Ο μουσικός Αντώνης Λεοντίδης κυκλοφορεί το νέο του άλμπουμ με τίτλο «Άσπρουγας» και μιλήσαμε μαζί του για τις καλλιτεχνικές του επιρροές και εμπνεύσεις.

Τι σας ενέπνευσε για τη δημιουργία του νέου σας άλμπουμ «Άσπρουγας» και πώς αυτό διαφοροποιείται από τον προηγούμενο δίσκο «Κρυφό»;

Το άλμπουμ «Άσπρουγας» ήρθε μετά από δύο συγκυρίες. Μια πρακτικής φύσεως και μια δεύτερη πιο εσωτερική που δούλευε μέσα μου ίσως για χρόνια.

Η πρώτη αφορά το ντοκιμαντέρ μικρού μικρού μήκους του Θοδωρή Μάρκου «Daniel a French Ceramist in Crete» που έχει να κάνει με την ζωή του καλού φίλου και εξαιρετικού αγγειοπλάστη, Daniel Didier που ζει στις Μαργαρίτες.

Φτιάχνοντας τη μουσική για το ντοκιμαντέρ αυτό θέλησα να αντιληφθώ την λύρα ως μια ηχητική πηγή χωρίς να με ενδιαφέρει η ιστορία, η παράδοσή της. Θέματα που με απασχολούν υπό άλλες συνθήκες πολύ. Εκεί όμως ήθελα να απελευθερωθώ από την κρητική μουσική που αγαπώ γιατί ένιωθα ότι υπάρχει κάτι ακόμα που είχα την ανάγκη να το αναζητήσω. Θέλησα να ψάξω ένα άλλο κομμάτι του εαυτού μου εξ ίσου αληθινό και η συνθήκη της εικόνας, μου το επέτρεψε.

Αυτή είναι η δεύτερη πιο εσωτερική «συγκυρία» που σας είπα πιο πάνω, που είναι η προσωπική ανάγκη της αναζήτησης μιας έκφρασης που δεν έχει κανόνες. Ενα μουσικό είδος που σου επιτρέπει να υπάρχεις χωρίς πλαίσιο ώστε να μπορείς να δημιουργήσεις μια νέα προσωπική ιστορία.

Θέλησα λοιπόν στον Άσπρουγα να έχω την ίδια ελευθερία δίχως εξωτερική εικόνα. Εδώ ο ήχος ακολουθεί αυτό που βλέπω εγώ και αυτό που βλέπει ο ακροατής.

Στην Κρήτη υπάρχει μια έκφραση για το φαγητό και για τις μυρωδιές, που λέει: «Ακούς το αλάτι, το πιπέρι, το δυόσμο;» δηλαδή γεύεσαι ; μυρίζεις; Εδώ θα μπορούμε αντίστοιχα να ρωτήσουμε : «Βλέπεις την μουσική;»

Για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας… το «Κρυφό» πρόκειται για έναν δίσκο κρητικής μουσικής με σύγχρονες δικές μου συνθέσεις. Αυτό που διδάσκομαι και ασχολούμαι από παιδί. Αυτό που άκουγα από μικρός στο σπίτι μου, οι ιστορίες για την Κρήτη, τις Μαργαρίτες, τον Ορθέ, τον τόπο τους ανθρώπους.

Η μουσική αυτή κυλάει μέσα μου, την έχω ανάγκη. Όπως έχω ανάγκη το γλέντι, το χορό και το τραγούδι αυτής της μουσικής.

Επίσης στο δίσκο Κρυφό συμμετέχει ο Γιάννης Λιναρδάκης στο λαγούτο και το τραγούδι και προήλθε μετά από δύο χρόνια συνεργασίας και πολλών ζωντανών εμφανίσεων. Έτσι ο δίσκος ακολούθησε τον αέρα αυτό, μιας ζωντανής ηχογράφησης του παλμού της κρητικής μουσικής και της μουσικής ζυγιάς, της λύρας και του λαγούτου.

