Η 13η Δεκεμβρίου του 1967 επελέγη ως ημέρα που ο Βασιλιάς θα έκανε το αντι-πραξικόπημά του καθώς το 13 ήταν ο τυχερός του αριθμός, όπως προκύπτει από τα αποκαλυπτικά ιστορικά στοιχεία που περιέχονται στο νέο βιβλίο του Στέλιου Κούλογλου «Μαρτυρίες από την Δικτατορία και την Αντίσταση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.

Ads

Την ίδια στιγμή, ο Τζον Ντέι, πολιτικός σύμβουλος της Αμερικανικής Πρεσβείας εκείνη την εποχή καταθέτει την μαρτυρία του εξιστορώντας πως συμβούλευσε τις ΗΠΑ να μην μείνουν αμέτοχες στο αντι-πραξικόπημα του Βασιλιά, σημειώνοντας ότι ο Καραμανλής θα είχε την υποστήριξη να ηγηθεί μιας μεταβατικής κυβέρνησης. Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ Φίλιπ Τάλμποτ περιγράφει τις τελευταίες ώρες του Βασιλιά πριν το πρωινό της 13ης Δεκέμβρη, όπως και τον εκνευρισμό του δικτάτορα Παπαδόπουλου για την τελευταία αυτή συνάντηση του πρέσβη με τον Κωνσταντίνο.

Απόσπασμα από την μαρτυρία του Τζον Ντέι, πολιτικού συμβούλου στην Αμερικανική πρεσβεία

Η κρίσιμη περίοδος ξεκίνησε απ’ τον Απρίλη του 1967 και κράτησε ως το Δεκέμβρη του 1967. Εκείνη την περίοδο, νομίζω πως θα μπορούσε να είχε αλλάξει η κατάσταση. Εγώ είχα προτείνει να αναμειχθούμε. Σε ένα σημείωμα που είχα γράψει στον πρέσβη, με ημερομηνία, Σεπτέμβριος του 1967, έγραφα:

Ads

«Νιώθω ότι δεν είναι σωστό, από την πλευρά μας, να συνεχίσουμε αυτό, που κατ’ ουσία, είναι ένας παθητικός ρόλος, ως παρατηρητές της παρούσας ελληνικής σκηνής. Μαθαίνω ότι η διάθεση στην Ουάσιγκτον, λόγω Βιετνάμ και της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Εγγύς Ανατολή, είναι ενάντια στην ανάμειξη ή τη βαθιά εμπλοκή μας στην Ελλάδα. Παρότι η διάθεση αυτή είναι κατανοητή, πιστεύω ότι είναι κοντόφθαλμη, καθώς, είτε το θέλουμε είτε όχι, θα εμπλακούμε σοβαρότερα, εδώ, στην Ελλάδα. Στο παρόν, προτείνω τη σοβαρότερη εξέταση για το πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στη μετατροπή της ροής των γεγονότων, σε συνεργασία με τον Βασιλιά. Γνωρίζω καλά τους ενδεχόμενους κινδύνους από μία πιθανή ανάμειξή μας σε ζήτημα αντί-πραξικοπήματος, ωστόσο, πιστεύω ότι έχουμε τις δυνατότητες για την επιτυχία του».

Ο Βασιλιάς ήταν μικρός σε ηλικία, χωρίς εμπειρία στην οργάνωση αντί-πραξικοπημάτων, ωστόσο εμείς είχαμε τα μέσα να τον βοηθήσουμε. Νομίζω ότι μπορούσαμε να είχαμε διασφαλίσει την επιτυχία μιας τέτοιας προσπάθειάς του. Προφανώς, ήταν απαραίτητη η υποστήριξη των υψηλόβαθμων αξιωματικών του ελληνικού Στρατού, στη βόρεια Ελλάδα. Ειδικά, η υποστήριξη του Γ’ Σώματος Στρατού. Αν είχε την υποστήριξή του ο Βασιλιάς, η χούντα δεν θα είχε καμία διάρκεια. Το υπογράφω! Όταν το αντί-πραξικόπημα απέτυχε, η κατάσταση άλλαξε άρδην. Η χούντα κατάφερε να απομακρύνει όλους τους υψηλόβαθμους αξιωματικούς, που δεν την υποστήριζαν πλήρως. Εφόσον αυτοί είχαν απομακρυνθεί, δεν είχε ο βασιλιάς καμία ισχύ, πλέον. Αν είχε επιτύχει, ο ίδιος θα είχε γίνει ήρωας. Θα είχαμε αποφύγει επτά χρόνια χούντας. Θα είχαμε αποφύγει αυτό που έγινε στην Κύπρο.

