Από τον τρόπο που κινούμαστε και κοιμόμαστε, μέχρι τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τους ανθρώπους γύρω μας, η κατάθλιψη μπορεί να αλλάξει σχεδόν τα πάντα στη ζωή ενός ατόμου. Αυτό που δεν αντιλαμβανόμαστε εξαρχής είναι πως αυτή μπορεί να είναι αισθητή ακόμη και στον τρόπο που ένα άτομο μιλά ή εκφράζεται γραπτώς. Μερικές φορές η «γλώσσα της κατάθλιψης» μπορεί να έχει ισχυρή επίδραση στους ανθρώπους γύρω από ένα άτομο που πάσχει από την ασθένεια. Χαρακτηριστικός είναι μάλιστα ο αντίκτυπος της ποίησης και των τραγουδιών της Sylvia Plath και του Kurt Cobain, οι οποίοι αυτοκτόνησαν μετά από χρόνια μάχη με την κατάθλιψη.
Η επιστημονική κοινότητα εδώ και χρόνια προσπαθεί να προσδιορίσει την ακριβή σχέση μεταξύ της κατάθλιψης και της γλώσσας και η σύγχρονη τεχνολογία μας βοηθά να πλησιάσουμε σε μια πλήρη εικόνα της σύνδεσης αυτής. Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Clinical Psychological Science, κάνει λόγο για μια ολόκληρη κατηγορία λέξεων που μπορούν να βοηθήσουν στην ακριβή διάγνωση για το αν ένα άτομο πάσχει από κατάθλιψη.
Παραδοσιακά, οι γλωσσικές αναλύσεις στον τομέα της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής έχουν διεξαχθεί από ερευνητές οι οποίοι διάβαζαν δεδομένα και κρατούσαν σημειώσεις. Σήμερα, οι μηχανογραφημένες και τεχνολογικά εξελιγμένες μέθοδοι ανάλυσης κειμένου επιτρέπουν την επεξεργασία εξαιρετικά μεγάλων τραπεζών δεδομένων μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Αυτός ο τρόπος προσέγγισης μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό γλωσσικών χαρακτηριστικών που μπορούν να ξεφύγουν από έναν επιστήμονα, υπολογίζοντας την ποσοστιαία επικράτηση των λέξεων και κατηγοριών λέξεων, τη λεκτική ποικιλομορφία, τη μέση έκταση μιας φράσης, τα γραμματικά πρότυπα και πολλές άλλες μετρήσεις.
Μέχρι στιγμής, δοκίμια και ημερολόγια γραμμένα από καταθλιπτικούς ανθρώπους έχουν φανεί πολύ χρήσιμα για τη σχετική επιστημονική έρευνα, όπως το έργο γνωστών καλλιτεχνών σαν τον Cobain και την Plath. Αναφορικά με τον προφορικό λόγο, αποσπάσματα της γλώσσας που χρησιμοποιείται από άτομα με κατάθλιψη παρέχουν επίσης σημαντικές πληροφορίες. Συνολικά, τα ευρήματα από τη σχετική έρευνα αποκαλύπτουν σαφείς και σταθερές διαφορές στη γλώσσα μεταξύ εκείνων που εμφανίζουν ή όχι συμπτώματα κατάθλιψης.
Περιεχόμενο
Η γλώσσα μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες: αυτή του περιεχομένου και αυτή του στυλ. Το περιεχόμενο σχετίζεται με αυτό που εκφράζουμε – δηλαδή, το νόημα ή το αντικείμενο των δηλώσεων. Τα άτομα με συμπτώματα κατάθλιψης χρησιμοποιούν υπερβολικό αριθμό λέξεων που μεταφέρουν αρνητικά συναισθήματα, συγκεκριμένα αρνητικά επίθετα – όπως «μόνος/-η», «λυπημένος/-η» ή «άθλιος/-α» – και επιρρήματα.
Περισσότερο ενδιαφέρον εμφανίζει όμως η χρήση αντωνυμιών. Όσα άτομα εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης χρησιμοποιούν σημαντικά περισσότερες αντωνυμίες πρώτου προσώπου – όπως «εμένα», «εαυτό» και «εγώ» – και σημαντικά λιγότερες αντωνυμίες δεύτερου και τρίτου προσώπου, όπως «αυτοί», «εμείς» ή «εκείνη». Αυτό το πρότυπο της χρήσης των αντωνυμιών υποδεικνύει ότι τα άτομα με κατάθλιψη είναι περισσότερο επικεντρωμένα στον εαυτό τους και λιγότερο συνδεδεμένα με άλλους ανθρώπους. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι αντωνυμίες είναι στην πραγματικότητα πιο αξιόπιστες ενδείξεις για τον εντοπισμό της κατάθλιψης από ό, τι οι αρνητικές λέξεις έκφρασης συναισθημάτων.
Γνωρίζουμε ότι η αποκλειστική ενασχόληση με προσωπικά προβλήματα και η κοινωνική απομόνωση είναι κοινά χαρακτηριστικά της κατάθλιψης. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε αν αυτά τα ευρήματα αντικατοπτρίζουν τις διαφορές στην προσοχή ή τον τρόπο σκέψης. Με άλλο λόγια, δεν γνωρίζουμε αν η κατάθλιψη κάνει τους ανθρώπους να εστιάζουν στον εαυτό τους ή αν οι άνθρωποι που επικεντρώνονται εξαρχής στον εαυτό τους έχουν συμπτώματα κατάθλιψης.
Στυλ
Το στυλ της γλώσσας μας σχετίζεται με το πως εκφράζουμε τον εαυτό μας, παρά με το περιεχόμενο που εκφράζουμε. Ένα εργαστήριο πραγματοποίησε πρόσφατα μια μεγάλη ανάλυση δεδομένων από κείμενα 64 διαφορετικών διαδικτυακών φόρουμ πάνω στην ψυχική υγεία, εξετάζοντας πάνω από 6.400 μέλη. Οι πιο «απόλυτες» λέξεις – που μεταφέρουν απόλυτα μεγέθη, νοήματα ή πιθανότητες, όπως «πάντα», «τίποτα» ή «εντελώς» – εντοπίστηκε πως ήταν ενδεικτικότερες στα φόρουμ ψυχικής υγείας από ό, τι οι αντωνυμίες ή οι αρνητικές λέξεις έκφρασης συναισθημάτων.
Από την αρχή της έρευνας, η επιστημονική πρόβλεψη ήταν ότι όσα άτομα πάσχουν από κατάθλιψη διαθέτουν μια «ασπρόμαυρη» εικόνα του κόσμου και ότι αυτό θα εκδηλωνόταν με το στυλ της γλώσσας τους. Στα 19 διαφορετικά φόρουμ ψυχικής υγείας που εξετάστηκαν (όπως για παράδειγμα το Mumsnet και το StudentRoom), η χρήση «απόλυτων» λέξεων ήταν κατά περίπου 50% συχνότερη στα φόρουμ διαχείρισης άγχους και κατάθλιψης και περίπου 80% συχνότερη στα φόρουμ για άτομα με τάσεις αυτοκτονίας.
Διαβάστε ακόμα: «Ξεπερνώντας την κατάθλιψη» του Πολ Γκίλμπερτ
Η χρήση των αντωνυμιών παρήγαγε ένα παρόμοιο μοτίβο με τις «απόλυτες» λέξεις σε όλα τα φόρουμ, αλλά το αποτέλεσμα ήταν μικρότερο. Αντίθετα, οι λέξεις έκφρασης αρνητικών συναισθημάτων ήταν κατά παράδοξο τρόπο λιγότερο επικρατούσες στα φόρουμ για άτομα με τάσεις αυτοκτονίας, παρά σε φόρουμ για τη διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης.
Η έρευνα περιελάμβανε επίσης διαδικτυακά φόρουμ ανάκαμψης, όπου τα μέλη που αισθάνονται ότι έχουν αναρρώσει από ένα καταθλιπτικό επεισόδιο γράφουν θετικά και ενθαρρυντικά μηνύματα σχετικά με την ανάρρωσή τους. Σε αυτά τα φόρουμ παρατηρήθηκε πως οι αρνητικές λέξεις χρησιμοποιούνταν και πάλι, όμως τα θετικά λόγια αυξήθηκαν κατά περίπου 70%. Παρ ‘όλα αυτά, η επικράτηση στη χρήση των «απόλυτων» λέξεων παρέμενε σημαντικά υψηλή, αλλά ελαφρώς χαμηλότερη από ό, τι στα φόρουμ για το άγχος και την κατάθλιψη.
Όσα άτομα είχαν κατά το παρελθόν συμπτώματα κατάθλιψης είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν και πάλι σε κάποια φάση της ζωής τους. Επομένως, η μεγαλύτερη τάση τους για απόλυτη σκέψη, ακόμα και όταν δεν υπάρχουν συμπτώματα κατάθλιψης, είναι ένα σημάδι ότι αυτή μπορεί να παίξει ρόλο στην πρόκληση καταθλιπτικών επεισοδίων. Το ίδιο αποτέλεσμα παρατηρείται στη χρήση αντωνυμιών α’ προσώπου, αλλά όχι για λέξεις έκφρασης αρνητικών συναισθημάτων.
Πρακτικές Εφαρμογές
Η κατανόηση της γλώσσας της κατάθλιψης μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τον τρόπο σκέψης των ατόμων με συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ έχει επίσης και πρακτικές εφαρμογές. Οι ερευνητές συνδυάζουν την αυτοματοποιημένη ανάλυση κειμένου με τη μηχανική μάθηση (υπολογιστές που μπορούν να «μάθουν» από την εμπειρία χωρίς προγραμματισμό) για να ταξινομήσουν μια ποικιλία συνθηκών ψυχικής υγείας από δείγματα κειμένου φυσικής γλώσσας, όπως blog posts.
Η ταξινόμηση αυτή έχει ήδη ξεπεράσει την απόδοση των εκπαιδευμένων θεραπευτών. Είναι σημαντικό ότι η ταξινόμηση της μηχανικής μάθησης θα βελτιωθεί μόνο καθώς παρέχονται περισσότερα δεδομένα και αναπτύσσονται πιο περίπλοκοι αλγόριθμοι. Αυτό υπερβαίνει την εξέταση των ευρέων μοτίβων της απόλυτης σκέψης, της αρνητικότητας και των αντωνυμιών που έχουν ήδη συζητηθεί. Έχουν ξεκινήσει ήδη εργασίες για τη χρήση υπολογιστών για την ακριβή αναγνώριση συγκεκριμένων υποκατηγοριών προβλημάτων ψυχικής υγείας – όπως η τελειομανία, τα προβλήματα αυτοεκτίμησης και το κοινωνικό άγχος.
Είναι βέβαια δυνατό να χρησιμοποιηθεί μια γλώσσα που σχετίζεται με την κατάθλιψη χωρίς να είναι πραγματικά καταθλιπτικό το άτομο. Το πως αισθάνεται ένας άνθρωπος με την πάροδο του χρόνου είναι που καθορίζει το αν υποφέρει πραγματικά από κατάθλιψη. Ωστόσο, όπως εκτιμά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, περισσότεροι από 300 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν σήμερα υποφέροντας από την ασθένεια, μια αύξηση πάνω από 18% σε σχέση με το 2005, και είναι απαραίτητη η εύρεση περισσότερων εργαλείων για τον έγκαιρο εντοπισμό και τη θεραπεία της.
* Με πληροφορίες από το Conversation
Στην Ελλάδα τα ΜΜΕ που στηρίζουν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, χρημαδοτούνται από το ... κράτος. Tο tvxs.gr στηρίζεται στους αναγνώστες του και αποτελεί μια από τις ελάχιστες ανεξάρτητες φωνές στη χώρα. Mε μια συνδρομή, από 2.9 €/μήνα,ενισχύετε την αυτονομία του tvxs.gr και των δημοσιογραφικών του ερευνών. Συγχρόνως αποκτάτε πρόσβαση στα ντοκιμαντέρ και το περιεχόμενο του 24ores.gr.
Δες τα πακέτα συνδρομών >