Το 1952, το έγκυρο βρετανικό περιοδικό για το Σινεμά, «Sight & Sound» είχε την ιδέα να ρωτήσει μερικούς κριτικούς ποιες είναι οι 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών και κάπως έτσι γεννήθηκε η πιο διάσημη κινηματογραφική λίστα στην Ιστορία της Έβδομης Τέχνης. Την 1η Δεκεμβρίου του 2022, με αφορμή την συμπλήρωση 70 χρόνων από την κυκλοφορία της πρώτης λίστας, το περιοδικό ρώτησε την γνώμη 1.600 ειδικών. Στην κορυφή της ψηφοφορίας βρέθηκε η ταινία «Ζαν Ντιλμάν / Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles» της Σαντάλ Ακερμάν, η οποία κυκλοφορεί σε επανέκδοση από την Πέμπτη 29 Ιουνίου.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι πρόκειται για την 8η κατά σειρά λίστα 10ετίας που δημοσιεύετε από το συγκεκριμένο περιοδικό, με τις 100 καλύτερες ταινίες στην ιστορία του Κινηματογράφου. Μία λίστα που από το 1952 και κάθε δέκα χρόνια, καθρεφτίζει τα αισθητικά κριτήρια των κριτικών στη συγκεκριμένη περίοδο.

H ταινία της Σαντάλ Ακερμάν κατάφερε να εκθρονίσει από την πρώτη θέση τους Όρσον Γουέλς και Άλφρεντ Χίτσκοκ, σε μία επιλογή που δημιούργησε σάλο και έντονη κριτική, όχι άδικα, τόσο για την επιλογή του Νο1, όσο και για τις επιλογές των υπόλοιπων ταινιών, καθώς λάμπουν διά της απουσίας τους δημιουργίες καταξιωμένων σκηνοθετών, όπως οι: Μίκαελ Χάνεκε, Λαρς φον Τρίερ, Λουίς Μπουνιουέλ, Πιερ Πάολο Παζολίνι κ.α.

Σε ηλικία μόλις 25 ετών και με ένα κατά βάση γυναικείο  κινηματογραφικό συνεργείο, η Σαντάλ Ακερμάν δημιούργησε ένα φιλμ που καταργεί δομικά χαρακτηριστικά του ίδιου του κινηματογράφου, με κυριότερο τη δραματοποίηση του θέματός του.

Η Ακερμάν διηγείται την καθημερινότητα μιας γυναίκας που καθαρίζει, μαγειρεύει, βοηθά τον έφηβο γιο της στα μαθήματά του, τακτοποιεί και πηγαίνει για ύπνο, σε μια αδιατάρακτη και επαναλαμβανόμενη ρουτίνα. Κατά την απουσία του γιου της, η γυναίκα εκδίδεται στην κρεβατοκάμαρά της. Ωστόσο, η σκηνοθέτης δεν εστιάζει στις σεξουαλικές συνευρέσεις της, αλλά στη μονότονη, σχεδόν τελετουργική καθημερινότητα της ηρωίδας της και μάλιστα με λιγοστούς διαλόγους.

Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό πείραμα που στόχο είχε να ξεπεράσει τα όρια του θεάματος και να γίνει βίωμα. Το αποτέλεσμα ήταν μια εμβληματική γυναικεία ταινία με σοκαριστικό φινάλε, μια ταινία – σταθμό για το φεμινιστικό κίνημα, με την πρωταγωνίστρια Ντελφίν Σεϊρίνγκ (Πέρσι στο Μαρίενμπαντ), σε μία καθηλωτική ερμηνεία.

Η επιλογή της από τους κριτικούς τον περασμένο Δεκέμβριο, σε μια εποχή που το αίτημα για μεγαλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών τόσο στη δημιουργία, όσο και στη θεματολογία των ταινιών, είναι πιο επιτακτικό από ποτέ, συνιστά μια νίκη του γυναικείου κινήματος. Το σχετικό κείμενο, στο περιοδικό «Sight & Sound», υπογράφει άλλωστε η Λόρα Μάλβεϊ, η θεωρητικός του κινηματογράφου που ασχολήθηκε όσο ελάχιστοι με τη σχέση κινηματογράφου και φεμινισμού.

Σύμφωνα με τον Βέλγο δημιουργό Λικ Νταρντέν: «το «Ζαν Ντιλμάν» είναι μια ταινία αριστουργηματική, μοναδική και αταξινόμητη. Έδειξε πως ο χρόνος, ακόμα και το ίδιο το υλικό του Σινεμά, θα μπορούσε να είναι ο χρόνος της καθημερινής ζωής ενός ανθρώπου, κι έδειξε πως ο άνθρωπος αυτός θα μπορούσε να είναι μία γυναίκα. Δύο απλές αλλά κορυφαίες ανακαλύψεις που σηματοδοτούν μια νέα εποχή στον Κινηματογράφο».

Όσο για τη ρηξικέλευθη Σαντάλ Ακερμάν, η σπουδαία δημιουργός έπασχε από κατάθλιψη και αυτοκτόνησε το 2015, στα 65 χρόνια της. Σε μια σπάνια συνέντευξή της, το 1975, για τη «Ζαν Ντιλμάν» και στο ερώτημα γιατί θεώρησε σημαντικό να δείξει την καθημερινή ρουτίνα μιας γυναίκας, απάντησε: «Γιατί το Σινεμά δείχνει μια εικόνα των γυναικών, από την ανδρική οπτική, η οποία είναι απολύτως ψεύτικη».

Η πρεμιέρα της ταινίας της στο Φεστιβάλ των Καννών, στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών υπήρξε επεισοδιακή. «Εγώ και η Ντελφίν ακούγαμε κόσμο να φεύγει, τα καθίσματα να κλείνουν, την Μαργκερίτ Ντιράς να σηκώνεται και να λέει: «Aυτή η γυναίκα είναι τρελή!». Όμως μετά την προβολή, πενήντα άνθρωποι ζητούσαν την ταινία για τα φεστιβάλ τους. Στα 25 μου, γύρισα όλον τον κόσμο με τη Ζαν Ντιλμάν».

Διαβάστε Επίσης:

• Σαντάλ Άκερμαν: Αυτοκτόνησε η πρωτοπόρος σκηνοθέτιδα του φεμινιστικού Σινεμά

Ζαν Ντιλμάν / Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles
Σκηνοθεσία: Σαντάλ Ακερμάν
Σενάριο: Σαντάλ Ακερμάν
Πρωταγωνιστούν: Ντελφίν Σεϊρίγκ, Ζαν Ντεκόρτ, Χένρι Στορκ, Ζακ Ντονιόλ-Βαλκρόζ
Φωτογραφία: Μπαμπέτ Μαριγκότ
Μοντάζ: Πατρίσια Κανίνο
Έτος Παραγωγής: 1975
Χώρα Παραγωγής: Βέλγιο, Γαλλία
Διάρκεια: 201 λεπτά
Κυκλοφορεί σε επανέκδοση από την Πέμπτη 29 Ιουνίου