Οι Klemzer Yunan θα δώσουν συναυλία στο πλαίσιο του Αστροναύτες και Jazz music Festival στις 5 Ιουνίου. Ένα από τα μέλη του γκρούπ ο Λεονάρδος Μπατής με αφορμή την live εμφάνιση τους μίλησε για το συγκρότημα, τα τραγούδια τους και τις βλέψεις.

Ακολουθεί η συνέντευξη:

Ποιοι είναι οι Klezmer Yunan και πώς γεννήθηκε η μπάντα;

Οι Klezmer Yunan είναι ένα μουσικό σχήμα που ονειρεύεται κάτι μουσικοθεατρικό. Κάνουμε διασκευές εβραϊκών και ελληνικών παραδοσιακών τραγουδιών με έμφαση στη δραματουργία και το ρεπερτόριο του κλαρίνου. Η παιδεία μου είναι κατά βάση θεατρική. Είμαι ηθοποιός. Ξεκινήσαμε το 2014 όταν ζήτησα από τον φίλο μου Κώστα Νικολόπουλο (Ηλ. Κιθάρα) να με βοηθήσει να κάνουμε κάποιες ενορχηστρώσεις σε κάποια κομμάτια. Με τον Κώστα είχαμε γνωριστεί παλαιότερα σε μια μεγάλη θεατρική παραγωγή της Μήδειας όπου έπαιζε και έκανε τη διδασκαλία της μουσικής και εγώ ήμουν κορυφαίος του Χορού. Είχαμε ξεκινήσει βέβαια ένα χρόνο νωρίτερα να παίζουμε με την Justine Goussot  στο πιάνο κάποια Klezmer τραγούδια τα οποία είχα ανακαλύψει σε παρτιτούρες σε κάποια ταξίδια μου στο Ισραήλ.

Αργότερα πρότεινα στον Θοδωρή Καπετανάκο (Ηλ. Μπάσο) και στον Δημήτρη Χαϊδεμενάκη (κρουστά) να παίξουν και με την βοήθεια  του Κώστα που πρότεινε τον Διονύση Κώνστα (τύμπανα) το σχήμα ολοκληρώθηκε. Σιγά-σιγά άρχισε να γεννιέται η ανάγκη για κάτι πιο συγκεκριμένο και έτσι προέκυψε η ταυτότητα του σχήματος. Κάτι σύγχρονο με την ερμηνεία των τραγουδιών να λειτουργούν ως αφηγήσεις. “Μικρές τραγωδίες” είναι ο τίτλος του LP μας και έχει βάση την κοινή ετυμολογία των λέξεων τραγούδι και τραγωδία. Αυτό βέβαια διαμορφώνει και το ύφος.

Γιατί αποφασίσατε να «παντρέψετε» την εβραϊκή μουσική klezmer με την παραδοσιακή ελληνική μουσική; Υπάρχουν κοινά στοιχεία ανάμεσά τους;

Η αλήθεια είναι πως έχει να κάνει με την ταυτότητα μου. Έχοντας ελληνοεβραϊκή καταγωγή η μουσική με βοήθησε να ανακαλύψω τον εαυτό μου. Δεν είμαι θρήσκος αλλά ξέρετε η ελληνική εβραϊκή κοινότητα υπέστη ένα μεγάλο πλήγμα στον Β Παγκόσμιο πόλεμο χάνοντας σχεδόν όλο τον πληθυσμό της και μεγάλο μέρος του ζωντανού πολιτισμού της. Πολλοί δεν ξέρουν ότι οι εβραίοι κατοικούν σε αυτό τον τόπο τουλάχιστον από τον 4ο αιώνα π.Χ. Σκοπός μου βέβαια δεν είναι να κάνω ούτε καταγγελία ούτε να γίνω διδακτικός μέσα  από αυτή την έκφραση. Η καταγγελία και η στράτευση είναι κάτι που δεν με αφορά στην τέχνη. Δεν θέλω να με αφορά.

Δεν τα καταφέρνω πάντα. Παρασύρομαι και ταλαιπωρούμαι. Επειδή η στράτευση με έχει ταλαιπωρήσει από το περιβάλλον μου μπορώ να πω ότι έχω αποκτήσει εμμονή κατά της στρατευμένης τέχνης θεωρώντας ότι είναι καταστροφική ως προς το μυστήριο. Προφανώς δεν αναφέρομαι στις πολιτικές διεκδικήσεις και τα τραγούδια στους δρόμους που είναι απολύτως απαραίτητα και θεμιτά ειδικά στο κράτος που ζούμε. Το κίνημα των Support art workers είναι ένα θαύμα. Η τέχνη για μένα αποτελεί τον τελευταίο εναπομένοντα χώρο μυστηρίου μέσα στην αστική ζωή. Λίγος χώρος για το άγνωστο. Λίγος χώρος για τη συγκίνηση.

