Με ενταντικούς ρυθμούς εργάζονται οι επιστήμονες παγκοσμίως και ιδιαίτερα στη Βρετανία και τη Νότια Αφρική για να συλλέξουν όσο περισσότερες πληροφορίες -και σύντομα- σχετικα με την νέα μετάλλαξη του κορονοίού που εντοπίστηκε στη Μποτσουάνα (B.1.1.529) και στην οποία ο ΠΟΥ έδωσε το όνομα «Όμικρον». Αν και είναι αρκετά νωρίς, ωστόσο ήδη η επιστημονική κοινότητα μπορεί να απαντήσει σε κάποια βασικά ερωτήματα, φέρνοντας άνησυχητικά νέα, δίχως όμως να λείπουν και τα καλά μαντάτα.

Από πού προέρχεται

Η παραλλαγή ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Μποτσουάνα στις 11 Νοεμβρίου.

Είναι πιο επικίνδυνη μετάλλαξη από τη Δέλτα;

Προς το παρόν, η Δέλτα είναι η κυρίαρχη παραλλαγή του κορονοϊού παγκοσμίως. Εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ινδία, και σάρωσε σε όλο τον κόσμο αποδεικνύοντας ότι είναι η πιο μεταδοτική καθώς σε αυτή, η πρωτεΐνη αιχμής τα καταφέρνει πιο εύκολα από τις άλλες μεταλλάξεις να εισβάλει στα ανθρώπινα κύτταρα. Η πρωτεϊνη αιχμής είναι εκείνο το μέρος του ιού που χρησιμοποιούν τα περισσότερα εμβόλια για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος κατά του κορονοϊού.

Ωστόσο, Βρετανοί επιστήμονες περιέγραψαν το απόγευμα της Πέμπτης 25/11 τη νέα μετάλλαξη της Μπουτσουάνα ως τη χειρότερη που είχαν δει από την έναρξη της πανδημίας. Οι 32 μεταλλάξεις που έχει στην πρωτεΐνη αιχμής είναι αριθμός διπλάσιος από αυτών της Δέλτα. Σημειώνεται ότι οι μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη αιχμής μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του ιού να μολύνει τα κύτταρα και να εξαπλώνεται, αλλά και να δυσκολεύει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να επιτεθούν στο παθογόνο. Έτσι οι επιστήμονες ανησυχούν μήπως ανασχέσει τις άμυνες του οργανισμού στη μόλυνση.

Πάντως, επί του παρόντος, οι επιστήμονες δεν έχουν αρκετά δεδομένα για να διακρίνουν πόσο επικίνδυνη θα μπορούσε να είναι αυτή η μετάλλαξη. Η καθηγήτρια Christina Pagel, διευθύντρια της Μονάδας Κλινικής Επιχειρησιακής Έρευνας στο UCL, δήλωσε ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη «ίσως να έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι της Δέλτα και της αφρικανικής C.1.2.». Προσέθεσε ότι «Γνωρίζουμε ότι η B.1.529 έχει πολλές περισσότερες μεταλλάξεις από άλλες παραλλαγές και έχει μεταλλάξεις που παρατηρούνται σε άλλες παραλλαγές που σχετίζονται τόσο με υψηλότερη μεταδοτικότητα όσο και με ανοσολογική διαφυγή». Όπως τόνισε «είναι ο αριθμός και το είδος των μεταλλάξεων που ανησυχούν τους ιολόγους και τους ανοσολόγους».

Σε ποιες χώρες έχει εντοπιστεί η παραλλαγή;

Εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική ενώ το Εθνικό Ινστιτούτο Μεταδοτικών Ασθενειών (NICD) της χώρας, δήλωσε την Πέμπτη 25/11 ότι είχε επιβεβαιώσει 22 θετικά κρούσματα, με περισσότερα κρούσματα να επιβεβαιώνονται καθώς βγαίνουν τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Ωστόσο, όπως δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου ο βιολόγος Tulio de Oliveira το γεγογονός ότι μόνο και μόνο επειδή εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική, δεν σημαίνει ότι από εκεί προήλθε.

Μόνο 59 επιβεβαιωμένα κρούσματα έχουν εντοπιστεί στη Νότια Αφρική, το Χονγκ Κονγκ και την Μποτσουάνα. Η περίπτωση, που εντοπίστηκε στο Χονγκ Κονγκ, αφορούσε έναν ταξιδιώτη που επέστρεφε από τη Νότια Αφρική.

«Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μια νέα παραλλαγή έχει εντοπιστεί στη Νότια Αφρική», δήλωσε ο καθηγητής Adrian Puren, Αναπληρωτής Εκτελεστικός Διευθυντής του NICD. «Αν και τα δεδομένα είναι περιορισμένα, οι ειδικοί μας εργάζονται υπερωρίες με όλα τα καθιερωμένα συστήματα επιτήρησης για να κατανοήσουν τη νέα παραλλαγή και ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές επιπτώσεις», πρόσθεσε.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι έως και το 90% των νέων κρουσμάτων στη νοτιοαφρικανική επαρχία του Γκαουτένγκ μπορεί να είναι B.1.1.529, με τα κρούσματα που ανιχνεύονται στις περιοχές North West και Limpopo να αυξάνονται επίσης γρήγορα. Η εμφάνιση αυτής της παραλλαγής είναι πιθανώς ο λόγος για την «εκθετική» αύξηση των μολύνσεων τις τελευταίες εβδομάδες, όπως δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο υπουργός Υγείας της Νότιας Αφρικής Joe Phaahla.

Έχει καταφθάσει στην Ευρώπη;

Ναι. Το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα της νέας μετάλλαξης που εντοπίστηκε πρώτη φορά στη Μποτσουάνα είναι μια νεαρή γυναίκα από το Βέλγιο, η οποία δεν είχε καμία σχέση με τη Νότια Αφρική, ούτε με οποιαδήποτε άλλη χώρα στο νότιο τμήμα της αφρικανικής ηπείρου, αναφέρει το rtbf.

Εμφάνισε συμπτώματα 11 ημέρες αφότου είχε ταξιδέψει στην Αίγυπτο μέσω της Τουρκίας. Ήταν ανεμβολίαστη και δεν είχε διαγνωστεί στο παρελθόν με κορονοϊό. Νωρίτερα, ο Μαρκ Βαν Ρανστ, διακεκριμένος ιολόγος του Βελγίου, το εργαστήριο του οποίου συνεργάζεται στενά με την αρχή δημόσιας υγείας Sciensano, είχε κάνει γνωστό ότι στη χώρα εξετάζονταν δυο πιθανά κρούσματα της μετάλλαξης «Όμικρον».

Υπάρχει κρούσμα στην Ελλάδα;

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, όχι.

Την «πιάνουν» τα εμβόλια;

Μία τόσο διαφορετική παραλλαγή σε σχέση με τον αρχικό κορωνοϊό που προέκυψε στην Γουχάν της Κίνας στα τέλη του 2019, είναι πιθανό να καθιστά λιγότερο αποτελεσματικά τα εμβόλια που έχουν δημιουργηθεί για να προστατεύουν από σοβαρή νόσηση με covid-19, ωστόσο, όπως σημειώνουν ειδικοί, ασφαλή αποτελέσματα θα προκύψουν τις επόμενες εβδομάδες.

«Ξεκινήσαμε αμέσως έρευνες για την παραλλαγή B.1.1.529, η οποία διαφέρει σαφώς από τα προηγούμενα στελέχη, διότι παρουσιάζει επιπλέον μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα, η οποία είναι το βασικό χαρακτηριστικό του ιού SARS-CoV-2», τόνισε στέλεχος της BioNTech στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), και πρόσθεσε ότι εάν μία μετάλλαξη αποδειχθεί ανθεκτική, «η Pfizer και η BioNTech είναι έτοιμες εδώ και αρκετούς μήνες, να προσαρμόσουν το εμβόλιό τους σε λιγότερο από έξι εβδομάδες και να παραδώσουν τις πρώτες δόσεις σε μόλις 100 ημέρες».

Πόσο γρήγορα εξαπλώνεται;

Σύμφωνα με ειδικούς, είναι ταχύτατη η εξάπλωση στη Νότια Αφρική τις τελευταίες μέρες. «Υπήρξε μια αύξηση στη Νότια Αφρική σε ορισμένες επαρχίες τις τελευταίες ημέρες», δήλωσε στο ITV News ο Ντίναν Πιλάι, καθηγητής ιολογίας στο University College του Λονδίνου. «Μόνο ένα μικρό ποσοστό των νέων λοιμώξεων κορονοιού περνούν από γενετική αλληλουχία, επομένως οι αριθμοί θα μπορούσαν να είναι υψηλότεροι».

«Αλλά είναι πρόωρο να τρομοκρατούμε. Θα μάθουμε πολύ σύντομα εάν υπάρχουν ενδείξεις γενικότερα αυτής της εξάπλωσης», πρόσθεσε.

Υπάρχουν καλά νέα;

Ενδεχομένως ναι. Ένα πρώτο καλό νέο, σύμφωνα με τον νοτιοαφρικανό βιολόγο Tulio de Oliveira είναι ότι μπορεί να ανιχνευθεί με ένα συγκεκριμένο τεστ PCR, που σημαίνει ότι μπορεί να ανιχνευθεί γρήγορα, βοηθώντας τους επιστήμονες να παρακολουθήσουν την εξάπλωση.

Δεύτερον, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο άνευ προηγουμένου αριθμός μεταλλάξεων του μπορεί να λειτουργήσει εναντίον του και να τον καταστήσει “ασταθή”, εμποδίζοντάς το να γίνει ευρέως διαδεδομένο. Όπως αναφέρεται και στον Guardian έχει διατυπωθεί η επιστημονική θέση ότι, μετά την πτώση των κρουσμάτων που παρατηρήθηκε στην Ιαπωνία,  οι παραλλαγές μπορούν να «αυτό-εξοντωθούν» (mutate themselves out of existence).

Όπως αναφέρουν κάποιοι επιστήμονες, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε υπερβολικά γιατί δεν υπάρχουν ακόμη σημάδια ότι εξαπλώνεται γρήγορα.

Ο γιατρός μολυσματικών ασθενειών στο νοσοκομείο St Vincent στο Σίδνεϊ της ΑυστραλίαςΓκρεγκ Ντορ αναφέρει ότι: «Η παραλλαγή B.1.1.529 έχει μεταλλάξεις που σχετίζονται με μειωμένη αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Αλλά, εάν είναι ένας ιός «λιγότερο κατάλληλος» και έχει μειωμένη δυνατότητα μετάδοσης, τότε δεν είναι τεράστιο πρόβλημα. Είναι ώρα για παρακολούθηση, όχι για πανικό».

Έχει λάβει μέτρα η Ελλάδα;

Για την μετάλλαξη «Όμικρον» ελήφθησαν οι εξής αποφάσεις της κυβέρνησης για τις χώρες της Νότιας Αφρικής, Μποτσουάνα, Ναμίμπια, Λεσότο, Ζιμπάμπουε, Μοζαμβίκη, Εσουατίνι, Ζάμπια και Μαλάουι:

• Επιτρέπεται η είσοδος μόνο Ελλήνων υπηκόων και άλλων υπηκόων μόνο για απολύτως απαραίτητες (essential) μετακινήσεις με την προϋπόθεση μοριακού ελέγχου (PCR) 72 ωρών ανεξαρτήτως της εμβολιαστικής τους κατάστασης.
• Για την είσοδό τους απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παροχή άδειας από τις κατά τόπους Πρεσβείες, Προξενεία και Προξενικές Αρχές άλλων χωρών, που εκπροσωπούν την xώρα μας σε περίπτωση απουσίας Ελληνικής Πρεσβείας.
• Κατά την είσοδό τους στη χώρα θα γίνεται καθολικός έλεγχος με ταχύ αντιγονικό τεστ (Rapid Antigen Test).

Πως προστατευόμαστε

Η Δρ Μισέλ Γκρουμ, αξιωματούχος του NICD, είπε ότι ενόψει των νέων παραλλαγών οι άνθρωποι «θα πρέπει να εμβολιάζονται, να φορούν μάσκες, να εφαρμόζουν υγιή υγιεινή των χεριών, να τηρούν κοινωνική απόσταση και να συγκεντρώνονται σε καλά αεριζόμενους χώρους» για να περιορίσουν την εξάπλωσή της. Επίσης, ειδικοί προτρέπουν τους πολίτες να κάνουν και τη τρίτη δόση.

Μη πληροφορίες από: Radio France Internationale, Cannel 3, The Guardian, Euronews, Huffingtonpost