«Αυτό το καλοκαίρι στην Αθήνα – το λίκνο της δημοκρατίας και σύμβολο της φθίνουσας υπόσχεσής της – εκατοντάδες άνθρωποι λαμβάνουν μέρος σε μια ασυνήθιστη κοινοβουλευτική διαδικασία» λέει στο tvxs η Βιτόρια Κώτσαλου, χορεύτρια, χορογράφος και διευθύντρια του έργου Parliament.

«Δεν ειπώνονται λέξεις. Δεν συζητιούνται πολιτικές. Δεν γίνονται ψηφοφορίες. Ωστόσο, αυτό που ξεδιπλώνεται στο διάστημα επτά εβδομάδων στο Μουσείο Μπενάκη μπορεί να είναι μια από τις πιο ριζοσπαστικές πράξεις πολιτικής φαντασίας: μια συλλογική διερεύνηση του τι μπορεί να γίνει η δημοκρατία, όπως είναι εγγεγραμμένη στο σώμα».

Θυμόμαστε πως πρόκειται για ένα έργο βγαλμένο από τα σπλάχνα της ελληνικής οικονομικής κρίσης αφού ο εμπνευστής του Michael Kliën το πρωτοξεκίνησε τότε στην Αθήνα.

«Αυτό είναι το Parliament: ένα ζωντανό, πλαίσιο συνύπαρξης, που παρουσιάζεται όχι ως θέαμα, αλλά προτείνεται ως μια αφορμή για την παρουσία και την συνύπαρξη. Σχεδιασμένο για πρώτη φορά, πριν δέκα χρόνια, εν μέσω της ελληνικής κρίσης χρέους από τον χορογράφο και συστημικό στοχαστή Michael Kliën, το Parliament επιστρέφει στην Αθήνα σε μια εποχή που η εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς καταρρέει σε όλο τον κόσμο. Αλλά δεν πρόκειται για μια νοσταλγική υπεράσπιση της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Είναι ένας χώρος εξάσκηση της δημοκρατίας, ένα πείραμα για το τι άλλο θα μπορούσε να είναι δυνατό» λέει η Β. Κώτσαλου.

Υπάρχει όμως κάποια συγκεκριμένη πρόταση που προκύπτει μέσα από την ιδέα; Η χορογράφος εξηγεί:

«Στο επίκεντρο του Parliament βρίσκεται μια απλή αλλά ζωτική πρόταση: αν τα συστήματα που έχουμε χτίσει αποτυγχάνουν να υποστηρίξουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την οικολογική επιβίωση και την κοινωνική συνοχή, πρέπει να εφεύρουμε νέα. Και πρέπει να το κάνουμε μαζί, με μία κατεύθυνση όχι του γιατί διαφωνούμε, αλλά του πώς παρόλες τις διαφορές μας διαμορφώνουμε πλαίσια συνύπαρξης και ανταλλαγής, φροντίδας.

Είμαι μέλος του Parliament από την αρχή, από την πρώτη δοκιμή του σε μια ταράτσα στο νησί της Ύδρας – ως performer, χορογράφος, οργάνωση παραγωγής και τώρα διευθύντρια του έργου. Με τα χρόνια, έχω δει αυτό το έργο να αλλάζει βαθιά την αντίληψη των ανθρώπων για τον εαυτό τους και την κοινωνία. Οι άνθρωποι μπαίνουν στον χώρο με τις ιστορίες και τις ταυτότητές τους – καλλιτέχνες, φοιτητές, πρόσφυγες, επιζώντες καρκίνου, πολιτικοί – και σιγά-σιγά, με την πάροδο των ωρών, ακόμη και των ημερών, αυτές οι κατηγορίες αρχίζουν να χαλαρώνουν. Αυτό που μένει είναι ένα διαφορετικό είδος νοημοσύνης: ενσώματη, σχεσιακή, σιωπηλή.

Το Parliament αποτελείται από τους συμμετέχοντες του και προσκαλεί την συμμετοχή όλης της Αθήνας και ρωτάει “Eάν είχαμε την ευκαιρία να συνθέσουμε ένα Κοινοβούλιο, αποτελούμενο από άτομα που δεν είναι απαραίτητα από το πολιτικό τομέα, αλλά άνθρωποι που έχουν επηρεάσει ή θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο που ζούμε (σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο), ποιούς θα φέρναμε μαζί σε μια ουσιαστική, ριζοσπαστική συνδιαλλαγή;».

Το Parliament μάς προσκαλεί να συναντήσουμε τον εαυτό μας και ο ένας τον άλλον

«Οι συμμετέχοντες ακολουθούν ένα σενάριο– που παρουσιάζεται ζωντανά μισή ώρα πριν την συμμετοχή και στη συνέχεια αφήνεται να εξελιχθεί χωρίς εξωτερικό έλεγχο. Υπάρχουν μόνο λίγοι άξονες: δεν μιλάει κανείς, δεν χρησιμοποιούνται τηλέφωνα, δεν γίνονται διαλείμματα. Εστιάζετε στο να αφουγκραστείτε, να διευρύνετε αυτό που αντιλαμβάνεστε. Μην εκτελείτε-δεν είναι παράσταση. Το σενάριο είναι απαιτητικό και σκόπιμα αποπροσανατολιστικό. Αλλά εκεί βρίσκεται η δύναμή του: αναστέλλοντας τις γνωστές συνήθειες που μας κυβερνούν, το Parliament μας προσκαλεί να συναντήσουμε τον εαυτό μας και ο ένας τον άλλον. Η λειτουργία μας απογυμνώνει, δεν ξέρουμε ποιος είναι ποιος, και προσκαλούμαστε να πλοηγηθούμε σε ένα ‘δείγμα’ δημόσιας κοινωνικής συνθήκης με μια πρωταρχική, κοινή για όλους μας λειτουργία, ακριβώς εκεί στο ενδιάμεσο του ‘μέσα μας’ και του ‘έξω μας’» λέει η Β. Κώτσαλου.

«Από μικρή θυμάμαι την αίσθηση να κοιτάω γύρω μου, να παρατηρώ τον κόσμο, και να αναρωτιέμαι γιατί είναι έτσι τα πράγματα, να μην καταλαβαίνω πως γίνεται να ζούμε έτσι, ότι η λογική με την οποία χτίζεται ο κόσμος, και μέσα στην οποία λειτουργούμε καθημερινά δεν μου έβγαζε κανένα νόημα. Παρόλα αυτά το να έρθει κανείς αντιμέτωπος με αυτή την λογική, και να διευρυνθεί προς άλλες πιθανότητες είναι απαιτητικό, χρειάζεται να υπερβεί όχι μόνο τα κοινωνικά στερεότυπα αλλά και τα εσωτερικά συστήματα σκέψης, αντίληψης και κατανόησης, που σημαίνει να βιώσει περάσματα μέσα από κενά, ασάφεια, να υπερβεί κανείς όρια, να φανταστεί και να ασκήσει μια διαφορετική πραγματικότητα στην οποία η ανταπόδοση μπορεί να μην έρθει και ποτέ.

Ο κόσμος που κουβαλάει ο καθένας μέσα του, που φτιάχνεται από τις εμπειρίες και κατά μεγάλο βαθμό από τις ανθρώπινες συνδιαλλαγές είναι τεράστιος αλλά συνήθως φανερώνεται ένα πολύ μικρό κομμάτι του, εκφράζεται ένα ακόμα μικρότερο και οι βαθύτερες μοναδικές ποιότητες του καθενός ίσως και να μην φανερωθούν ποτέ. Γιατί αυτό συμβαίνει, μόνο όταν μας συναντάει κάποιος άλλος η κάτι άλλο με ένα απόλυτο βλέμμα ανοιχτότητας. Το Parliament πρόκειται για μια συνθήκη και λειτουργία η οποία μας επιτρέπει να εξασκηθούμε, έστω και λίγο, στο να είμαστε παρόντες και να παρατηρήσουμε αλλά και να εξασκήσουμε την δύναμη μας στην διαμόρφωση της ζωής μας και των άλλων γύρω μας.

Συνδιαμορφώνουμε τον κόσμο μας, συνήθως παραμένοντας σε απόσταση, ή κρυμμένοι πίσω από την κοινωνική σύμβαση του ότι είμαστε αυτόνομοι, ολοκληρωμένοι και ξεχωριστοί εαυτοί, το σώμα μας προσπαθούμε να το ορίσουμε ως κάτι δεδομένο το οποίο μπορούμε να ελέγξουμε. Η αλήθεια είναι όμως ότι η αντίληψη μας δεν είναι ποτέ ολοκληρωμένη, χρειαζόμαστε άλλα στοιχεία όπως ο αέρας και το νερό αλλά και την επαφή για να επιβιώσουμε, το σώμα μας είναι μια μικρογραφία του σύμπαντος που κινείται με μυστηριώδεις τρόπους συνδεδεμένο με τον κόσμο. Είμαστε πλεκτά σχέσεων και εμπειριών, αλλά εάν δεν φέρουμε την επίγνωση μας εκεί, δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι χρωστάμε τα πάντα ο ένας στην άλλη. Εκεί ακριβώς έρχεται να τοποθετηθεί το έργο Parliament, σε μια επόμενη στιγμή κρίσης, αυτή τη φορά παγκόσμιας, έχει ανοίξει ένας ασφαλείς χώρος, για να εξασκήσει και να αντλήσει κανείς τις εσωτερικές και σχεσιακές δυνάμεις που ίσως μας χρησιμεύσουν στο να ανταποκριθούμε [διαφορετικά] σε αυτό που συμβαίνει».

