Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να βλάψει κάθε όργανο και ουσιαστικά κάθε κύτταρο του ανθρώπινου σώματος, σύμφωνα με νέα παγκόσμια έρευνα της Περιβαλλοντικής Επιτροπής των Διεθνών Αναπνευστικών Εταιρειών.

Η έρευνα, την οποία δημοσιεύει και ο Guardian, δείχνει ότι ο μολυσμένος αέρας μπορεί να ευθύνεται για τις καρδιακές και τις πνευμονικές παθήσεις, για τον διαβήτη και την άνοια, για τα προβλήματα του ήπατος και τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης μέχρι και τα εύθραυστα οστά και τα δερματολογικά προβλήματα. Η γονιμότητα, τα έμβρυα και τα παιδιά επηρεάζονται επίσης από τον τοξικό αέρα, εν ολίγοις σχεδόν τα πάντα.

Οι βλάβες αυτές είναι το αποτέλεσμα των ρύπων που προκαλούν φλεγμονή και που στη συνέχεια απλώνονται σε όλο το σώμα, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι μια «έκτακτη απειλή για τη δημόσια υγεία», σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με περισσότερο από το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού να υποφέρει από τον τοξικό υπαίθριο αέρα.

Μάλιστα, νέα ανάλυση δείχνει πως 8,8 εκατομμύρια πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο, καθιστώντας την ατμοσφαιρική ρύπανση μεγαλύτερο δολοφόνο από το κάπνισμα.

Ο ακριβής αντίκτυπος των διαφόρων ρύπων σε πολλές ασθένειες δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη, ωστόσο αφήνεται να εννοηθεί πως οι γνωστές καρδιακές και πνευμονικές ασθένειες είναι μόνο «η κορυφή του παγόβουνου».

«Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να βλάψει τόσο σοβαρά όσο και χρόνια, ενδεχομένως επηρεάζοντας κάθε όργανο του σώματος», καταλήγουν οι επιστήμονες του Forum of International Respiratory Societies στις δύο ανασκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Chest. «Τα ρυπογόνα σωματίδια περνούν μέσα από τους πνεύμονες, συλλέγονται εύκολα από τα κύτταρα και μεταφέρονται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος για να προσβάλουν ουσιαστικά όλα τα κύτταρα του σώματος».

Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, υπάρχουν περισσότερες από 70.000 επιστημονικές εργασίες που αποδεικνύουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει συνολικά την υγεία μας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτηρίζει την ατμοσφαιρική ρύπανση ως «σιωπηλό δολοφόνο», διότι οι ευρέως διαδεδομένες παθήσεις που προκαλεί δεν αποδίδονται ακόμη σε αυτήν.

Πνεύμονες και καρδιά

Οι επιβλαβείς επιδράσεις του βρόμικου αέρα που παρουσιάζεται στην ανασκόπηση αρχίζουν όταν εισπνέεται η ρύπανση.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζονται προβλήματα αναπνοής, από το άσθμα έως το εμφύσημα μέχρι τον καρκίνο του πνεύμονα. Υπάρχουν πλέον συντριπτικές αποδείξεις ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί σοβαρή βλάβη όχι μόνο στους πνεύμονες, αλλά και στην καρδιά, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών καθώς οι αρτηρίες στενεύουν και οι μυς εξασθενούν.

Ένας λόγος για την ευρεία βλάβη από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ότι πολύ μικρά σωματίδια μπορούν να διεισδύσουν στους πνεύμονες και να μεταφερθούν στο σώμα.

Μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι μπορούν ακόμη και να ταξιδέψουν μέχρι το οσφρητικό νεύρο στον εγκέφαλο, ενώ ταυτόχρονα δείχνουν ότι μπορεί να επηρεάσει και τη λειτουργία των γονιδίων.

