Από την αρχή του πρώτου πανδημικού κύματος, την άνοιξη του 2020, οι γιατροί διαπίστωσαν τη σύνδεση μεταξύ της παχυσαρκίας και του κινδύνου εμφάνισης σοβαρών μορφών του κορωναϊού. Τα παχύσαρκα άτομα, υπερεκπροσωπούμενα στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (49% των ασθενών ανάνηψης στη Γαλλία κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2021), έχουν πληρώσει βαρύ τίμημα στον κορωναϊό.

Ωστόσο, η ακριβής σχέση μεταξύ υπερβολικού βάρους και κινδύνου σοβαρής μορφής κορωναϊού παραμένει υπό συζήτηση. Εξηγείται το υψηλό ποσοστό των παχύσαρκων ασθενών στις μονάδες εντατικής θεραπείας από τις συχνά σχετιζόμενες παθολογικές καταστάσεις, όπως ο διαβήτης τύπου 2 ή η υψηλή αρτηριακή πίεση; Ή μήπως η παχυσαρκία είναι μόνη της ένας παράγοντας κινδύνου, λόγω της έλλειψης ανοσίας που προκαλεί ή της φλεγμονής χαμηλού επιπέδου που τη συνοδεύει;

Μία μελέτη, που δημοσιεύθηκε στα τέλη Απριλίου στην ιατρική εφημερίδα «The Lancet Diabetes and Endocrinology», ενισχύει αυτή τη δεύτερη υπόθεση.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, στους τομείς της επιδημιολογίας, τη διατροφής και της δημόσιας υγείας, εξέτασαν τη σχέση μεταξύ του Δείκτη Μάζας Σώματος («ΔΜΣ», δείκτης αξιολόγησης του σωματικού μεγέθους, υπολογιζόμενου διαιρώντας το βάρος με το τετράγωνο του ύψος – σε μέτρα -) και του κινδύνου σοβαρής μορφής κορωναϊού.

Από τις έρευνές τους φαίνεται ότι ο κίνδυνος αυξάνεται γραμμικά από ένα ΔΜΣ 23 (θεωρούμενο ως «υγιές» σωματικό μέγεθος), με 5% αύξηση του κινδύνου νοσηλείας σε κάθε πρόσθετη μονάδα ΔΜΣ και 10% του κινδύνου εισαγωγής στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Όσον αφορά στον κίνδυνο θνησιμότητας, εμφανίζεται από ΔΜΣ 28 (σημάδι υπέρβαρου) και αυξάνεται κατά 5% για κάθε μονάδα ΔΜΣ.

Το ηλικιακό κριτήριο

Στο άλλο άκρο του φάσματος, οι χαμηλότεροι ΔΜΣ συνδέονται, επίσης, με έναν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής μορφής του κορωναϊού. Πρόκειται για ένα αποτέλεσμα, που θα μπορούσε να εξηγηθεί από το προφίλ των ασθενών στις μονάδες εντατικής θεραπείας κατά τη διάρκεια του πρώτου πανδημικού κύματος, το οποίο έπληξε πολλούς υπερήλικες που παρουσίαζαν υποσιτισμό.

Έτσι, η ομάδα της Οξφόρδης κατέληξε σε μία καμπύλη κινδύνου σχήματος U: «Ένας ΔΜΣ 23 αποτελεί το χαμηλότερο σημείο, κάθε αύξηση ανά μονάδα ΔΜΣ πέραν αυτού συνδέεται σαφώς με αυξημένο κίνδυνο εισαγωγής στο νοσοκομείο», εξηγεί η Carmen Piernas, διδάσκουσα -ερευνήτρια και μία εκ των συντακτών αυτής της μελέτης.

Ενώ, μέχρι τώρα, τα στοιχεία ως προς τον συναφή – με την παχυσαρκία και το υπέρβαρος – κίνδυνο αφορούσαν σε σχετικά μικρά δείγματα και, ως επί το πλείστον, σε ήδη νοσηλευμένα άτομα, αυτή η μελέτη είναι από τις μεγαλύτερες ως προς τη σχέση μεταξύ ΔΜΣ και σοβαρότητας του κορωναϊού.

Για να φθάσουν σε αυτά τα αποτελέσματα, οι επιστήμονες της Οξφόρδης ανέλυσαν τα στοιχεία 6, 9 εκατομμυρίων ασθενών στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά το διάστημα 24 Ιανουαρίου – 30 Απριλίου 2020.

