2024

TA ΧΡΕΙΩΔΗ

ΜΑΤΙΝΑ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΓΛΟΥ

ΤΑ ΧΡΕΙΩΔΗ, ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΟΡΟΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ
ΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ, ΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΖΗΝ.

H ενστικτώδης παρόρμηση του ανθρώπου, σε συνδυασμό με την θηρευτική και επεκτατική του φύση, τον οδήγησαν στο ύψιστο και πιο αποτελεσματικό όπλο – απαραίτητο εργαλείο στον προμηθεϊκό του αγώνα
ενάντια στη Φύση. Η πρόοδος του στην εξελικτική του πορεία, σκεπάζει την ειμαρμένη του, και κάθε δημιουργία, κάθε εφεύρεση, κάθε πράξη υποκύπτει στην λησμοσύνη.
Σύμφωνα με τον Γερμανό φιλόσοφο Όσβαλντ Σπένγκλερ: «Η δειλία του Ανθρώπου να αντέξει την αλήθεια της φθαρτότητας της ζωής τον καθιστά υπερβολικά ρηχό».
Η αισθητική του είναι αποτέλεσμα της δεξιότητας του στην κατασκευή λειτουργικών αντικειμένων. Η ανάγκη βελτίωσης των συνθηκών ζωής, η διαδοχή της εποχής του λίθου από την εποχή του μετάλλου, οι πολιτισμικές αλλαγές, οι μετακινήσεις πληθυσμών, η εξαφάνιση κάποιων ειδών είναι μερικές από τις αιτίες που ο άνθρωπος αναγκάστηκε να παράξει ένα δικό του «λεξιλόγιο» επικοινωνίας και συμπεριφοράς με στόχο την επιβίωση του, την πνευματική και αισθητική του εξέλιξη. Η θρησκευτική του λατρεία, η επιδίωξη της ομορφιάς (σπήλαια Λασκώ και Αλταμίρας), η ανάγκη συμβολισμού (Αφροδίτη του Βίλεντορφ) και η ανάγκη βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου,

τον οδήγησε στην ευρηματική δημιουργία εργαλείων και ειδών πρώτης ανάγκης. Στην συνέχεια, η επικοινωνία ορίζεται μέσω συμβολισμών που απευθύνονται στην κοινή αντίληψη
του ανθρώπου για την ζωή και τον θάνατο και διευκολύνεται με τη γραφή εικονογραμμάτων στον δίσκο της Φαιστού και φυσικά στα Αιγυπτιακά ιερογλυφικά.
Οι κώδικες-σύμβολα αποτέλεσαν εκκολαπτήριο σκέψεων και μέσο έκφρασης των καλλιτεχνών που θα τους μεταφέρουν απτά στην εικαστική τους δράση, με ορατό τον υπαινιγμό αυτής ακριβώς της ανάγκης του ανθρώπου να επιβιώσει και να κυριαρχήσει σε αντίξοες συνθήκες, φυσικών καταστροφών, πολέμων και άλλων δεινών καταδεικνύοντας το μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης, σε κάθε εποχή.
Η εννοιολογική αποτύπωση των καλλιτεχνών ξεκινά από την εποχή του λίθου και σταματά στο 20ο αιώνα με τις μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών λόγω πολέμων. Το βασικό ζήτημα είναι η μεγαλειώδης και αξεπέραστη δύναμη της φύσης μας για επιβίωση και επίτευξη πολιτισμού κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη όπως ορίζει το πεπρωμένο μας μέσα από το προσωπικό μας Ίχνος.