Ο «Άσπρουγας» από την άλλη περιέχει τέσσερα ακουστικά όργανα από διαφορετικούς μουσικούς δρόμους. Ηχογραφήθηκε και αυτός ζωντανά σε ένα μικρό χωριό της Βουργουνδίας στο Asquins και οι συνθέσεις του δεν ακολουθούν το μοτίβο της κρητικής μουσικής.

Οι συνεργασίας σας με μουσικούς από διαφορετικές χώρες έφερε στοιχεία που ενσωματώσετε από δικές τους μουσικές παραδόσεις; Αν ναι ποια είναι αυτά;

Συνεργάστηκα για αυτό τον δίσκο με τρεις εξαιρετικούς μουσικούς που στήριξαν πολύ αυτή την ιδέα, φρόντισαν και αγάπησαν τα κομμάτια του «Άσπρουγα».

Όπως είπες είμαστε όλοι από διαφορετικά μέρη. Ο Στέφανος Φλωράς στου ούτι με καταγωγή από την Θεσσαλονίκη και μεγαλωμένος στο Παρίσι, η Juliette Weiss στο κοντραμπάσο με καταγωγή από την Σουηδία και την Γαλλία και μεγαλωμένη στο Παρίσι, ο Sol Ligertwood στο βιολοντσέλο με καταγωγή από την Σκωτία μεγάλωσε στην Αγγλία και στο Χονγκ Κονγκ και ζει τα τελευταία χρόνια στο Ηράκλειο Κρήτης.

Σίγουρα τα διαφορετικά μας προσωπικά βιώματα, μουσικά και μη βγαίνουν στο παίξιμο, στην συνεργασία, στην φιλία και στην αντίληψη της τέχνης.

Θυμάμαι αξέχαστα πως ένιωσα σε μια από τις τελευταίες πρόβες πριν την ηχογράφηση. Υπήρχε κούραση και θεωρούσα ότι αυτή είναι η αιτία που δεν μπορούσαμε να αντιληφθούμε ποια ήταν πραγματικά η διαφωνία πάνω σε ένα κομμάτι, μέχρι που κατάλαβα ότι είχαμε μεταξύ μας «κολλήσει» γιατί χρησιμοποιούσαμε διαφορετικό γλωσσικό και σωματικό κώδικα. Στην ουσία δεν καταλαβαίναμε τι ήθελε πραγματικά να πει ο ένας και ο άλλος πάνω στο ίδιο θέμα γιατί είχαμε μεγαλώσει σε άλλο γεωγραφικό σημείο.

Τότε κατάλαβα πόσο σπουδαίο και ενδιαφέρον είναι αυτό που συμβαίνει όταν βρίσκονται μουσικοί από διαφορετικές χώρες. Εκεί όντως ο μόνος τρόπος επικοινωνίας συχνά είναι η ίδια η μουσική που λύνει το πρόβλημα.

Σε σχέση με τα στοιχεία από τις παραδόσεις και τα βιώματα των συνεργατών μου μουσικών, αυτά δεν ενσωματώθηκαν ως μεμονωμένα μέρη γιατί οι συνθέσεις ήταν γραμμένες και ενορχηστρωμένες ήδη.

Όμως η συμβολή τους έγινε μέσα από την ελευθερία που είχαν να ερμηνεύσουν κάθε κομμάτι με τρόπο που να το κάνουν δικό τους. Έτσι άλλαξε το τελικό αποτέλεσμα και αυτό με ενδιέφερε και ήταν για εμένα μια απαραίτητη διαδικασία για να ολοκληρωθεί ο δίσκος.