Συγκεκριμένα, βασίστηκαν σε μία βάση ιατρικών δεδομένων, την «QResearch», η οποία θέτει στη διάθεση της ακαδημαϊκής έρευνας ανωνυμοποιημένες πληροφορίες ασθενών 1.500 περίπου ιατρικών πρακτικών σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Η ομάδα διασταύρωσε, έτσι, ένα μεγάλο αριθμό στοιχείων ως προς την ηλικία, το φύλο, το ΔΜΣ, την κοινωνική κατηγορία, την εθνικότητα, τις πιθανές παθολογικές καταστάσεις των ασθενών, προς σύγκριση και αξιολόγηση, για τα προσβεβλημένα από τον κορωναϊό άτομα (νοσηλεία, εισαγωγή στην εντατική φροντίδα/μονάδα θεραπείας, θάνατος).

«Η παχυσαρκία είναι ένα πρόβλημα, αλλά κυρίως για τους νέους, οι οποίοι πρέπει να εμβολιάζονται κατά προτεραιότητα», σημειώνει η Carmen Piernas, εκπαιδευτικός-ερευνήτρια. Κύριο δίδαγμα αυτών των εργασιών: όσο νεότερος είναι κάποιος, τόσο σημαντικότερος ο ρόλος του ΔΜΣ στον κίνδυνο ανάπτυξης μίας σοβαρής μορφής του κορωναϊού. «Στα άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών, ο σχετικός κίνδυνος είναι σχεδόν μηδενικός», σημειώνει η Carmen Piernas. Στα άτομα, όμως, ηλικίας 18-39 ετών, κάθε σημείο ΔΜΣ αυξάνει τον κίνδυνο νοσηλείας κατά 9%. «Στους νέους και υγιείς, η πιθανότητα εμφάνισης σοβαρής μορφής κορωναϊού είναι πολύ χαμηλότερη από ό, τι στους ηλικιωμένους. Όμως, οι υπέρβαροι νέοι διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν σοβαρό πρόβλημα, συνοψίζει η ερευνήτρια.

Διαφορετικές προτεραιότητες εμβολιασμού στην Ευρώπη

Με απλά λόγια, «η παχυσαρκία είναι ένα πρόβλημα, αλλά κυρίως για τους νέους, οι οποίοι πρέπει να εμβολιάζονται κατά προτεραιότητα». Αυτό τελικά αποφάσισε η Γαλλία, παρέχοντας τη δυνατότητα, από την 1η Μαΐου, εμβολιασμού σε όλους τους ενήλικες με ΔΜΣ μεγαλύτερο από 30, ικανοποιώντας, έτσι, ένα επανειλημμένο αίτημα ενώσεων ασθενών και γιατρών.

Αλλού στην Ευρώπη, οι συνθήκες εμβολιασμού εξακολουθούν να είναι τυχαίες: στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως στην Ιρλανδία ή τις Κάτω Χώρες, το όριο επιλεξιμότητας ορίζεται σε ΔΜΣ μεγαλύτερο από 40 (νοσηρή παχυσαρκία). Η Γερμανία ή η Αυστρία διακρίνουν, επίσης, δύο επίπεδα προτεραιότητας ανάλογα με το αν κάποιος έχει ΔΜΣ μεγαλύτερο από 40 (προτεραιότητα 1) ή 30 (Προτεραιότητα 2), ενώ στην Ιταλία οι περιφέρειες έχουν το περιθώριο να ορίσουν τις προτεραιότητες για ορισμένες πληθυσμιακές κατηγορίες.

Όσον αφορά στη σχέση μεταξύ χαμηλού ΔΜΣ και σοβαρής μορφής κορωναϊού, σύμφωνα με αυτήν τη μελέτη, θα πρέπει να ληφθεί, σύμφωνα με τους ερευνητές, ως έκκληση για επαγρύπνηση προς τους υποσιτισμένους ανθρώπους. Κυρίως, διότι ο ίδιος ο κορωναϊός προάγει μία κατάσταση υποσιτισμού, προκαλώντας απώλεια της όρεξης και δυσκολία στην κατάποση, καθώς και υπερκαταβολισμό (αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας του σώματος). Μία μελέτη του Πανεπιστημιακού Νοσοκομειακού Κέντρου «CHU» της Γκρενόμπλ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 67% των ασθενών κορωναϊού που νοσηλεύτηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος ήταν υποσιτισμένοι και είχαν χάσει το 8% του βάρους τους κατά μέσο όρο. 

*Με πληροφορίες από την «Le Monde»