Κορυφαίος εκπρόσωπος του γαλλικού φιλμ νουάρ, επιδραστικός κινηματογραφιστής με προσωπική γραφή και όραμα, ο Γάλλος σκηνοθέτης Ζαν-Πιερ Μελβίλ (Jean-Pierre Melville: 20 Οκτωβρίου του 1917 – 2 Αυγούστου του 1973), υπήρξε ένας σπουδαίος δημιουργός, ο οποίος επηρέασε την ιστορία και την εξέλιξη της Έβδομης Τέχνης. Στο Αφιέρωμα που ακολουθεί, θυμόμαστε 10 χαρακτηριστικές ταινίες του.

«Πιστεύω πως πρέπει να είσαι τρέλα ερωτευμένος με το Σινεμά για να κάνεις ταινίες. Χρειάζεσαι επίσης βαθιά Κινηματογραφική Παιδεία» – Ζαν-Πιερ Μελβίλ

Δεύτερη Πνοή / Le deuxieme souffle
Σκηνοθεσία: Ζαν-Πιερ Μελβίλ
Έτος Παραγωγής: 1966
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 150 λεπτά

Ο Γκι δραπετεύει από τη φυλακή κι έρχεται στο Παρίσι για να βρει την παλιά του ερωμένη και τους φίλους του. Σκοπός του είναι να φύγει για την Λατινική Αμερική, αλλά για να το καταφέρει πρέπει να κάνει ένα ακόμα, τελευταίο κόλπο.

Ο επιθεωρητής Μπλοτ, που είναι στα ίχνη του, τον παγιδεύει και τον συλλαμβάνει, ενώ ταυτόχρονα διαδίδεται η φήμη ότι είναι καταδότης και συνεργάτης της αστυνομίας.

Ο Γκι δραπετεύει ξανά για να εκδικηθεί – στο πλαίσιο του απαράβατου κώδικα τιμής των ανθρώπων του υποκόσμου – όσους κηλίδωσαν το όνομά του. Στο πέρασμά του τα πτώματα στοιβάζονται σωρός. Ο αστυνομικός κλοιός κλείνει  γύρω του ασφυκτικά, αλλά ο Γκι είναι αποφασισμένος να φτάσει μέχρι το τέλος.

Η Σιωπή της Θάλασσας / Le silence de la mer
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Ζαν-Πιερ Μελβίλ (βασισμένο σε αφήγημα του Vercors)
Ηθοποιοί: Howard Vernon, Nicole Stephane, Jean-Marie Robain
Έτος Παραγωγής: 1949
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 87 λεπτά

Στην Κατοχή, σε ένα χωριό, ένας ηλικιωμένος ζει μόνος με την ανιψιά του. Η Κομαντατούρ στέλνει έναν Γερμανό αξιωματικό να μείνει στο σπίτι τους. Ευγενικός και διαποτισμένος από τη γαλλική κουλτούρα, εκείνος επισκέπτεται σχεδόν κάθε βράδυ τους οικοδεσπότες, οι οποίοι όμως στέκονται αποφασιστικά βουβοί.

Σταδιακά γεννιέται ένα σιωπηλό πάθος ανάμεσα στην ανιψιά και τον αξιωματικό. Όταν αυτός φεύγει με άδεια στο Παρίσι και συναντιέται με τους συναδέλφους του αξιωματικούς, ανακαλύπτει την αλήθεια πίσω από την γαλλογερμανική «συνεργασία» και τις επιπτώσεις της.

Μπομπ, ο Εμπρηστής / Bob le flambeur
Σκηνοθεσία: Ζαν-Πιερ Μελβίλ
Σενάριο: Jean-Pierre Melville, Auguste Le Breton
Ηθοποιοί: Isabelle Corey, Daniel Cauchy, Roger Duchesne
Έτος Παραγωγής: 1956
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 98 λεπτά

Ο Μπομπ, ένας γοητευτικός πρώην κακοποιός, παθιασμένος με τον τζόγο αλλά και τις γυναίκες, σχεδιάζει το τελευταίο και μεγαλύτερο κόλπο της ζωής του: μια ληστεία στο καζίνο της Ντοβίλ. Αναζητά τους κατάλληλους συνεργάτες, ωστόσο τα πράγματα δεν θα πάνε όπως ακριβώς περιμένει.