Η κρητική λύρα παραμένει στο επίκεντρο της μουσικής σας. Πώς καταφέρνετε να εξερευνάτε νέες μουσικές εκφράσεις χωρίς να χάνεται η παραδοσιακή της αίσθηση;

Θα έλεγα ότι αυτό δεν είναι κάτι που με απασχολεί. Ακόμα πολλές φορές μπορεί να θέλω να χαθεί μια τέτοια αίσθηση αν αυτό χρειάζεται για λόγους απόδοσης ή έκφρασης. Απο την άλλη αυτό είναι κάτι που διαμορφώνεται ανάλογα τον χώρο, τον τόπο και τα κομμάτια.

Αλλιώς θα παίξω σε μια συναυλία, σε ένα γλέντι ή στην παρουσία με τα κομμάτια του «Άσπρουγα».

Η παραδοσιακή, λαϊκή ή τοπική μουσική – σήμερα λέγεται με πολλούς όρους- είναι κάτι που όταν μπαίνεις βαθιά σε αυτό σε ακολουθεί.

Για αυτό υπάρχουν στιγμές που δεν το ελέγχω, άλλες στιγμές που σκόπημα σταματά να λειτουργεί ώστε να δώσει χώρο σε άλλες ιδέες και στιγμές που σκόπιμα φουντώνει και βγαίνει ξανά στην επιφάνεια.

Ποιες είναι οι θεματικές του νέου άλμπουμ και ποια τα συναισθήματα που θέλετε να μεταδώσετε στους ακροατές μέσα από τα κομμάτια του;

Στον κάτω Μυλοπόταμο που βρίσκονται οι Μαργαρίτες, το χωριό της καταγωγής μου, εννοούμε με την λέξη άσπρουγας τον άσπρο πορόλιθο που από αυτόν είναι χτισμένα και επάνω του «πατούν» χωριά της περιοχής. Μια άσπρη πλάκα έξι εκατομμυρίων ετών.

Αυτή είναι και η βάση εκκίνησης της θεματικής του δίσκου.

Η αναζήτηση ενός γερού τόπου να πατήσει κανείς, ο οποίος μπορεί να είναι μικρός ή παγκόσμιος, φυσικός ή φανταστικός και με διαφορετική σημασία για τον κάθε ένα και την καθεμία.

Το άλμπουμ ξεκινά την πορεία εξερεύνησης από το κομμάτι Ζάλο που σημαίνει βήμα, περνά από την Σπηλιά , τον Άσπρουγα, την Ανάβαση, το Θέρος και καταλήγει στο κομμάτι Κύκλος.

Τα έξι κομμάτια περνούν από την γέννηση, την φύση, τον πόλεμο και την απώλεια, τον έρωτα και την αγάπη. Όλα αυτά λογοδοτούν, όπως αρέσκονται οι κρήτες, στην φύση και στον εκάστοτε τόπο και τους ανθρώπους του, στον ‘Ασπρουγα.

Με την παρουσίαση του δίσκου να ξεκινά από την Αθήνα και να συνεχίζεται στην Κρήτη, ποια είναι η σημασία αυτών των εμφανίσεων για εσάς; Τι να περιμένουν όσοι παρευρεθούν στις εκδηλώσεις;

Οι παρουσιάσεις μας ξεκινούν με πρώτη την Αθήνα στις 22 Δεκεμβρίου στον όμορφο χώρο του θεάτρου Αργώ στο Μεταξουργείο και συνεχίζουν στις 28 Δεκεμβρίου στην Πειραματική σκηνή του Πολιτιστικού Κέντρου Ηρακλείου και στις 29 στο Θέατρο Αντίβαρο, έναν μικρό και ζεστό χώρο που φιλοξενεί πολλά χρόνια παραστάσεις και συναυλίες στην πόλη του Ρεθύμνου.

Υπάρχει όντως μια προσωπική σημασία στην επιλογή αυτών των τριών πόλεων. Ξεκινούν με την Αθήνα όπου γεννήθηκα και έζησα εκεί για 20 χρόνια και συνεχίζουν με το Ηράκλειο, μια πόλη που αγάπησα και κατάλαβα την αξία και την σημασία της αφού ήρθα ως μόνιμος κάτοικος στην Κρήτη και αφού διάβασα το «Αναφορά στον Γκρέκο» και το «Καπετάν Μιχάλη».