Εγκέφαλος και μυαλό

Τα εγκεφαλικά επεισόδια, η άνοια και η μειωμένη νοημοσύνη είναι όλες καταστάσεις που επηρεάζουν τον εγκέφαλο και οι οποίες συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Υπάρχουν, επίσης, ενδείξεις ότι ο κακός ύπνος μπορεί να είναι συνέπεια της αναπνοής του τοξικού αέρα. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος πιστεύουν ότι ένα σωματίδιο ρύπανσης είναι βακτήριο και το κυνηγούν προσπαθώντας να το σκοτώσουν με την απελευθέρωση ενζύμων και οξέων. Αυτές οι φλεγμονώδεις πρωτεΐνες εξαπλώνονται στο σώμα, επηρεάζοντας τον εγκέφαλο, τα νεφρά, το πάγκρεας και ούτω καθεξής. Ο οργανισμός, όμως, εξελίχθηκε για να προστατεύσει τον εαυτό του από τις μολύνσεις και όχι από τη ρύπανση.

Κοιλιακά όργανα

Μεταξύ των πολλών άλλων οργάνων που επηρεάζονται είναι και το συκώτι. Οι έρευνες  συνδέουν επίσης την ατμοσφαιρική ρύπανση με πολυάριθμους καρκίνους, συμπεριλαμβανομένης της ουροδόχου κύστης και του εντέρου, όπου βρέθηκε επίσης αύξηση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Ακόμη και το δέρμα και τα οστά επηρεάζονται, με γήρανση του δέρματος, κνίδωση και εύθραυστα οστά που σχετίζονται με τον τοξικό αέρα.

Αναπαραγωγή, μωρά και παιδιά

Ισως η πιο ενοχλητική επίδραση του τοξικού αέρα είναι η βλάβη στην αναπαραγωγή και τα παιδιά. Η γονιμότητα μειώνεται και οι αποβολές αυξάνονται με την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα έμβρυα επηρεάζονται, επίσης, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που εντπόπισε ρύπους στους πλακούντες. Η ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέεται επίσης στενά με το χαμηλό βάρος στα νεογέννητα, που μπορεί να έχει συνέπειες δια βίου. Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στον μολσυμένο αέρα, καθώς τα σώματά τους αναπτύσσονται ακόμη. Η έκθεση στον βρώμικο αέρα οδηγεί σε καχεκτικούς πνεύμονες, αυξάνει την παιδική παχυσαρκία, τη λευχαιμία και τα προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οι γιατροί πρέπει να μιλήσουν

Οι επιστήμονες εκφράζουν την ανησυχία τους για το γεγονός ότι πολλοί γιατροί αγνοούν τις ευρείες αυτές ζημίες που συνδέονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση. «Κάποιοι δεν έχουν ιδέα ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει τα όργανα στα οποία ειδικεύονται. Πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή», υποστηρίζει ο Dean Schraufnagel. «Πρέπει να μιλήσουν και να δράσουν» επισημαίνει.

«Επιβλαβείς είναι και οι επιπτώσεις ακόμη και όταν τα επίπεδα είναι κάτω από τα πρότυπα ποιότητας του αέρα που θεωρούνται ασφαλή», προειδοποιούν οι επιστήμονες των ανασκοπήσεων, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν κάθε ήπειρο. Αλλά προσθέτουν: «Τα καλά νέα είναι ότι το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να αντιμετωπιστεί».

«Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσουμε την έκθεση είναι να αντιμετωπίσουμε τις πηγές, τις αιτίες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης», δήλωσε ο Schraufnagel. Η περισσότερη ατμοσφαιρική ρύπανση προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

«Πρέπει να δράσουμε γρήγορα» προειδοποιούν. «Είμαστε ίσως η πρώτη γενιά στην ιστορία που εκτίθεται σε τόσο υψηλό επίπεδο ρύπανσης. Οι άνθρωποι θα πουν ότι στο Λονδίνο ή σε άλλα μέρη ήταν χειρότερο πριν από 100 χρόνια, αλλά τώρα μιλάμε για έναν απίστευτο αριθμό ανθρώπων που εκτίθενται για μεγάλο χρονικό διάστημα».

«Με όλους τους τόνους αποδεικτικών στοιχείων που συλλέγουμε τώρα, οι πολιτικοί δεν θα μπορούν να πουν ότι δεν γνωρίζουνε, καταλήγουν.