Φανταστείτε ότι είστε εγκλωβισμένοι σε ένα κτίριο που καίγεται και ψάχνετε απεγνωσμένα τρόπο διαφυγής. Σκοντάφτετε στο τέλος ενός διαδρόμου που έχει κατακλυστεί από καπνό και πρέπει να επιλέξετε να πάτε δεξιά ή αριστερά. Η απόφαση αυτή θα μπορούσε να καθορίσει το αν θα ζήσετε ή θα πεθάνετε, αλλά ο τρόπος που τη λαμβάνετε δεν είναι τυχαία, σύμφωνα με τον καθηγητή μαθηματικών μοντέλων στου Πανεπιστήμιου του Γκρίνουιτς, Ed Galea.

Ο Galea έχει αφιερώσει την επιστημονική του σταδιοδρομία στην εκπόνηση ερευνών στην επιστήμη και την ψυχολογία κάτω από τις οποίες λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος σε περιπτώσεις κινδύνου και καταστροφής. Έχει μάλιστα πάρει χιλιάδες συνεντεύξεις από επιζώντες τέτοιων καταστροφών, όπως για παράδειγμα από τα 300 άτομα που κατάφεραν να απεγκλωβιστούν και να επιβιώσουν από το χτύπημα στους δίδυμους πύργους στις 9/11 καθώς και τους επιζώντες της συντριβής του σιδηροδρόμου Paddington. Τα αποτελέσματα των ερευνών του, που χρησιμοποιούνται από τις κυβερνήσεις, τους σχεδιαστές κτιρίων και τους εργαζόμενους στις πρώτες βοήθειες σε όλο τον κόσμο, είναι μία προσπάθεια πρόβλεψης και πρόληψης των αποτελεσμάτων μελλοντικών καταστροφών.
Η τελευταία του επιστημονική δουλειά επιχορηγείται από τη ΕΕ με το ποσό των 2 εκατ. Και ονομάζεται BeSeCu (Συμπεριφορά, Ασφάλεια και Πολιτισμός) και ερευνά αν ο πολιτισμός επηρεάζει τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι άνθρωποι σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. «Το ερώτημα που προσπαθούμε να απαντήσουμε είναι αν οι άνθρωποι από διαφορετικές χώρες συμπεριφέρονται διαφορετικά σε μία κατάσταση κρίσης» εξηγεί ο Galea. «Υπάρχει μία σιωπηρή παραδοχή ότι οι άνθρωποι συμπεριφέρονται παντού το ίδιο αλλά δεν είμαστε σίγουροι ότι είναι αλήθεια».

Η BeSeCu διεξάγει «αιφνιδιαστικές ασκήσεις εκκένωσης» σε ορόφους πανεπιστημιακών κτιρίων σε όλη την Ευρώπη προκειμένου να συγκρίνει τα δεδομένα, το χρόνο απόκρισης και τη συμπεριφορά. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι διαφορές από τόπο σε τόπο υποδεικνύουν την ανάγκη αλλαγών στον τρόπο που σχεδιάζονται τα κτίρια για τις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Το ενδιαφέρον του Galea πυροδοτήθηκε από τις απαντήσεις των θυμάτων σε μια τραγική πυρκαγιά στον υπόγειο σιδηρόδρομο Daegu στην Κορέα. «Είδα τις φωτογραφίες από το εσωτερικό των βαγονιών και συνεργάστηκα με έναν κορεάτη ερευνητή που πήρε συνεντεύξεις από τους επιζώντες. Οι περισσότεροι από τους επιβάτες απλώς κάθισαν εκεί περιμένοντας οδηγίες από κάποιον υπεύθυνο». Όταν ο Galea παρουσίασε τα ευρήματά του σε συνέδριο στη Βρετανία , η απάντηση που πήρε ήταν ότι επρόκειτο για δεδομένα άνευ σημασίας καθώς κάτι τέτοιο ποτέ δεν θα συνέβαινε στη Βρετανία. Έτσι άρχισε να αναρωτιέται αν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αντιδρούν διαφορετικά.

Ο Galea και η ομάδα του έχει σχεδιαστεί το Exodus, ένα συστημικό μοντέλο υπολογιστή που προσομοιώνει το πώς οι άνθρωποι συμπεριφέρονται στις εκκενώσεις εκτάκτου ανάγκης και το οποίο χρησιμοποιείται σε 33 χώρες. Χρησιμοποιήθηκε στο σχεδιασμό της O2 Arena του Λονδίνου, στο Ολυμπιακό Στάδιο του Σίδνεϊ, στο στάδιο «Φωλιά του Πουλιού» στο Πεκίνο και στο Airbus Α380.

Τώρα μελετά, αναλύοντας τα δεδομένα από τις συνεντεύξεις με τους επιζώντες της τρομοκρατικής επίθεσης στο Λονδίνο και τις βομβιστικές επιθέσεις στη Μαδρίτη. «Μελετώντας πώς οι άνθρωποι ανταποκρίθηκαν σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης σε υπόγειους σιδηροδρόμους και σταθμούς, ελπίζουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο αντίληψης του κινδύνου, την αντίδραση σε σχέση με τους αρμόδιους και την αλληλεπίδραση που υπάρχει μεταξύ των επιζώντων αναφορικά με τη συμπεριφορά. Τα ευρήματα θα χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση του λογισμικού ηλεκτρονικών υπολογιστών, ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα το πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και να μπορεί να είναι πιο αξιόπιστο στο σχεδιασμό κτιρίων.

Υπάρχουν επίσης πρακτικές ιδέες που είναι ευκολότερο να εφαρμοστούν υποστηρίζει ο Galea. «Ψάχνω το πώς οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στους συναγερμούς και τις οδηγίες. Αν οι άνθρωποι στα τρένα πάντα περιμένουν έναν αρμόδιο να τους πει τι να κάνουν, τότε ίσως θα πρέπει να βελτιωθούν τα συστήματα επικοινωνίας στις αμαξοστοιχίες».
Ερευνώντας τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται οι άνθρωποι όταν προσπαθούν να ξεφύγουν από ένα σπίτι σε περίπτωση πλημμύρας ή πυρκαγιάς ο Galea έχει ανακαλύψει ότι στην περίπτωση διασταύρωσης οι αριστερόχειρες και οι δεξιόχειρες αντιδρούν διαφορετικά. Αυτού του είδους οι έρευνες μπορούν να δημιουργήσουν πρότυπα που θα δώσουν στους ανθρώπους μία καλύτερη πιθανότητα επιβίωσης σε μελλοντικές καταστροφές.
«Το βασικό είναι η καλή επίγνωση της κατάστασης» τονίζει ο Galea. Η κατανόηση του περιβάλλοντος είτε πρόκειται για ένα αεροπλάνο, τρένο, πλοίο ή κτίριο, είναι σημαντική. «Το να γνωρίζουμε που είναι η πλησιέστερη έξοδος διευκολύνει την απόδραση». Στο αεροπλάνο ο ίδιος επιλέγει να κάθετε το πολύ πέντε σειρές μακριά από την έξοδο…