Τέλος εκεί που αισθάνομαι πιο κοντά στο τωρινό σπίτι μου, το Ρέθυμνο.

Το Ρέθυμνο έχει μια δύναμη που την ίδια συναντώ στις Μαργαρίτες. Οι Ρεθεμνιώτες δεν μπορούν την αδικία και για αυτό έχουν μια αίσθηση του δικαίου που πολλές φορές οδηγεί στα άκρα ενώ άλλες φορές προσφέρει μια ανοιχτή αγκαλιά. Ο τόπος είναι σκληρός αλλά αληθινός.

Είναι σημαντικό για εμένα η μουσική αυτή να περάσει από τα μέρη που συντέλεσαν στην δημιουργία της.

Σε σχέση με την ροή του προγράμματος, όσοι και όσες έρθουν θα παρακολουθήσουν μια θεατρική απόδοση των κομματιών. Δηλαδή τα κομμάτια θα ακολουθούνται απο αποσπάσματα ενός προσωπικού κειμένου που θα υπάρχει και στο ένθετο του δίσκου.

Το κείμενο αυτό το ηχογραφήσαμε με τον ηθοποιό Βαγγέλη Λιοδάκη που τον ευχαριστώ πολύ.

Θα παίξουμε όλα τα κομμάτια του άλμπουμ ζωντανά με την Juliette τον Στέφανο και τον Sol που θα έρθουν από την Γαλλία για τις ημέρες των Χριστουγέννων.

Τέλος θα έχουμε την χαρά να είναι μαζί μας στο θέατρο Αργώ ο Βαγγέλης Αποστόλου στον ήχο, ο οποίος έκανε την μίξη και το mastering του δίσκου και ο Παναγιώτης Λάμπης στον φωτισμό.

Στο Ηράκλειο θα είναι μαζί μας οι φίλοι και ηχολήπτες Δημήτρης Παπαδάκης και Σπύρος Λυμπερόπουλος και τέλος στο Ρέθυμνο όπου ο χώρος το επιτρέπει θα παίξουμε χωρίς ηχητικό εξοπλισμό.

Θα ήθελα πολύ να γίνει μια παρουσίαση στο χωριό μας αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμα κάποιος διαθέσιμος κλειστός χώρος για παρουσιάσεις.

Σχετικά με την παραδοσιακή μουσική με την οποία ασχολείστε σε τι πιστεύετε ότι οφείλεται η άνοδος της απήχησης της ειδικότερα πλέον και στους νέους;

Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση και ίσως χρειάζεται μια συνέντευξη μόνο για αυτή και απο πολλούς άλλους μουσικούς.

Το θέμα έχει μουσική διάσταση αλλά και κοινωνική, ταυτοτική και πολιτική. Η γενιά μας, η γενιά του 90 μεγάλωσε μέσα στην κρίση. Δεν είμαστε από αυτούς που ζήσαμε τα χρόνια της ευημερίας και μετά χρειάστηκε να χάσουμε αυτά που είχαμε δεδομένα. Για εμάς ήταν δεδομένη η οικονομική ανασφάλεια τόσο στη μαθητική όσο και στην ενήλικη ζωή.

Στα πρώτα χρόνια συνειδητοποίησης στο Γυμνάσιο, έγινε η δολοφονία του Γρηγορόπουλου, μετά στα τέλη του λυκείου του Παύλου Φύσσα και στο τέλος βγήκαμε σε μια μνημονιακή αγορά εργασίας.

Όλα αυτά μας γείωσαν σε βαθμό που η ενασχόληση μας με την παράδοση συνέβη με τελείως διαφορετικό τρόπο από αυτόν των προηγούμενων.

Ο λόγος που αναφέρομαι στα στοιχεία αυτά της πρόσφατης πραγματικότητας στην Ελλάδα είναι διότι για εμάς η παράδοση είναι ζωή και άρα δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο το παρόν αλλά ίσα ίσα διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του.

Τα κλαρίνα και οι λύρες που κάποιοι στις παλαιότερες γενιές είχαν συνδέσει με την χούντα, αναγνωρίστηκαν ξανά μέσα από τις μουσικές πηγές τους, απο τη νεολαία, ως ένα κομμάτι της κληρονομιάς της. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να την καπηλεύεται ένας παρωχημένος φολκόρ συντηρητισμός.

Οι νέοι και νέες αποφάσισαν ότι θέλουν να έχουν και αυτοι ρόλο στην διαμόρφωση της παράδοσης.

Με άλλα λόγια ήρθε στο φως μια πλευρά αυτής της μουσικής, η πιο ουσιαστική, αυτή που κουβαλάει την ιστορία των κοινοτήτων αυτού του τόπου με την πιο ειλικρινή της έκφραση.

Ακούστε τους στίχους της τοπικής μουσικής μας και τις μαντινάδες, πολλοί από αυτούς μιλούν για τις δυσκολίες της ζωής, της αγάπης, της εργασίας και πως ο άνθρωπος τις νικά και τις ξεπερνά και υμνούν την ομορφιά της ζωής και της φύσης. Νιώθω ότι υπάρχει μια διαχρονική σύνδεση που δίνει δύναμη όταν έρχονται οι δύσκολες στιγμές και συνδέει το παρόν με το παρελθόν. Μας θυμίζει πως «εκειά που στέκεις στέκομουν κι επά που στέκω θα ‘ρθεις» και μας συνδέει με μια κοινοτική και τοπική συνέχεια μέσα από τις κοινές χαρές και λύπες.

Είμαστε βέβαια και πολύ τυχερές γενιές που έχουν εξαιρετικούς δασκάλους και πρόσβαση σε αναρίθμητες ηχογραφήσεις και πρωτότυπο υλικό.

Έχουμε για δασκάλους τους ρομαντικούς ανθρώπους που αντιστάθηκαν σε όλη την πολιτιστική καταστροφή που έγινε στις δεκαετίες της φούσκας το 1980 και 1990 και υπήρξαν οι φωτεινές εξαιρέσεις.

Οι δάσκαλοι μας που μας πήραν από το χέρι και μας έμαθαν αυτή την μουσική.

Εμείς πατάμε επάνω στους κόπους τους και για αυτό είμαστε ευγνώμονες. Όλη αυτή η γνώση που μας μετέφεραν έχει αρχίσει να αρχειοθετείται να φτιάχνει μεθόδους, σχολές, προσεγγίσεις.

Πρόκειται για ένα πολύ αισιόδοξο μήνυμα για την τοπική μουσική της Ελλάδας και σίγουρα βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή.

Όσον αφορά την ταυτότητά μας, ελπίζω πως αυτή η επιστροφή στον τόπο δείχνει πως έχει αρχίσει να απορρίπτεται το δίπολο: ανήκουμε στην Δύση – ανήκουμε στην Ανατολή και φθήνει μπροστα σε μια πιο ειλικρινή διάθεση ενδοσκόπησης.

*O μουσικός και συνθέτης Αντώνης Λεοντίδης κυκλοφορεί το νέο του δίσκο με τίτλο «Άσπρουγας», τον οποίο θα παρουσιάσει και στην Αθήνα στο Θέατρο Αργώ την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου. Επίσης παρουσιάσεις θα γίνουν στο Πολιτιστικό Κέντρο Ηρακλείου το Σάββατο 28 Δεκεμβρίου και στο Θέατρο Αντίβαρο στο Ρέθυμνο στις 29 Δεκεμβρίου 2024.

Προπώληση στο https://www.more.com/music/parousiaseis-diskou-asprougas-a-leontidi/

Η επίσημη κυκλοφορία του δίσκου αναμένεται τον Δεκέμβριο του 2024.