Για αρκετούς αιώνες, και ιδίως τον 16ο και τον 17ο, οι Ευρωπαίοι, βασιλείς, ιερείς και επιστήμονες, ήταν κανίβαλοι για ιατρικούς σκοπούς!

Ads

Σύμφωνα με δυο μελέτες, η μια της Λουίζ Νόμπλ από το Πανεπιστήμιο της Νέας Αγγλίας στην Αυστραλία και του Ρίτσαρντ Σαγκ, από το Πανεπιστήμιο Ντύρχαμ της Αγγλίας, οι Ευρωπαίοι έτρωγαν ανθρώπινα κόκκαλα, αίμα και λίπος θεωρώντας πως θα γιατρέψουν από τον πονοκέφαλο μέχρι τις επιληψίες. Όπως φαίνεται στα γραπτά – λογοτεχνικά και ιστορικά – που μελέτησαν οι ερευνητές, υπήρχαν κάποιοι αντίπαλοι της πρακτικής αυτής, αλλά ήταν εντυπωσιακά λίγοι, εάν ληφθεί υπόψη ότι ο κανιβαλισμός στην τότε πρόσφατα ανακαλυφθείσα Αμερική θεωρούνταν βαρβαρότητα. Για την ευρωπαϊκή “αγορά”, κλέβονταν μούμιες από αιγυπτιακούς τάφους και κρανία από ιρλανδικά νεκροταφεία. Οι νεκροθάφτες διακινούσαν αυτά τα “προϊόντα”. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μελετητές οδηγήθηκαν σε αυτό το συμπέρασμα ύστερα από την πολύ συχνή αναφορά της λέξης “μούμια” σε πολλά ευρωπαϊκά κείμενα εκείνης της περιόδου. Σύμφωνα με τον Σάγκ, τα κρανία χορηγούνταν υπό μορφή σκόνης για να γιατρέψουν παθήσεις του εγκεφάλου. Ο Τόμας Βίλις, ένας πρωτοπόρος της μελέτης του εγκεφάλου που έζησε τον 17ο αιώνα, είχε φτιάξει ένα πόσιμο μείγμα για την αποπληξία και την αιμορραγία, που συνδύαζε σκόνη από ανθρώπινο κρανίο και σοκολάτα. Ο Βασιλιάς της Αγγλίας, Κάρολος ο Β’, το είχε “ενισχύσει” ελαφρώς προσθέτοντας αλκοόλ. Ακόμη και η μούχλα που αναπτυσσόταν πάνω σε ένα θαμμένο κρανίο θεωρείτο φάρμακο πολυτελείας και πωλείτο ακριβά για να γιατρέψει ρινορραγίες και πιθανές επιληψίες. Το ανθρώπινο λίπος το άλοιφαν στο δέρμα για να γιατρέψουν πληγές ή ως θεραπεία για την αρθρίτιδα.

Το αίμα έπρεπε να καταναλώνεται όσο πιο φρέσκο γινόταν, καθώς πίστευαν ότι εμπεριέχει όλη τη ζωή του σώματος. Μάλιστα κάποιοι επέμεναν να συλλέγεται από ζωντανούς οργανισμούς. Όμως για τους φτωχούς, που δεν είχαν τους πόρους να αγοράσουν τα προϊόντα από τις αποθήκες, μαζεύονταν στις εκτελέσεις και πληρώνοντας ένα μικρό αντίτιμο, μπορούσαν να πάρουν μια κούπα από το αίμα που έρρεε από το νεκρό σώμα. Σύμφωνα με τον Σάγκ, ο δήμιος θεωρούνταν κορυφαίος γιατρός στα γερμανικά κράτη, ενώ για όσους το ήθελαν μαγειρεμένο το αίμα τους, υπήρχε μια γαλλική συνταγή, που περιέγραφε πως να το κάνει κανείς μαρμελάδα.

Ads

Σύμφωνα με την Νόμπλ, πρόκειται για πρακτικές που εμπνεύστηκαν οι άνθρωποι σε μια περίοδο που ακόμη ήταν άγνωστη η λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος. Όμως ήταν και η πρώτη ιδέα της ομοιοπαθητικής! 

