von O… / The Marquise of O)

Πρόκειται για την ιστορία γύρω από την παράδοξη εγκυμοσύνη μιας χήρας, της Μαρκησίας του Ο. Κατά την εισβολή των Ρώσων στην Ιταλία το 1799, η Μαρκησία του Ο. θα πέσει θύμα μιας ομάδας Ρώσων στρατιωτών, οι οποίοι θα την απαγάγουν και θα προσπαθήσουν να την βιάσουν.

Από τα χέρια των ανδρών των ίδιων του των στρατευμάτων θα την σώσει ο Ρώσος Κόμης Φ, ο οποίος όμως στη συνέχεια θα την βιάσει, ενώ αυτή είναι αναίσθητη. Όταν η Μαρκησία ανακαλύψει ότι είναι έγκυος, μη γνωρίζοντας ποιος είναι ο πατέρας του παιδιού της, θα ψάξει για την ταυτότητά του.

Η ταινία βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα του 1808 του Heinrich von Kleist και έλαβε το Ειδικό Βραβείο της κριτικής επιτροπής στις Κάννες το 1976. Ηθοποιοί: Edith Clever, Bruno Ganz, Edda Seippel, Peter Lühr.

Η Πολίν στην πλαζ  (Pauline à la plage / Pauline at the Beach)

Οι περιπέτειες ενηλικίωσης μιας νεαρής έφηβης, της Πολίν, με φόντο τις καλοκαιρινές ακτές της Νορμανδίας. Η δεκαπεντάχρονη Πολίν θα ταξιδέψει, με την πανέμορφη μεγαλύτερη ξαδέλφη της Μαριόν, στη Γκρανβίλ για να περάσουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές.

Εκεί, η Μαριόν θα βρεθεί ανάμεσα σε δύο άντρες, τον Πιερ, έναν παλιό της έρωτά και τον Ανρί, έναν μεσήλικα πλέιμποι και θα βρεθεί μπλεγμένη σε ένα ερωτικό τρίγωνο. Η Πολίν από την άλλη θα συνάψει σχέση με τον συνομήλικο της Σιλβέν και μέσα από τις καλοκαιρινές της εμπειρίες θα ωριμάσει και θα ενηλικιωθεί.

Η τρίτη σε σειρά ταινία από τις έξι συνολικά της θεματικής ενότητας με τον τίτλο «Κωμωδίες και Παροιμίες» του Ρομέρ. Κέρδισε δυο βραβεία στο 33o Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου (Αργυρή Άρκτος για τη σκηνοθεσία, βραβείο κριτικών FIPRESCI) και το βραβείο καλύτερου σεναρίου από την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου της Βοστώνης. Ηθοποιοί: Amanda Langlet, Arielle Dombasle, Pascal Greggory, Féodor Atkine, Simon de La Brosse.

Ιστορίες του καλοκαιριού  (Conte d’ été / A Summer’s Tale)

Ο Γκασπάρ έχει μόλις τελειώσει τις σπουδές του και ταξιδεύει μέχρι την Βρετάνη, στο παραθαλάσσιο χωριό Ντινάρντ, για να περάσει τις διακοπές του, με την ελπίδα ότι εκεί θα συναντήσει τη Λένα, την κοπέλα με την οποία νομίζει ότι είναι ερωτευμένος. Περιμένοντας τη Λένα, περνάει ήσυχα τις μέρες του κάνοντας βόλτες στην παραλία, μέχρι που γνωρίζει τη νεαρή Μαργκό.

Οι μέρες περνούν και οι δύο νέοι περνάνε ολοένα και περισσότερο χρόνο μαζί συζητώντας και απολαμβάνοντας τις βόλτες τους στη θάλασσα. Σύντομα ο Γκασπάρ θα γνωρίσει και τη γοητευτική Σολέν, φίλη της Μαργκό, και χωρίς να το καταλάβει, θα βρεθεί ανάμεσα σε τρεις ελκυστικές νεαρές γυναίκες: τη Λένα, τη Μαργκό και τη Σολέν. Είναι άραγε κάποιο από τα κορίτσια αυτό που πραγματικά ψάχνει ο Γκασπάρ;

Πρόκειται για την τρίτη ταινία που αφορά τον κύκλο ταινιών του Ρομέρ «Ιστορίες των Τεσσάρων Εποχών» μαζί με τις: Ιστορίες της Άνοιξης (1990), Ιστορίες του Χειμώνα (1992), Ιστορίες του Φθινοπώρου (1998). Η ταινία προβλήθηκε στην κατηγορία “Ένα κάποιο βλέμμα” στο Φεστιβάλ των Κανών το 1996. Ηθοποιοί: Melvil Poupaud, Amanda Langlet, Gwenaëlle Simon, Aurelia Nolin.

Το 33ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, θα διεξαχθεί διαδικτυακά και δωρεάν, από την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου, μέχρι και την Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου.