Οι αποκαλύψεις για το παγκόσμιο πρόγραμμα παρακολούθησης επικοινωνιών των ΗΠΑ μέσω του πρώην συμβούλου της NSA και πράκτορα της CIA Έντουαρντ Σνόουντεν αποδεικνύουν πως ο «Μεγάλος Αδελφός» του Τζόρτζ Όργουελ δεν ήταν παρά μια «προφητεία». Η επιστημονική φαντασία εξελίσσεται σε πραγματικότητα και οι σύγχρονες τεχνολογίες στο απόλυτο όπλο παρακολούθησης. «Η NSA είναι η ισχυρότερη, η μεγαλύτερη και η πιο ακριβή υπηρεσία πληροφοριών στον κόσμο», δηλώνει ο Τζέιμς Μπάμφορντ, αμερικανός δημοσιογράφος – ειδικός σε θέματα της NSA, όμως είχε και ένα «φόβο» που τελικά επαληθεύτηκε. 

Ads

 
Ο Έντουαρντ Σνόουντεν αποκάλυψε τη δράση της μεγαλύτερης υπηρεσίας παρακολούθησης φέρνοντας στην επιφάνεια όχι το σύνολο, αλλά ένα ενδεικτικό μέρος του έργου της. Κάθε μήνα η NSA παρακολουθεί μισό δισεκατομμύριο επικοινωνίες στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών –μεταξύ αυτών και η Ελλάδα- ενώ στο μικροσκόπιό της βρίσκονται και ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
 
Το Spiegel, που έχει στην κατοχή του απόρρητα έγγραφα της NSA, υπογραμμίζει πως στους περισσότερους αυτός ο τεράστιος όγκος δεδομένων και η προσπάθεια να αναζητήσεις την πληροφορία σε αυτά μοιάζει με το να ψάχνεις «βελόνα στα άχυρα». Οι ΗΠΑ όμως έχουν μια διαφορετική νοοτροπία: «Αν θέλεις να ψάξεις βελόνα στα άχυρα θα πρέπει πρώτα από όλα να έχεις τα άχυρα», δηλώνει ο Τζέρεμι Μπας, πρώην υπεύθυνος προσωπικού της CIA επί εποχής Λεον Πανέτα.
 
Και αυτά τα άχυρα δεν είναι τίποτα άλλο παρά δισεκατομμύρια τηλεφωνικές και διαδικτυακές επικοινωνίες. «Ένας ανεξέλεγκτος κόσμος επικοινωνίας και επίσης ένας κόσμος γεμάτος απειλές, τουλάχιστον όπως πιστεύουν οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ», σχολιάζει το γερμανικό περιοδικό. Επικεφαλής της NSA και ένας από τους πιο υψηλόβαθμους «πολεμιστές» των ΗΠΑ στον κυβερνοπόλεμο, είναι ο Κιθ Αλεξάντερ. Οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν για τη δραστηριότητα της NSA προκάλεσαν «μη αναστρέψιμη και τεράστια ζημιά» στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, όπως υποστήριξε ο ίδιος στο ABC.
 
Οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν δεν είναι απλά ένα ή δύο σκάνδαλα που μπορεί να προκύψουν, αλλά είναι η απεικόνιση του έργου της ισχυρότερης υπηρεσίας πληροφοριών στον κόσμο για περίπου μια δεκαετία, αναφέρει το γερμανικό περιοδικό, που έχει στα χέρια του ορισμένα απόρρήτα έγγραφα.
 

Οι «φίλοι» του Μεγάλου Αδελφού

Από τον «Μεγάλο Αδελφό» δεν αποκλείεται κανείς ή σχεδόν κανείς. Μόνο μια μικρή ομάδα κρατών βρίσκεται εκτός λίστας. Πρόκειται για τις χώρες που η NSA χαρακτηρίζει ως «στενούς φίλους» ή «2nd party». Σε αυτές ανήκουν η Βρετανία, η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Νέα Ζηλανδία. Για όλους τους άλλους ο «Μεγάλος Αδελφός» της NSA είναι σε λειτουργία.«Μπορούμε και συχνά στοχεύουμε τα σήματα από τους ‘3rd party’ εταίρους μας», υπερηφανεύεται η NSA σε εσωτερικό της έγγραφο.
 
Όπως παρατηρεί το Spiegel η σημαντικότερη αποκάλυψη δεν είναι η προσπάθεια των χωρών να κατασκοπεύσει η μία την άλλη ή οι υποκλοπές στις επικοινωνίες υψηλόβαθμων αξιωματούχων. Το πιο σημαντικό που προκύπτει από τα απόρρητα έγγραφα της NSA είναι η δυνατότητα της απόλυτης επιτήρησης του λαού μιας χώρας, χωρίς κανέναν έλεγχο ή εποπτεία.
 
Σύμφωνα με το Spiegel, μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών του Δυτικού κόσμου υπάρχει μια εκτεταμένη συνεργασία, μέσω της οποίας παρακάμπτεται οποιαδήποτε νομική προστασία των πολιτών. To Spiegel παρουσιάζει ένα μέρος της σχέσης των μυστικών υπηρεσιών. Για παράδειγμα η Βρετανική GCHQ μπορεί να παρακολουθεί τον οποιοδήποτε εκτός από τους Βρετανούς. Η αμερικανική NSA επίσης τον οποιονδήποτε εκτός από τους αμερικανούς. Η BND της Γερμανίας μπορεί να παρακολουθεί επίσης τον οποιοδήποτε εκτός από τους Γερμανούς. Με την αγαστή συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών της κάθε χώρας δημιουργείται ένα παγκόσμιο σύστημα παρακολούθησης από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει κανένας.
 
Τα έγγραφα που έχει στη διάθεσή του το Spiegel δείχνουν πως οι μυστικές υπηρεσίες έκαναν ακριβώς αυτό το πράγμα. Αντάλλασσαν πληροφορίες ώστε κανείς να μην αποκλείεται από το σύστημά τους. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πως όλα γίνονται για να αποφευχθούν τρομοκρατικές επιθέσεις. Αυτό δήλωσε ο Μπαράκ Ομπάμα κατά την επίσκεψη του στο Βερολίνο ενώ ο Κίθ Αλεξάντερ δήλωσε πως η NSA έχει αποτρέψει 10 τρομοκρατικές επιθέσεις μόνο στις ΗΠΑ, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο ακόμη 50. Ωστόσο τα έγγραφα διέρρευσαν μέσω του Σνόουντεν διαψεύδουν εν μέρει αυτούς του ισχυρισμούς. Η δράση της NSA για αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων, χωρίς βέβαια να μπορεί να επιβεβαιωθεί η επιτυχία της, πρόκειται στην καλύτερη περίπτωση για ένα μέρος της αλήθειας.
 

Τα ερωτήματα για τη σχέση NSA και Γερμανίας

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Γερμανίας, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο των παρακολουθήσεων του αμερικανικού προγράμματος. Στον σχετικό χάρτη είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη με κίτρινο χρώμα. (* Το χρώμα συνδέεται με το πλήθος των επικοινωνιών που έχουν παρακολουθηθεί). Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο το γνώριζε ή ακόμα και αν οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας έχουν επωφεληθεί από τις παρακολουθήσεις στη Γερμανία.
 

Μεταξύ άλλων η NSA έχει αναπτύξει ένα πρόγραμμα παρακολούθησης με την ονομασία «Boundless Informant», το οποίο περιορίζεται στην καταγραφή των κλήσεων σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, ωστόσο δεν καταγράφει το περιεχόμενο αυτών. Με άλλα λόγια, όπως αναφέρει το Spiegel, καταγράφονται μόνο οι αριθμοί. Είναι ακριβώς το πρόγραμμα καταγραφής και αποθήκευσης δεδομένων που επιχείρησαν να εφαρμόσουν οι υπηρεσίες πληροφοριών της Γερμανίας προκαλώντας έντονες αντιδράσεις για χρόνια. Τελικά το 2010 απαγορεύτηκε οριστικά από το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Καρλσρούης.
 
Παρά την «οργισμένη» αντίδραση της καγκελαρίους της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ για το πρόγραμμα παρακολουθήσεων των ΗΠΑ πολλοί υποστηρίζουν πως οι αρχές της Γερμανίας όχι μόνο γνώριζαν για αυτό αλλά αξιοποίησαν και πληροφορίες που προέκυπταν. «Πρέπει να πούμε ξεκάθαρα ότι η κατασκοπεία μεταξύ φίλων δεν είναι αποδεκτή. Δεν βρισκόμαστε πλέον στον Ψυχρό Πόλεμο», δήλωσε εκπρόσωπος της Μέρκελ. Αναλυτές εκτιμούν πως αυτή η αντίδραση αποτελεί περισσότερο μέρος της προεκλογικής εκστρατείας, παρά μια ειλικρινής αντίδραση.
 
Οι σοσιαλδημοκράτες κατηγορούν ανοιχτά την γερμανική κυβέρνηση πως είχε γνώση των εκτεταμένων αμερικανικών παρακολουθήσεων. Την άποψη αυτή στηρίζει και ο ειδικός για θέματα μυστικών υπηρεσιών Έριχ Σμιντ-Ένμπομ, ο οποίος σε συνέντευξη που έδωσε στο δημόσιο ραδιοφωνικό σταθμό Deutschlandfunk, τόνισε ότι οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν ακριβώς για τη δραστηριότητα των αμερικανών συναδέλφων τους στη Γερμανία και ότι «σίγουρα τις προώθησαν στην καγκελαρία».
 
Από την πλευρά του το κόμμα της Αριστεράς επέρριψε ευθύνες και στις προηγούμενες κυβερνήσεις των σοσιαλδημοκρατών και τις κατηγορεί πως ανέχτηκαν σιωπηρά τις παρακολουθήσεις σε βάρος Γερμανών πολιτών. «Ο Σρέντερ το ήξερε. Η Μέρκελ το ήξερε», σχολίασε χθες στο Spiegel Online η Κάτια Κίπινγκ, επικεφαλής του κόμματος. Η Κίπινγκ έκανε μάλιστα λόγο για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής, «το αργότερο στην επόμενη θητεία της ομοσπονδιακής Βουλής», σε περίπτωση που η γερμανική κυβέρνηση δεν αποσαφηνίσει την υπόθεση.
 
Σε δημοσίευμά του το Spiegel παρουσιάζει πόσο μεγαλύτερη ήταν η ένταση των παρακολουθήσεων στη Γερμανία σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Όπως αναφέρει το περιοδικό, κατά τις «κανονικές» ημέρες, παρακολουθούνταν περίπου 20 εκατομμύρια τηλεφωνικές συνδέσεις και 10 εκατομμύρια συνδέσεις στο διαδίκτυο. Σε ημέρες «αιχμής», όπως η 7η Ιανουαρίου 2013, παρακολουθήθηκαν 60 εκατομμύρια συνομιλίες. Ο αντίστοιχος μέσος όρος στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, ήταν κατά πολλά εκατομμύρια χαμηλότερος.
 
Όπως σημειώνεται από το περιοδικό το έργο της NSA στη Γερμανία έχει να κάνει λιγότερο με τις υποκλοπές και περισσότερο μια χαρτογράφηση των επικοινωνιών. Στο επίκεντρο βρίσκονται μεγάλοι διαδικτυακοί κόμβοι στη δυτική και τη νότια Γερμανία. Τα απόρρητα έγγραφα της NSA δείχνουν πως η Φρανκφούρτη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης και αναγνωρίζεται ως «η κεντρική βάση» στη Γερμανία. Από εκεί η NSA αποκτά πρόσβαση σε χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ασίας αλλά και της Ανατολικής Ευρώπης. «Η σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και της Γερμανίας είναι παραδοσιακά όσο στενότερη γίνεται», δήλωσε ο αμερικανός δημοσιογράφος και ειδικός σε θέματα που αφορούν την NSA Τζέιμς Μπάμφορντ μιλώντας στη Die Zeit. «Λόγω του ότι βρισκόταν κοντά στη Σοβιετική Ένωση στη χώρα είχαν αναπτυχθεί περισσότερες βάσεις ελέγχου από οπουδήποτε αλλού».
 
«Τέτοιες συνεργασίες παρέχουν μοναδική πρόσβαση σε στόχους» αναφέρεται σε έγγραφο της NSA. Ωστόσο οι ΗΠΑ δεν μοιράζονται τα αποτελέσματα των παρακολουθήσεών τους με όλους αυτούς τους συμμάχους, σημειώνεται στο ίδιο έγγραφο. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει μια διμερείς συμφωνία που προβλέπει την παροχή εξοπλισμού και τεχνικής υποστήριξης από τη μία πλευρά και από την άλλη την πρόσβαση στις επικοινωνίες. Μάλιστα, όπως προκύπτει από απόρρητο έγγραφο, συνήθως αυτές οι συμφωνίες γίνονται εκτός του πλαισίου που ορίζεται από τις στρατιωτικές και πολιτικές σχέσεις των ΗΠΑ με τις χώρες εταίρους.
 

Στο στόχαστρο η Ευρώπη

 
Πριν από περίπου πέντε χρόνια όπως αναφέρει το Spiegel ειδικοί σε θέματα ασφαλείας ανακάλυψαν μια σειρά περίεργες και αποτυχημένες κλήσεις που προέρχονται από σημείο σε μικρή απόσταση από το κτίριο Justus Lipsius, την έδρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Τα ίχνη των κλήσεων οδήγησαν τις υπηρεσίες ασφάλειας της ΕΕ στο Evere ένα προάστιο των Βρυξελλών, όπου βρίσκεται η έδρα του ΝΑΤΟ. Εντοπίζοντας την ακριβή πηγή των κλήσεων κατέληξαν σε ένα κτίριο κοντά στην έδρα του ΝΑΤΟ, έναν απομονωμένο τομέα υψηλής ασφάλειας, το οποίο είναι γνωστό ως η «ευρωπαϊκή έδρα» της NSA.
 