Εάν πετύχαινε το αντί-πραξικόπημα, θα σχηματιζόταν μεταβατική κυβέρνηση για να σχεδιάσει το καινούργιο Σύνταγμα. Αυτό θα διαρκούσε ένα χρόνο, δύο, με εξουσία, όχι δικτατορική, αλλά έστω, μη-κοινοβουλευτική. Το μόνο άτομο, που είχε το ανάστημα να προΐσταται μιας τέτοιας κυβέρνησης, εκείνη την εποχή, κατά τη γνώμη μου, ήταν ο Καραμανλής. Όλοι οι υπόλοιποι, ο Μαύρος, ο Πιπινέλης, ο Μαρκεζίνης ήταν συνδεδεμένοι με το πρόσφατο παρελθόν και δεν είχαν εθνικό έρεισμα. Ο Καραμανλής είχε την υποστήριξη του στρατού, του Βασιλιά, ακόμα και ο γέρο-Παπανδρέου είχε πει ότι θα υποστήριζε μια μεταβατική κυβέρνηση υπό τον Καραμανλή. Μας το είχε πει. Η μοναδική, που διαφωνούσε, πρέπει να ήταν η Φρειδερίκη. Ποτέ της δεν χώνεψε τον Καραμανλή.

Απόσπασμα από την μαρτυρία του τότε πρέσβη των ΗΠΑ Φίλιπ Τάλμποτ

Το βράδυ πριν το αντι-πραξικόπημα της 13ης Δεκεμβρίου 1967, είχαμε κληθεί σε ένα δείπνο στο οποίο θα παρευρισκόταν και το βασιλικό ζεύγος. Μας είχε ζητηθεί, μάλιστα, να μην καθυστερήσουμε. Το βασιλικό ζεύγος ήταν αν και ήρθε με καθυστέρηση. Κάθισαν σε έναν καναπέ κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου, πράγμα τρυφερό μεν, αλλά ασύνηθες έως τότε.

Πολύ αργά το βράδυ κάλεσα τον Βασιλιά να πιει μαζί μας. Και ξαφνιάστηκε. Αργότερα σκέφτηκα, μήπως νόμιζαν ότι γνώριζα κάτι. Δεν ήξερα. Απλώς, η συμπεριφορά του με είχε ξενίσει. Με κάλεσε να πάω στο Τατόι, την άλλη μέρα, και πάλι -περιέργως- μου ζήτησε να είμαι εκεί στις 07:50. Πήγα. Φορούσε στρατιωτική στολή. Θα αναχωρούσε προς βορρά, αμέσως μόλις έφευγα εγώ, για να αναλάβει τη διοίκηση των εκεί στρατευμάτων και να δώσει τέλος στην άσχημη αυτή κατάσταση. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που τον είδα στην Ελλάδα.

Το βράδυ του αποτυχημένου βασιλικού πραξικοπήματος, με κάλεσε ο Γ. Παπαδόπουλος θυμωμένος διότι είχα συνομιλήσει με τον Βασιλιά το πρωί. Είπα ότι εφόσον ο Βασιλιάς ήταν ο αρχηγός του κράτους ήταν δικαίωμά μου να του μιλήσω ως πρέσβης. Είχε πολύ θυμώσει που ο Βασιλιάς είχε πάρει μία τέτοια πρωτοβουλία εναντίον του.