H ΤΕΧΝΗ, ΑΝΤΑΝΑΚΛΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΒΑΣΗ

Εκφράζει τις δομές της κοινωνίας, και “αναπαράγει” συγκεκριμένα υλικά πεδία. Τα υλικά που κατασκευάζουν ύλη, τα εργαλεία, τα μηχανικά αντικείμενα, τα οχήματα μετακίνησης και πλεύσης αποτελούν τεκμήρια εργασίας και ζωής. Στοιχεία και σύμβολα της ναυπηγικής, της ξυλουργικής και της μικροτεχνίας -καθώς και η πολυπλοκότητα της πλαστική τους ύπαρξης αλλά και η συμβολική τους αξία μέσω της αναπαράστασης- αποκτούν άυλη διάσταση, με τη μορφή αποσπασματικής αφήγησης, στα έργα των Ματίνας Σταυροπούλου και Νίκου Κανόγλου. Γίνονται μια σύγχρονη εξιστόρηση της χειρωνακτικής κίνησης, της εργασίας και του μόχθου.

Η λαϊκή φαντασιακή διάσταση της ιστορίας των εργαλείων αντανακλά τόσο το ατομικό όσο και το
συλλογικό ασυνείδητο. Στη σύγχρονη εποχή οι μυριάδες προσφορές εργαλείων υψηλής τεχνολογίας, δίνουν
στο παραδοσιακό εργαλείο τη διάσταση της χειροποίητης πολυτέλειας ειδικά χάρη στη εξέλιξη στο
σύγχρονο design που πολλές φορές τα αναδεικνύει ως σύμπτωμα μίας «φετίχ χειροτεχνίας», σε φετίχ
χρησιμότητας τελικά.

Στο βιβλίο του Les Mots et les Choses, ο γάλλος φιλόσοφος Michel Foucault εξετάζει τη μετάβαση από την ομοιότητα στην αναπαράσταση. Σύμφωνα με τον ίδιο, η προκλασική περίοδος κυριαρχούνταν από μια θεωρία ομοιότητας στην οποία ο κόσμος ήταν ένα βιβλίο που έπρεπε να διαβαστεί ή μια εικόνα που έπρεπε να αποκρυπτογραφηθεί. Στην κλασική περίοδο η αναπαράσταση πρέπει να αναλυθεί και να συνδιαλλαγεί με τη φιλολογία, την φυσική ιστορία και την πολιτική οικονομία που παρέχουν τα θεμέλια των σύγχρονων ανθρωπιστικών επιστημών.
Οι καλλιτέχνες συντάσσουν τη δική τους αναπαραστατική γλώσσα του εργαλείου και του σχεδιασμού του, με βάση την κοινωνική του ιστορία: είναι η αρχαιότερη μορφή κατασκευής η οποία βασίζεται στην αποτελεσματικότητα και όχι στην αισθητική αύρα ή τη γοητεία του εμπορεύματος.

Μαργαρίτα Καταγά – ιστορικός της τέχνης

Η έκθεση

Μια βαθιά κατάφαση στη δημιουργική δύναμη και το σθένος του ανθρώπου διατύπωσαν η Ματίνα Σταυροπούλου και ο Νίκος Κανόγλου, συντελεστές της εικαστικής ομάδας Ξύλινος Ιππέας, με την έκθεση που παρουσίασαν την Παρασκευή 12 Ιανουαρίου στις 8 μ.μ. στη Δημοτική Πινακοθήκη Νίκαιας-Ρέντη «Ντίνος Κατσαφάνας».

Η ομάδα Ξύλινος Ιππέας

Η ομάδα Ξύλινος Ιππέας ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 από τους καλλιτέχνες Ματίνα Σταυροπούλου και Νίκο Κανόγλου, διευρύνεται διαρκώς με τη συμμετοχή καλλιτεχνών και θεωρητικών όχι μόνο της τέχνης, αλλά και ευρύτερων πεδίων. Στόχος της ομάδας είναι ο επαναπροσδιορισμός της θέσης του καλλιτέχνη απέναντι στην τέχνη αλλά και η σφαιρική καταγραφή των εικαστικών απόψεων του στον σύγχρονο και καθημερινό πολιτισμό. Φιλοδοξεί να αποδώσει στην τέχνη τον πραγματικό κοινωνικό της ρόλο, να επέμβει στην πολιτική και πολιτιστική πραγματικότητα, να επικοινωνήσει με το ευρύ κοινό όχι μόνο μέσα από επιμέλειες εκθέσεων σε καταξιωμένους χώρους τέχνης αλλά και ως δημόσιος λόγος και σχήμα με οικολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις, σε πλατείες και κέντρα του αστικού ιστού.