Όπως σημειώνει το Spiegel η NSA φαίνεται να είναι περισσότερο αδίστακτη στα αμερικάνικα εδάφη καθώς σε άλλο απόρρητο έγγραφο φαίνεται πως πράκτορες είχαν εισβάλλει στο εσωτερικό των γραφείων της ΕΕ στην Ουάσιγκτον και στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη. Οι Ευρωπαίοι φαίνεται να αποτελούν στόχο από τον Σεπτέμβριο του 2010.
 

Εταιρείες… πρόθυμοι συνεργάτες

 
Από άλλο έγγραφο αποκαλύπτεται πως η NSA έχε πρόσβαση σε μια παγκόσμια δέσμη καλωδίων οπτικών ινών, μια από τις «μεγαλύτερες λεωφόρους του Διαδικτύου», όπως αναφέρει το Spiegel. Μέσω αυτής της «διαδικτυακής ραχοκοκαλιάς» η NSA συλλέγει δεδομένα από τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη, τη Νότια Αμερική και την Ασία. Όμως δεν είναι μόνο οι μυστικές υπηρεσίες των χωρών που βοήθησαν πρόθυμα την NSA. Αποκαλύψεις που σχετίζονται με το πρόγραμμα Prism καθιστούν σαφές πως σημαντική είναι και η συνεργασία με αμερικανικές εταιρείες του Διαδικτύου. Μάλιστα σε μια περίπτωση η συνεργασία αυτή έρχεται από τα μέσα της δεκαετίας του ’80.
 
Έγγραφο αναφέρει πως συνολικά η NSA συνεργάζεται με τουλάχιστον 80 μεγάλες εταιρείες για τις «δύο αποστολές». «Δύο αποστολές» για την NSA είναι υπεράσπιση των δικτύων στις ΗΠΑ και η παρακολούθηση των δικτύων του εξωτερικού. Πρόκειται για εταιρείες τηλεπικοινωνιών, κατασκευής διαδικτυακών υποδομών, εταιρείες λογισμικού και ασφαλείας.
 
Η συνεργασία των εν λόγω εταιρειών με την NSA είναι άκρως απόρρητη καθώς οι εταιρείες έχουν δεσμευτεί για την ασφάλεια των δεδομένων των πελατών τους και επιπλέον οφείλουν να ακολουθούν τους νόμους των χωρών στις οποίες δραστηριοποιούνται. Ακόμη και σε εσωτερικά έγγραφα της NSA αναφέρονται μόνο με κωδικές ονομασίες. Επικεφαλής μεγάλων εταιρειών του διαδικτύου έχουν διαψεύσει κατηγορηματικά οποιαδήποτε σχέση με την NSA και πως οι μυστικές υπηρεσίες είχαν πρόσβαση στα δεδομένα τους.
 

Ο μεγαλύτερο φόβος της NSA

 
Στη Utah κοντά στην πόλη Bluffdale δημιουργείται η νέα «αποθήκη» δεδομένων. Σύμφωνα με το Spiegel, σε αυτήν υπάρχουν υπολογιστές συνολικού κόστους 1.2 δις ευρώ, ενώ η συνολική χωρητικότητα αυτής της «αποθήκης» θα μετριέται σε yottabytes. Από την «9/11» το δυναμικό της NSA αυξάνεται σταθερά, όπως και ο προϋπολογισμός της. Απόρρητα εσωτερικά έγγραφα δείχνουν πως σύμφωνα με στοιχεία του 2006 στην NSA εκείνη τη χρονιά εργάστηκαν 15.986 στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και 19.335 πολίτες με τον συνολικό προϋπολογισμό να ανέρχεται σε 6.1 δις. Με άλλα λόγια υπάρχει μια καλή εξήγηση που το προσωνύμιο του Κίθ Αλεξάντερ είναι «αυτοκράτορας Αλέξανδρος». «Ο Κίθ παίρνει ό,τι θέλει», αναφέρει ο Μπάμφορντ.
 
Παράλληλα υπογραμμίζει πως τελικά η συνεισφορά της NSA για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας δεν είναι και τόσο σπουδαία. «Δεν έχω καμία ένδειξη για τη σημαντικότητα της επιτήρησης της NSA ούτε και της αποτελεσματικότητάς της ή αν τυχόν έχει εμποδίσει τρομοκρατικές επιθέσεις», έχει δηλώσει. Υπάρχει όμως ένα σημείο που η NSA κατάφερε να προβλέψει με απόλυτη ακρίβεια: «Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για να αποκαλυφθεί η δράση της». Σε εσωτερικό έγγραφο προσδιορίζει τους τρομοκράτες και τους χάκερ ως σημαντικές απειλές, όμως ακόμη πιο επικίνδυνο, όπως αναφέρεται, είναι το ενδεχόμενο ένας «insider» να αποφασίσει να ανοίξει το στόμα του.