Χωρίς να αποτελούν άμεσες μεταφορές των αριστουργημάτων που έγραψαν οι πρωτοπόροι της εποχής εκείνης, όπως ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και ο Αισχύλος, στο συγκεκριμένο αφιέρωμα παρουσιάζουμε πέντε χαρακτηριστικές και σπουδαίες ταινίες, από διαφορετικές δεκαετίες, οι οποίες αντλούν έμπνευση από τις ελληνικές τραγωδίες.

«Τα Παιδιά του Παραδείσου» (Children of Paradise – 1945) του Μαρσέλ Καρνέ

Παρίσι, 1840, Λεωφόρος του Εγκλήματος. Μέσα στο πολύβουο πλήθος που συνωστίζεται γύρω από τα θεάματα, μια ελεύθερη γυναίκα, η Γκαράνς, γίνεται το αντικείμενο του πόθου ενός πρωτοπόρου, αλλά και συνεσταλμένου μίμου, του Μπατίστ. Εκείνος την ερωτεύεται παράφορα και με μια εξαιρετική παντομίμα την γλιτώνει από τη φυλακή. Ένας τέτοιος έρωτας όμως δεν είναι εφικτός.

Η γοητευτική Γκαράνς προσελκύει πολλούς άντρες δίπλα της και ο ρομαντικός Μπατίστ δεν μπορεί να το ανεχτεί. Σύντομα οι δύο τους χωρίζουν. Ο Λασνέρ, ο Φρεντερίκ Λεμαίτρ και ο πάμπλουτος κόμης Εντουάρ διεκδικούν την Γκαράνς και η πιστή, ερωτευμένη Ναταλί τον Μπατίστ. Φαίνεται πως οι ζωές τους είναι καταδικασμένες να εξελίσσονται παράλληλα. Όμως, το πάθος του Μπατίστ παραμένει άσβεστο και δυναμώνει περισσότερο όσο περνά ο καιρός.

Το 1995 ανακηρύχτηκε ως η καλύτερη γαλλική ταινία όλων των εποχών ύστερα από ψηφοφορία 600 κορυφαίων κριτικών κι επαγγελματιών και προβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών ενθουσιάζοντας το κοινό. Το κλασικό φιλμ γυρίστηκε με απόλυτη μυστικότητα στα χρόνια της γερμανικής κατοχής και μετατράπηκε σε έναν τεράστιο κινηματογραφικό άθλο για το Ευρωπαϊκό Σινεμά.

Η ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου το 1947 και κέρδισε το ειδικό βραβείο «Cesar of Cesars» στο Παρίσι το 1979. Αποτελεί έναν παθιασμένο παιάνα για τη ζωτική σημασία και την αμφίδρομη σχέση ελευθερίας και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Αρλετί, Ζαν Λουί Μπαρό, Πιέρ Μπρασέρ, Πιερ Ρενουάρ, Μαρία Κασάρες, Γκαστόν Μοντό.

«Το Θεώρημα» (Teorema – 1968) του Πιερ Πάολο Παζολίνι

Μια μεγαλοαστική οικογένεια βιομηχάνου ζει στο Μιλάνο σε μία πολυτελή βίλα. Πατέρας, μητέρα, γιος, κόρη και μια υπηρέτρια. Ξαφνικά εμφανίζεται ένας νέος και πανέμορφος επισκέπτης (Τέρενς Στάμπ), χωρίς να γνωρίζουμε για ποιον λόγο. Όλα τα μέλη της οικογένειας (και η υπηρέτρια) μεθούν από την ομορφιά του και του κάνουν ερωτικό άνοιγμα στο οποίο εκείνος ανταποκρίνεται.

Ύστερα από ένα μικρό διάστημα ο μυστηριώδης επισκέπτης αποφασίζει να φύγει. Όλοι του εξομολογούνται την επιρροή που είχε στη ζωή τους και μετά την αναχώρηση του μοιραία η οικογένεια διαλύεται. Ο γιος ασχολείται απεγνωσμένα και αποτυχημένα με την τέχνη. Η κόρη τρελαίνεται και κλείνεται στη σιωπή. Η μητέρα αναζητά τον αγοραίο έρωτα, ενώ ο πατέρας χαρίζει το εργοστάσιο στους εργάτες και φεύγει γυμνός στην έρημο. Η υπηρέτρια γυρίζει στο χωριό της όπου γίνεται αγία… Ποιος ήταν όμως ο μυστηριώδης επισκέπτης που τους αναστάτωσε;

Μία μοναδική και κριτική προσέγγιση της μεσοαστικής τάξης από τον κινηματογραφικό φακό του Πιερ Πάολο Παζολίνι, που προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, καθώς, πέρα από το προκλητικό του θέματος, για τον Παζολίνι ο άγνωστος είναι ο Θεός. Παράλληλα τα δύο κυρίαρχα μοτίβα είναι η έρημος και η διαχρονικότητα της θεότητας. Συγκλονιστικές σκηνές σ’ ένα εξαιρετικά τολμηρό έργο.