Θέλω να πω ότι το δεικτικό με διώχνει. Όταν ο άλλος στέκεται απέναντι μου μέσα σε μια συνθήκη τέχνης και μου λέει ότι αυτός γνωρίζει εμένα με έχει χάσει. Έχω ανάγκη το κωμικοτραγικό. Η μουσική και τα τραγούδια είναι άμεσα συνδεδεμένα με την συλλογική μνήμη. Τα τραγούδια που λέμε (αν λέμε) είναι ένας δείκτης και μας καθορίζουν.

Τώρα ως προς τα κοινά που έχουν τα είδη να ξεκινήσω λέγοντας πως η klezmer θεωρητικά δεν ταυτίζεται με κάποιο συγκεκριμένο ήχο. Σαν είδος έχει επηρεαστεί ακόμα και από τα αργεντίνικα tangos. Στην πράξη βέβαια έχει επικρατήσει ένα άκουσμα που όμως αποτελεί μια συντηρητική έκφραση μετά την αναβίωση του είδους και την θρησκευτική της λειτουργία.

Η ετυμολογία της λέξης kle-zemer στα γίντις (γερμανοεβραϊκά) είναι «το όργανο του τραγουδιού» και αυτό έρχεται να αγκαλιάσει την ιδέα που έχω για όλη τη μουσική. Μου αρέσει να τραγουδάει..  Ξέρετε μιλάμε για μουσικές που χάνονται στα βάθη του χρόνου όπου τα σύνορα ήταν διαφορετικά, οι μουσικοί ταξίδευαν και βρισκόμαστε στα βαλκάνια και στην ανατολική μεσόγειο. Να φανταστείτε ότι οι εβραιόφωνοι και οι αραβόφωνοι ονομάζουν τους Έλληνες με βάση ένα από αρχαία ελληνικά φύλα, τους  Ίωνες (Yunan/Yavan). Η αλλαγή είναι ασταμάτητη και η μουσική μέσα από την εξέλιξή της έρχεται να το φανερώσει αυτό.

Ένα άλλο στοιχείο στο οποίο συναντιούνται τα είδη είναι ότι βρίσκονται ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Και σε επίπεδο μελωδιών και δρόμων (κλίμακες/μακάμ) αλλά και σε αυτό της αρμονίας. Να πω βέβαια ότι δεν είναι τυχαίο ότι το κλαρίνο είναι κυρίαρχο στην μελωδία και στις δύο παραδόσεις. Υπάρχει αισθητική συγγένεια και κοινό ρεπερτόριο. Αυτό είναι πολύ εμφανές και στην μεγάλη θεατρική παράδοση του τόπου, το θέατρο σκιών του Καραγκιόζη.

Προσθέτετε και άλλα, πιο σύγχρονα στοιχεία, στον ήχο σας; Πώς φτιάχνεται ένα κομμάτι των Klezmer Yunan;

Όταν ξεκίνησα να ψάχνω τη μουσική ήμουν μέσα στα blues, στην Jazz και λίγο στα ρεμπέτικά γιατί ένας πατριός μου έπαιζε μπουζούκι. Παραδοσιακά ελληνικά άρχισα να ακούω αφού άκουσα ανατολίτικα και ινδικά. Είναι φοβερό αλλά είναι αλήθεια. Υπάρχει βέβαια και το θέμα της καταστροφής του ήχου που έγινε με τα ηλεκτρικά πανηγύρια. Μεγάλη κουβέντα.. Πάντως μου αρέσει η μουσική να τραγουδάει και να παρακινεί στον χορό. Γι’ αυτό παίζουμε και disco.. Γενικά τα κομμάτια τα προτείνω εγώ δίνοντας βάσει στο ρεπερτόριο και τη δραματουργία.

Από κει και πέρα στην αρχή, όπως είπα και πριν, δουλέψαμε με βάση τις ενορχηστρώσεις του Κώστα αλλά τώρα που έχει αλλάξει και η σύνθεση της ομάδας (στην κιθάρα είναι τώρα ο Άγγελος Αγγελίδης και στα τύμπανα ο Σεραφείμ Μπέλλος) τα δουλεύουμε στη πρόβα όπου ο καθένας προτείνει και κάπως καταλήγουμε. Υπάρχει ελευθερία αλλά δεν είναι πάντα εύκολο.

Γιατί η klezmer μουσική δεν είναι τόσο διαδεδομένη στην Ελλάδα;

Η Klezmer δημιουργήθηκε κατά βάση στη βόρεια Ευρώπη και γενικά όπου ζούσαν οι Ασκενάζι εβραίοι. Εδώ δεν υπάρχουν Ασκενάζι εβραίοι. Εγώ ίσως είμαι από τους λίγους που κάπου πίσω ανακάλυψα ότι έχω προγόνους. Η αναβίωση έγινε πιο πολύ στην Αμερική. Στην πράξη όπως προανέφερα είναι συντηρητική μουσική και παίζεται κατά βάση από συντηρητικούς ανθρώπους. Μετά τον πόλεμο οι εβραίοι στη Ελλάδα ελάχιστοι. Οπότε ποιος να την αναζητήσει? Εδώ σχεδόν χάθηκε ακόμα και η ντόπια παράδοση των ρωμανιωτών εβραίων.

Παίζουμε ένα τέτοιο πεντατονικό ηπειρώτικο ρωμανιώτικο κομμάτι. Μετά τη δεκαετία του 70 που άρχισε το κίνημα της world η klezmer μουσική δεν ακούστηκε τόσο στην Ελλάδα. Τα σεφαραδίτικα  επικράτησαν λόγω του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης. Η μη διάδοση ίσως σχετίζεται και με την θρησκευτική λειτουργία της μουσικής για τους Ασκενάζι και το όλο στερεότυπο που δημιουργήθηκε. Εμείς πάντως δεν παίζουμε αυτό που κάποιος περιμένει να ακούσει ως παραδοσιακή klezmer. Η απόφασή μου να ονομάσω το σχήμα Klezmer Yunan που περιλαμβάνει στοιχεία εβραϊκά, ελληνικά και αραβικά όντας γραμμένο στο λατινικό αλφάβητο δεν είναι τυχαία. Ήθελα να έχει αυτό το κοσμοπολίτικο παραξένισμα.

Υπάρχουν ιστορίες πίσω από κάθε κομμάτι σας;

Ναι. Θέλω να είμαστε story telling μπάντα. Κάθε κομμάτι έχει δραματουργία. Γι’ αυτό και στο φεστιβάλ θα κάνουμε ένα live act δοκιμάζοντας για πρώτη φορά να παίξουμε μαζί με projections που σχετίζονται με την ιστορία κάθε κομματιού. Όλη η βραδιά είναι αφιερωμένη στον ίδιο τον χώρο που θα παίξουμε.

Το Χ του Χώρου. Το Χ του Χρόνου. Το άγνωστο.

Υπάρχουν κάποιοι ξένοι αλλά και Έλληνες καλλιτέχνες που τους βάζετε στις επιρροές σας;

Το κλαρίνο στη Ελλάδα είναι μεγάλη υπόθεση. Δεν θα αναφέρω κανέναν κλαρινετίστα γιατί τί να πρωτοπώ. Σαν μπάντα οι Mode Plagal έχουν κάνει και κάνουν πολύ ωραία δουλειά. Από κει και πέρα είναι τόσες οι επιρροές που δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω κάτι. Εγώ όταν ήμουν μικρός λάτρευα τον Miles Davis και ειδικά την ηλεκτρική του περίοδο. Ο Θοδωρής ξέρω ότι λάτρευε τους Camel.

Υπάρχουν σχέδια για κάποιο άλμπουμ; Μπορείτε να μας δώσετε μία πρόγευση πώς θα είναι;

Το άλμπουμ μας έχει κυκλοφορήσει στο bandcamp. Αυτή είναι η πρώτη δημόσια ανάρτηση του. Μπορεί κάποιος να το ακούσει ολόκληρο και να το κατεβάσει. Η επίσημη παρουσίαση θα γίνει το φθινόπωρο.

Έχουμε επίσης ανεβάσει και κάποια video στο YouTube όπου με τα animation που κάναμε σε συνεργασία με τον Νεκτάριο Παππά το story telling βρίσκει την ψηφιακή του ολοκλήρωση. Ο Phaethon νομίζω μας πέτυχε πολύ. Αυτή τη στιγμή φτιάχνουμε κι’ άλλα. Μπορείτε να τα δείτε στο κανάλι μας στο YouTube.

Τι υπόσχονται οι Klezmer Yunan στον κόσμο που θα έρθει στο φεστιβάλ «Αστροναύτες»;

Παίζουμε στις 5 Ιουνίου που είναι παγκόσμια μέρα περιβάλλοντος. Το animation που κάναμε πάνω στον μύθο του Φαέθων έχει να κάνει με αυτό.. Μαζί μας σε αυτό το κομμάτι  θα συμπράξει και ο Γιάννης Αναστασάκης (Κιθάρα/εφέ) που έχει αναλάβει και την οργάνωση του τελευταίου πανηγυρικού Jam που θα ακολουθήσει με πολλούς μουσικούς και φίλους. Γενικά πιστεύω ότι ο κόσμος θα πάρει μια καλή γεύση της δουλειάς μας. Νομίζω ότι η κλίμακα του φεστιβάλ, το line up, το πνεύμα των διοργανωτών και ο πανέμορφος χώρος θα δημιουργήσουν ένα πραγματικό γλέντι. 

Το άλμπουμ το βρίσκεται εδώ: https://klezmeryunan.bandcamp.com/album/small-tragedies

Το κανάλι του συγκροτήματος στο youtube: https://www.youtube.com/channel/UC965dTQeTf3witZDjmLQYFw