Όμως υπήρχε και ένας ακόμη λόγος που η πρακτική διατηρήθηκε για καιρό: Τα ανθρώπινα υπολείμματα, πίστευαν τότε, πως εμπεριείχαν το πνεύμα του σώματος από το οποίο αφαιρέθηκαν. Το πνεύμα τότε θεωρείτο ότι συνέδεε την ψυχή με το σώμα, και για τον λόγο αυτό το αίμα ήταν ιδιαίτερα πολύτιμο καθώς εκτιμούσαν ότι μετέφεραν την ψυχή. Μάλιστα, το αίμα νέων αγοριών ή παρθένων κοριτσιών ήταν προτιμότερο. Η Νόμπλ, επιπλέον, επικαλείται για το θέμα και τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι: “Διατηρούμε τη ζωή μας με τον θάνατο των άλλων. Σε ένα νεκρό αντικείμενο η ζωή παραμένει φυλακισμένη και όταν επανασυνδέεται με το στομάχι των ζωντανών, ανακτά ευαισθησία και πνευματικότητα”.

Ο κανιβαλισμός αυτός δεν ήταν κάτι το καινούριο. Οι Ρωμαίοι έπιναν το αίμα των νεκρών μονομάχων για να απορροφήσουν τη ζωντάνια των δυνατών αυτών νεαρών αντρών. Σύμφωνα με την Νόμπλ ένας φιλόσοφος του 15ου αιώνα, ο Μαρσίλιο Φιτσίνο, πρότεινε να πίνει κανείς αίμα από το χέρι ενός νέου ανθρώπου. Αντίστοιχες, δε, θεωρείες κατά την ίδια καταγράφονται και στην Μεσοποταμία και την Ινδία.  

Κατά το απώγειο αυτής της κανιβαλιστικής ιατρικής, δυο ομάδες είχαν δαιμονοποιηθεί: Οι Καθολικοί και οι ιθαγενείς της Αμερικής. Οι πρώτοι γιατί πίστευαν στη μετουσίωση, όπως για παράδειγμα ότι ο οίνος και ο άρτος κατά την Θεία Κοινωνία μετατρέπονται με τη βοήθεια του Θεού σε σώμα και αίμα του Χριστού. Οι Προτεστάντες δεν μπορούσαν να το δεχθούν αυτό. Οι δεύτεροι λόγω αρνητικών στερεοτύπων που τους περιέβαλαν ούτως ή άλλως. Η φημολογία ότι κανιβαλίζουν ήταν αρκετή για να τους ονομάσουν βάρβαρους. Η υποκρισία, όμως, ήταν ήδη από τότε σε κάποιους αισθητή. Μέχρι στιγμής γνωρίζουμε, πως ο κανιβαλισμός σε όλες τις μη δυτικές κοινωνίες σχετιζόταν με κοινωνικά πρότυπα και τη σχέση που αποκτούσε αυτός που έτρωγε με εκείνον που τρωγώταν. Στην Ευρώπη δεν υπήρχε κάτι τέτοιο. Απλά αγόραζαν τις βιολογικές αυτές ουσίες σαν οποιοδήποτε άλλο φάρμακο του εμπορίου. Ο Μισέλ ντε Μοντάνι σε ένα κείμενό του του 16ου αιώνα έγραφε πως ο κανιβαλισμός στη Βραζιλία δεν διαφέρει καθόλου από αυτόν που είχε παρατηρηθεί στην Ευρώπη για φαρμακευτικούς λόγους. 

Με την εξέλιξη της επιστήμης, ο θεραπευτικός κανιβαλισμός ξεθώριασε. Όμως μέχρι και τις αρχές του 19ου αιώνα έχουν καταγραφεί περιστατικά που γινόταν χρήση του. Το 1847, για παράδειγμα, ένας Άγγλος πήρε τη συμβουλή να ταΐσει στην κόρη του τον εγκέφαλο μιας νεαρής κοπέλας για να τη θεραπεύσει από τις επιληψίες. Μέχρι και το 1880 θεωρείτο ότι ένα κερί από ανθρώπινο λίπος μπορούσε να παραλύσει έναν άνθρωπο. Στη Γερμανία αγοράζονταν μούμιες μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ το 1908 είναι το τελευταίο καταγεγραμμένο περιστατικό που κάποιος επεχείρησε να πιεί αίμα από την κρεμάλα.