Η Ματίνα Σταυροπούλου, ιδρυτικό μέλος της ομάδας, είναι απόφοιτος της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ και συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο του Poitiers. Η πρώτη της ατομική έκθεση πραγματοποιήθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια παρουσίασε έργα της στην Bologna, Ιταλία και στο Saint Etienne, Γαλλία. Από το 1994 συνεργάζεται αδιάκοπα με την Γκαλερί 7 και έχει πραγματοποιήσει δεκαεννέα ατομικές εκθέσεις. Έχει σχεδιάσει κοστούμια για την Aida-Verdi στα πλαίσια της έκθεσης στην Εθνική Λυρική Σκηνή, θέατρο Ολύμπια 2009. Έλαβε μέρος σε πολυάριθμες εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα της ανήκουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Ο Νίκος Κανόγλου, ιδρυτικό μέλος της ομάδας, είναι εικαστικός καλλιτέχνης με έμφαση στην ζωγραφική και το σχέδιο, δημιουργεί έργα μεγάλης κλίμακας, μουσειακής εγκατάστασης με μολύβι και χαρτί. Έχει λάβει μέρος σε σημαντικές εκθέσεις, μεταξύ άλλων στο Πολεμικό Μουσείο Αθήνας, στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας, αλλά και σε ιδιωτικούς εκθεσιακούς χώρους όπως στην Gallery 7. Πολύπλευρος εικαστικός, έχει υπάρξει ανεξάρτητος συνεργάτης του Μουσείου Άλεξ Μυλωνά – MOMus στην επιμέλεια πρωτοπόρων εκθέσεων, και αυτή τη περίοδο ολοκληρώνει το καλλιτεχνικό project Αrcadia Dreaming στο πρώην σανατόριο ξενοδοχείο “ΜΑΝΝΑ” στην Αρκαδία. Έργα του ανήκουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Η Μαργαρίτα Καταγά, μέλος της ομάδας, είναι Ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια. Έχει εργαστεί ως επιμελήτρια σε μουσεία και γκαλερί στην Ελλάδα και στην Αγγλία και ως συντονίστρια εκδόσεων στη documenta14. Πραγματοποιεί καλλιτεχνικά πρότζεκτ σε γκαλερί καθώς και ανεξάρτητους χώρους.

Η Νίκη Μελετάκου, μέλος της ομάδας, είναι απόφοιτος του τμήματος ψυχολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικεύεται στην Συνθετική προσέγγιση της ψυχοθεραπείας. Έχει εμβαθύνει στις θεωρίες της κοινωνικής ψυχολογίας και της ψυχολογίας της μάζας.

Το συγκρότημα Incirrina, είναι ένα dark electronic/mimimal synth duo αποτελούμενο από τους Γιώργο Κατσάνο και Ειρήνη Τηνιακού, μέλη της ομάδας. Η μουσική τους χαρακτηρίζεται από την χρήση ηλεκτρονικών ήχων από αναλογικά κυρίως synthesizers και σκοτεινές μελωδίες σε συνδυασμό με έντονα ρυθμικά στοιχεία. Έχουν εμφανιστεί σε συναυλίες και φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Από το 2022 συνεργάζονται με την γερμανική δισκογραφική εταιρεία “Cold Transmission” με την οποία υκλοφόρησαν το 2ο LP τους με τίτλο “Lip Led Scream” . Την έκθεση επιμελήθηκε η Μαρία Πούλου, ιστορικός της τέχνης και υπεύθυνη της Δημοτικής Πινακοθήκης Νίκαιας-Αγ.Ι. Ρέντη.