Ταινία – σταθμός για το φιλμ νουάρ και μια αξέχαστη κινηματογραφική αφιέρωση στο Παρίσι, με την έξοχη διεύθυνση φωτογραφίας του Henri Decae.

O Εφημέριος / Léon Morin, prêtre
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Ζαν-Πιερ Μελβίλ (βασισμένο στο μυθιστόρημα της Béatrix Beck)
Ηθοποιοί: Jean-Paul Belmondo, Emmanuelle Riva, Irene Tunc, Monique Bertho
Έτος Παραγωγής: 1961
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ιταλία
Διάρκεια: 117 λεπτά

Μια μοιραία ερωτική έλξη στα χρόνια της Κατοχής ανάμεσα σε μια νεαρή αντικομφορμίστρια χήρα και μητέρα που βλέπει με σκεπτικισμό τη θρησκεία κι έναν αινιγματικό αλλά εγκρατή στους πειρασμούς νεαρό εφημέριο.

Οι εξελίξεις της εποχής τους φέρνουν αναπάντεχα κοντά. Ο εφημέριος ιντριγκάρει πολλαπλά αυτή τη γυναίκα, η οποία βρίσκει στο πρόσωπό του το υποκατάστατο του συζύγου, του φίλου και του πατέρα του παιδιού της.

Ο Χαφιές / Le Doulos
Σκηνοθεσία: Ζαν-Πιερ Μελβίλ
Σενάριο: Jean-Pierre Melville, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Pierre Lesou
Ηθοποιοί: Jean-Paul Belmondo, Serge Reggiani, Jean Desailly, Rene Lefevre, Michel Piccoli
Έτος Παραγωγής: 1963
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 108 λεπτά

Ο Μορίς αποφυλακίζεται και προετοιμάζει ένα νέο χτύπημα, μία ληστεία τράπεζας μαζί με τον συνεργό του Ρεμί. Παράλληλα, ζητά τη βοήθεια του Σιλιέν. Ο Σιλιέν έχει το παρατσούκλι «ο χαφιές» καθώς όλοι τον φοβούνται διότι πιστεύουν ότι είναι καταδότης της αστυνομίας. Ένα νουάρ αριστούργημα και μια από τις πρώτες σπουδαίες ερμηνευτικές εμφανίσεις του Μπελμοντό.

Η Δεύτερη Πνοή / Le deuxieme souffle
Σκηνοθεσία: Ζαν-Πιερ Μελβίλ
Σενάριο: Ζαν-Πιερ Μελβίλ και Ζοζέ Ζιοβανί
Πρωταγωνιστές: Λίνο Βεντούρα, Πολ Μορίς, Ρέιμοντ Πελεγκρίν, Μαρσέλ Μποζουφί, Μισέλ Κονσταντέν
Έτος Παραγωγής: 1966
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία
Διάρκεια: 144 λεπτά

Ο Γκουστάβ Μάντα (Λίνο Βεντούρα), γνωστός ως Γκυ, δραπετεύει από την φυλακή και πηγαίνει στο Παρίσι για να συναντήσει την παιδική του φίλη και ερωμένη, την Μανούς (Κριστίν Φαμπρέγκα) η οποία θα του βρει ένα ασφαλές καταφύγιο και θα κινήσει τις διαδικασίες ώστε να αποδράσουν μαζί, για ένα καλύτερο αύριο.

Όταν όλα θα είναι έτοιμα θα προταθεί στον Γκυ μία ριψοκίνδυνη «δουλειά», την οποία θα δεχθεί αφού θα του αποφέρει αρκετά χρήματα που έχει ανάγκη. Τότε θα εμφανιστεί ο πανούργος Επιθεωρητής Μπλοτ (Πολ Μορίς), που αναζητά τα ίχνη του.