Πως όμως συναντήθηκε με τον Michael Klien και τι την ενέπνευσε σε αυτόν;

«H συνεργασία και η φιλία μου με τον Michael Klien αποτελεί από τις πιο ριζικές και πολύτιμες επιρροές στην σκέψη, πρακτική και δουλειά μου. Τον συνάντησα σε μια κομβική στιγμή στην πορεία μου, στον απαιτητικό δρόμο του να γίνω αυτοδίδαχτη χορεύτρια, και ήταν για μένα μια πύλη μέσα από την οποία ωρίμασε η σκέψη μου και η πρακτική μου. Ήταν ίσως από τους λίγους, που εκείνη την εποχή που δούλευε για να διευρύνει το πλαίσιο, την αξία, το νόημα και την δύναμη του χορού έξω από τα σχεδόν πια ‘ιδρυματοποιημένα συστήματα’.

Ο Michael Kliën, σήμερα διευθύνει το Εργαστήριο Κοινωνικής Χορογραφίας στο Kenan Institute for Ethics του Πανεπιστημίου Duke, δεν βλέπει τη χορογραφία ως τέχνη της σκηνής, αλλά ως τρόπο αναδιοργάνωσης του κοινωνικού ιστού. Πρώην μέλος του Ballett Frankfurt του William Forsythe, το έργο του Kliën γεφυρώνει τον χορό, τη φιλοσοφία, την ηθική και την κοινωνική φαντασία. Στο Duke, το Εργαστήριό του διερευνά πώς τα ενσώματα πλαίσια – που έχουν τις ρίζες τους στην προσοχή, την παρουσία και την κίνηση – μπορούν να ανταποκριθούν στο κοινωνικό και οικολογικό αδιέξοδο της εποχής μας.».

Δεν είναι μια παράσταση, αλλά μια κοινωνική τεχνολογία

Το Parliament είναι ένα από τα αρχικά έργα του Εργαστηρίου: δεν είναι μια παράσταση, αλλά μια κοινωνική τεχνολογία όπως εξηγεί η διευθύντρια του έργου και χορογράφος.

«Είναι ταυτόχρονα αρχαίο και σύγχρονο, τελετουργικό και αυτοσχεδιαστικό. Δεν υπάρχουν δύο συνεδρίες ίδιες. Και όμως, κάτι σταθερό αναδύεται: μια ήσυχη, συλλογική νοημοσύνη ικανή να συγκρατεί την αμφισημία, την ένταση και τη διαφορά, χωρίς να καταρρέει στο χάος ή την κυριαρχία. Το Parliament αυτού του καλοκαιριού είναι επίσης μια βαθιά συνεργασία σε όλη την κοινωνική ζωή. Συμμετέχει ένα εύρος πολιτών, περισσότερες από 30 αθηναϊκές οργανώσεις, από ομάδες για τα δικαιώματα των μεταναστών έως υποστηρικτές των ατόμων με αναπηρία, πρωτοβουλίες για την ψυχική υγεία και προγράμματα ενδυνάμωσης των νέων. Το έργο φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη, σε συνεργασία με το Kenan Institute for Ethics του Πανεπιστημίου Duke.

Είναι ανοιχτό στο κοινό, Πέμπτη με Κυριακή, για επτά εβδομάδες στο Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138. Το Parliament δεν είναι τέχνη με την συνήθη έννοια. Δεν είναι θεραπεία. Δεν είναι ακτιβισμός όπως τον γνωρίζουμε. Είναι ένας χώρος πρόβας για έναν διαφορετικό τρόπο ύπαρξης ως πολίτες. Μας υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία δεν είναι κάτι που ψηφίζουμε κάθε τέσσερα χρόνια. Είναι κάτι που ασκούμε – μαζί, με το χρόνο, μέσω του σώματος. Αν τα παλιά συστήματα δεν μας στηρίζουν πλέον, πρέπει να φτιάξουμε νέες σωσίβιες λέμβους. Το Parliament είναι μια τέτοια σωσίβια λέμβος. Και έχει ήδη σαλπάρει. Ελάτε μαζί μας. Μπορείτε απλά να έρθετε ως επισκέπτης του μουσείου, να παρακολουθήσετε το έργο που ξεδιπλώνεται, να περάσετε λίγα λεπτά ή λίγες ώρες και να ενσωματωθείτε με τον δικό σας ρυθμό. Ή, αν νιώθετε την ανάγκη να δοκιμάσετε και να εμπλακείτε πιο βαθιά, μπορείτε να συμμετάσχετε στο έργο μέσω επίσημης συμμετοχής, εγγραφόμενοι εδώ: https://linktr.ee/parliament2025athens».

Πληροφορίες: