Η ασθενής δεν μπορούσε να αναπνεύσει καλά και οι γιατροί στα επείγοντα δεν μπορούσαν να καταλάβουν για ποιο λόγο δυσκολευόταν.

Η 34χρονη γυναίκα είχε σπεύσει στο νοσοκομείο του Μπέρμιγχαμ παρουσιάζοντας αναπνευστική δυσφορία. Ανέπνεε γρήγορα και δυνατά καθώς προσπαθούσε να κατευθύνει το οξυγόνο στους πνεύμονές της. Όπως είπε στους γιατρούς εδώ και μήνες την ταλαιπωρούσε ένα επίμονος βήχας, ενώ κάποιες φορές έφτυνε αίμα. Όταν οι γιατροί την ακροάστηκαν όλα ακούγονταν φυσιολογικά. Δεν υπήρχε αυτός ο ήχος που θυμίζει το να πατάς φρέσκο χιόνι, που υποδηλώνει φλεγμονή. Οι εξετάσεις αίματος έδειξαν ότι η λειτουργία των νεφρών και του ήπατος της ήταν φυσιολογική και κανένα από τα υπάρχοντα προβλήματα υγείας της δεν μπορούσε να εξηγήσει γιατί δεν μπορούσε να πάρει μια πλήρη αναπνοή. Μάλιστα είχε σταματήσει να καπνίζει 40 τσιγάρα την ημέρα, όπως συνήθιζε επί χρόνια, και είχε αρχίσει να κάνει ηλεκτρονικό τσιγάρο.

Όπως σημειώνει το Politico, που παρουσιάζει την ιστορία της, μετά από μήνες εξετάσεων οι γιατροί βρήκαν τι είχε. Τα πνευμόνια της ήταν γεμάτα γεμάτα με μικρά σωματίδια λίπους προκαλώντας της λιποειδή πνευμονία. Είχαν δει κάτι παρόμοιο σε καλλιτέχνες του τσίρκου και του δρόμου που εισπνέουν πετρέλαιο για να φυσήξουν φωτιά από το στόμα τους. Αλλά για τη συγκεκριμένη ασθενή μπορούσε να υπάρχει μόνο μία αιτία: το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Η ασθένεια της συγκεκριμένης γυναίκας είναι μια εξαιρετικά σπάνια παρενέργεια του ατμίσματος, αλλά κι ένα καλό παράδειγμα για να καταλάβει κανείς το δίλημμα στο οποίο βρίσκονται οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικών υγείας. Πώς πρέπει να προσεγγίσουν μία τεχνολογία που ενδεχομένως να είναι πιο ασφαλής από το παραδοσιακό κάπνισμα, αλλά έχει πιθανόν τις δικές της βλαβερές συνέπειες; Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα κάνουν τελικά καλό ή κακό στην υγεία μας;

«Η απάντηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποιος κάνει το ηλεκτρονικό τσιγάρο», λέει στο Politico ο Gareth Walters – ο γιατρός που κούραρε την ασθενή της ιστορίας μας. «Υπάρχει ένα πλήθος παράξενων αναπνευστικών ασθενειών που μπορούν αν προκληθούν από την έκθεση σε χημικούς παράγοντες, αλλά παράλληλα αυτές μπορούν να εκδηλωθούν σε έναν μικρό αριθμό ανθρώπων», εξηγεί. «Οι περισσότερες χημικές ουσίες που περιέχουν τα υγρά ατμίσματος, σε χαμηλά και ελεγχόμενα επίπεδα, είναι σχετικά ασφαλείς για τους περισσότερους από εμάς», λέει. Λέει, όμως, «σχετικά» και αυτό είναι πρόβλημα.

Οι υποστηρικτές του ηλεκτρονικού τσιγάρου υποστηρίζουν πως πρόκειται για μια λιγότερο «επιβλαβή» εναλλακτική του καπνίσματος που μπορεί να βελτιώσει την υγεία και την ποιότητα ζωής των απανταχού καπνιστών. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι περισσότεροι από 7 εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν φέτος από αιτίες που σχετίζονται με τον καπνό, δηλαδή όσο ολόκληρος ο πληθυσμός της Βουλγαρίας. Οι κριτικοί του ηλεκτρονικού τσιγάρου αν και αναγνωρίζουν ότι είναι πιο υγιές να ατμίζεις από το να καπνίζεις, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τον εθισμό που επίσης προκαλεί και αυτή η τεχνολογία, καθώς τα καπνικά της προϊόντα συνεχίζουν να περιέχουν νικοτίνη. Φοβούνται επίσης πως αυτή η «μόδα» θα επαναφέρει την κουλτούρα του καπνίσματος, υπονομεύοντας την πολυετή αντικαπνιστική εκστρατεία κυβερνήσεων και φορέων.

Στο μεταξύ, τόσο ο πολιτικός όσο και ο επιστημονικός κόσμος παραμένει διχασμένος. Η Βρετανία συστήνει το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως εργαλείο διακοπής του καπνίσματος, οι ΗΠΑ το θεωρούν «επιδημία», ενώ η Αυστραλία και η Ιαπωνία το έχουν απαγορεύσει.

Οι βασικές διαφορές

Μεγάλο μέρος της βλάβης στον ανθρώπινο οργανισμό από τα τσιγάρα είναι αποτέλεσμα της καύσης. Μαζί με τη νικοτίνης τους, οι καπνιστές εισπνέουν σύννεφα τοξινών και καρκινογόνων ουσιών, καθώς το τσιγάρο καίγεται στους 900 βαθμούς Κελσίου. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα από την άλλη λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο, θερμαίνοντας μια δεξαμενή υγρού στους περίπου 200 βαθμούς Κελσίου, σχηματίζοντας μικροσκοπικά σωματίδια αέρα που ο χρήστης εισπνέει ως ατμό. Τα συστατικά των υγρών ατμίσματος ποικίλλουν ανάλογα με τον κατασκευαστή, αλλά τα κύρια είναι γενικά νικοτίνη, προπυλενογλυκόλη, φυτική γλυκερίνη και άρωμα.

Προβλέποντας το μέλλον

Όπως και με κάθε νέο προϊόν στην αγορά, ο μόνος αληθινός έλεγχος των επιπτώσεων του ηλεκτρονικού τσιγάρου στην υγεία θα είναι ο χρόνος. Πολλές ασθένειες που συνδέονται με το κάπνισμα, όπως ο καρκίνος, χρειάζονται δεκαετίες για εμφανιστούν. Ακόμα και τότε, δεδομένου ότι πολλοί χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων θα είναι πρώην καπνιστές, θα είναι δύσκολο να αναλύσουμε τις επιπτώσεις του ατμίσματος στην υγεία καθώς θα κουβαλάνε συνέπειες χρόνων καπνίσματος ήδη.

«Το τσιγάρο είναι η μεγαλύτερη καταστροφή της δημόσιας υγείας που έχει συμβεί ποτέ», δηλώνει ο Lion Shahab, καθηγητής Συμπεριφορικής Επιστήμης και Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ο οποίος υποστηρίζει τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου ως εργαλείο μείωσης των επιβλαβών συνεπειών του καπνίσματος.«Κάτι που σε σκοτώνει και σε εθίζει ενώ ταυτόχρονα είναι νόμιμο», σημειώνει. «Θα ήταν περίεργο να γυρίσουμε την πλάτη μας σε κάτι που τουλάχιστον τώρα γνωρίζουμε ότι είναι πολύ πιο ασφαλές και πιθανότατα θα μας βοηθήσει να ξεφύγουμε από αυτό το επικίνδυνο και θανατηφόρο προϊόν – το τσιγάρο», λέει.

Για μερικούς ανθρώπους – κανείς δεν ξέρει πόσους – συμπεριλαμβανομένου της ασθενούς στο Μπέρμιγχαμ, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν φαίνονται να είναι η λιγότερο επιβλαβής επιλογή. Παρά τις εικασίες του Walters ότι τα σωματίδια λίπους είχαν κολλήσει στους πνεύμονες της εξαιτίας του ατμίσματος, όμως, εκείνη αρνήθηκε να το κόψει. Η λειτουργία των πνευμόνων της είναι όμως τόσο ασθενική που πιθανόν να χρειαστεί μεταμόσχευση πνεύμονα μέσα σε πέντε χρόνια, λέει ο γιατρός. Αναγνωρίζει ωστόσο ότι η περίπτωσή της είναι ιδιαίτερα σπάνια και λέει ότι δεν περιμένει να δει παρόμοια συμπτώματα σε μεγάλο αριθμό ατμιστών.

Δεν μπορεί να αποκλείσει ωστόσο ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να έχουν βαθμιαίες επιπτώσεις όπως και τα συμβατικά τσιγάρα. «Αυτές η απαντήσεις δεν δίνονται σε μια μέρα», τονίζει. Ήταν άλλωστε μια σειρά από περιπτώσεις σε συνδυασμό με την επιδημιολογική έρευνα και την τοξικολογία που έφτασαν να συνδέσουν το κάπνισμα με τον καρκίνο. «Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η έρευνα είναι απαραίτητη», λέει. Μόνο έτσι θα δοθούν οι απαντήσεις…