Αστυνομικό θρίλερ, βασισμένο σε ένα μυθιστόρημα του Χοσέ Τζοβάνι. Πρωταγωνιστούν, ο Λίνο Βεντούρα, Πολ Μορίς και ο Μαρσέλ Μποζουφί. Το 2007 ο Αλέν Κορνό σκηνοθέτησε το ριμέικ της ταινίας με πρωταγωνιστές τους Ντανιέλ Οτέιγ και Μόνικα Μπελλούτσι.

Ο Δολοφόνος με το Αγγελικό Πρόσωπο / Le Samourai
Σκηνοθεσία: Jean-Pierre Melville
Σενάριο: Joan McLeod, Jean-Pierre Melville, Georges Pellegrin
Ηθοποιοί: Alain Delon, Nathalie Delon, François Périer…
Μουσική: François de Roubaix
Έτος Παραγωγής: 1967
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ιταλία
Διάρκεια: 101 λεπτά

Ένας επαγγελματίας δολοφόνος αναλαμβάνει μια τελευταία αποστολή, παρότι νιώθει τον αστυνομικό κλοιό να σφίγγει γύρω του. Ένα εμβληματικό φιλμ νουάρ, με πρωταγωνιστές τον Αλέν Ντελόν, τον Φρανσουά Περιέ και την Νάταλι Ντελόν.

Ένα αριστούργημα του γαλλικού, αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου, το οποίο προβάλλεται στην μεγάλη οθόνη με αφορμή την επέτειο των πενήντα (50) χρόνων από την πρεμιέρα του, δίνοντας μας την ευκαιρία να το ξαναθυμηθούμε. Ένα υπέροχο δείγμα γραφής του Ζεν Πιέρ Μελβίλ, ο οποίος εδώ σκιαγραφεί με μαεστρία τη μοναξιά του μοναχικού ήρωα στην μεγαλούπολη.

Η Μεγάλη Στρατιά Των Αφανών Ηρώων / L’ armée des ombres
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Ζαν-Πιερ Μελβίλ (βασισμένο στο μυθιστόρημα του Joseph Kessel)
Ηθοποιοί: Lino Ventura, Paul Meurisse, Simone Signoret, Jean-Pierre Cassel
Έτος Παραγωγής: 1969
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ιταλία
Διάρκεια: 145 λεπτά

Γαλλία, 1942. Η Αντίσταση κάνει τα πρώτα βήματα της στον ανταρτοπόλεμο κατά των Γερμανών, έχοντας να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα τους προδότες και δωσίλογους της κυβέρνησης. Ο Φιλίπ, ηγετικό στέλεχος της Αντίστασης, οργανώνει πυρήνες δράσης, ωστόσο συλλαμβάνεται και οδηγείται στην φυλακή, απ’ όπου δραπετεύει για να συνεχίσει τον αγώνα.

Ο Κόκκινος Κύκλος / Le Cerlce Rouge
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Ζαν Πιερ Μελβίλ
Πρωταγωνιστούν: Αλέν Ντελόν, Τζιαν Μαρία Βολοντέ, Ιβ Μοντάν, Πολ Κροσέ
Έτος Παραγωγής: 1970
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ιταλία
Διάρκεια: 150 λεπτά

Ένας κατάδικος ξεφεύγει από την επιτήρηση του επιθεωρητή και κρύβεται στο πορτ παγκάζ ενός νεαρού Γάλλου του υποκόσμου, που μόλις ελευθερώθηκε από την φυλακή. Ο Κορέι (Αλέν Ντελόν), ένας φινετσάτος κλέφτης και ο Βογκέλ (Τζιαν Μαρία Βολοντ), ένας στυγνός δολοφόνος. Οι δυο τους, ελεύθεροι, αποφασίζουν να βοηθήσουν έναν αλκοολικό πρώην αστυνομικό για να στήσει μια περίτεχνη ληστεία σε ένα χρυσοχοείο του Παρισιού.

Στην προτελευταία του ταινία ο Ζαν Πιερ Μελβίλ, στο γνωστό του περιβάλλον της ασπρόμαυρης γαλλικής εικόνας γκάνγκστερ, συγκεντρώνει τρεις αρχετυπικούς σκληρούς τύπους για τη συνάντησή τους με το πεπρωμένο. Ο Αλέν Ντελόν συναντά τον Ιβ Μοντάν, σε μία ταινία που έγραψε κινηματογραφική ιστορία εξαιτίας κυρίως την τελευταίας σπουδαίας σκηνής, διάρκειας τριάντα λεπτών…

Ο Αστυνόμος / Un Flic / A Cop
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Ζαν Πιέρ Μελβίλ
Πρωταγωνιστούν: Αλέν Ντελόν, Κατρίν Ντενέβ, Ρίτσαρντ Κρένα, Ρικάρντο Κουτσιόλα, Πωλ Κροσέ
Έτος Παραγωγής: 1972
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Ιταλία
Διάρκεια: 98 λεπτά

Κατά την διάρκεια μιας ληστείας από τέσσερις άντρες σε ένα υποκατάστημα μια τράπεζας, θα σκοτωθεί ένας ταμίας και θα τραυματιστεί σοβαρά ένας από τους ληστές, ο Μαρκ (Αντρέ Πουσέ). Οι συνεργοί του θα τον μεταφέρουν σε μια ιδιωτική κλινική για νοσηλεία. Ο αρχηγός τους ο Σιμόν (Ρίτσαρντ Κρένα) είναι ιδιοκτήτης ενός νάιτ κλαμπ του Παρισιού. Ο αστυνόμος Εντουάρ Κολμάν (Αλέν Ντελόν) θα επισκεφτεί το κλαμπ σε μια προσπάθεια να βρει πληροφορίες για του ληστές και επίσης να δει και την όμορφη Κάθυ (Κατρίν Ντενέβ) που εργάζεται στο κλαμπ. Ο Σιμόν υπό τον φόβο ότι ο Κολμάν μπορεί να βρει τα ίχνη τους, θα στείλει την Κάθυ στην κλινική ντυμένη νοσοκόμα, για να κάνει μια θανατηφόρα ένεση στον τραυματισμένο Μαρκ.

Το επόμενο σχέδιο του Σιμόν είναι η κλοπή μια μεγάλης ποσότητας ηρωίνης από μια αντίπαλη συμμορία, που θα μεταφερθεί με το τραίνο στο δρομολόγιο Παρίσι – Λισαβόνα. Ο Σιμόν θα προσγειωθεί στην οροφή του τραίνου χρησιμοποιώντας ένα ελικόπτερο. Αφού μπει μέσα στο τραίνο θα κατευθυνθεί στην καμπίνα όπου ένας άντρας έχει την ηρωίνη σε μια βαλίτσα. Ο Σιμόν θα τον αναισθητοποιήσει και θα κλέψει την ηρωίνη. Εν τω μεταξύ, ένας πληροφοριοδότης θα πει στον Κολμάν ότι το σχέδιο ήταν του Λουίς (Μάικλ Κονράντ) ενός μέλους της συμμορίας του Σιμόν.

Η σκηνοθεσία και το σενάριο της ταινίας είναι του Ζαν-Πιέρ Μελβίλ, ενώ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντάμε τους σπουδαίους ηθοποιούς, Αλέν Ντελόν, Κατρίν Ντενέβ, Ρίτσαρντ Κρένα, Μάικλ Κονράντ και Ρικάρντο Κουκιόλα. Για την ιστορία, αυτή είναι η τρίτη συνεργασία του Ζαν Πιέρ Μελβίλ, με τον Αλέν Ντελόν. Είχε προηγηθεί το 1967, ο «Ο Δολοφόνος με το Αγγελικό Πρόσωπο» και το 1970, ο εμβληματικός «Κόκκινος Κύκλος».