Η ταινία ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας, ενώ απέσπασε το βραβείο καλύτερης ερμηνείας για τη Λάουρα Μπέτι. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που ο Παζολίνι εργάζεται κυρίως με επαγγελματίες ηθοποιούς. Τη μουσική υπογράφει ο σπουδαίος Ένιο Μορικόνε και Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Τέρενς Στάμπ, Σιλβάνα Μαγκάνο, Μασίνο Τζιρότι, Αλφόνσο Γκάτο, Λάουρα Μπέτι.

«Ο Νονός» (The Godfather – 1972) του Φράνσις Φορντ Κόπολα

1945. Στo κτήμα τoυ στη Νέα Υόρκη, έvας ηλικιωμένος επικεφαλής της Μαφίας, o Βίτo Κoρλεόvε, γιoρτάζει τoυς γάμoυς της κόρης τoυ, Κόvι, με τov vεαρό Κάρλo Ρίτσι. Στo χαρμόσυvo γεγovός παρευρίσκovται και oι γιoι τoυ Κoρλεόvε, Μάικλ, Σόvι και Φρέvτo, καθώς και o voμικός τoυ σύμβoυλoς, Τoμ Χάγκεv. Ο Μάικλ έχει μόλις επιστρέψει από τov πόλεμo σαv ήρωας και o πατέρας τoυ ελπίζει πως θα τov δει vα διαπρέπει μακριά από τηv παραvoμία. Ο Σόvι, μεγαλύτερoς από τov Μάικλ και πoλύ πιo βίαιoς από εκείvov, είvαι δεξί χέρι τoυ πατέρα τoυ και πρόκειται vα γίvει o επόμεvoς “Νovός” όταv o Ντov Βίτo πεθάvει. Μετά τη γαμήλια δεξίωση, oι Κoρλεόvε έχoυv μια συvάvτηση με τoυς Τατάλια, μια εξίσου ισχυρή, αλλά αντίπαλη oικoγέvεια της Μαφίας. Οι Τατάλια πιέζoυv τov Ντov Βίτo vα τoυς υπoστηρίξει στηv πώληση vαρκωτικώv αλλά εκείvoς αρvείται vα εμπλακεί σε κάτι τέτoιo. Λίγo αργότερα, εξαιτίας της άρvησής τoυ, o Ντov Βίτo πέφτει θύμα επίθεσης δυo oπλoφόρωv αλλά κατoρθώvει vα επιζήσει. Οταv o Μάικλ μαθαίvει ότι η απόπειρα δoλoφovίας ήταv έργo τoυ Σoλότσo, εvός αvθρώπoυ τωv Τατάλια, καθώς και τoυ ΜακΚλάσκι, εvός διεφθαρμέvoυ αστυvoμικoύ πoυ θέλει vα επωφεληθεί από τo εμπόριo vαρκωτικώv, λέει στov υπασπιστή τoυ πατέρα τoυ, Κλεμέvτσα, ότι είvαι πρόθυμoς vα τoυς σκoτώσει και τoυς δύo εv ψυχρώ.

Στο επικό αριστούργημα του Φράνσις Φορντ Κόπολα – ο Μάρλον Μπράντο βραβεύτηκε με το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του ως πατριάρχης της οικογένειας Κορλεόνε – παρακολουθούμε το ανατριχιαστικό πορτρέτο της ανόδου της ιταλικής μαφίας στην Αμερική, μέχρι σχεδόν και την τελική της πτώση. Μία αξιομνημόνευτη ταινία, που επηρέασε όσο λίγες, το κοινό, τους κριτικούς, αλλά και τους ίδιους τους καλλιτέχνες της Έβδομης Τέχνης, σκηνοθέτες και ηθοποιούς, αποτελώντας σταθερό σημείο αναφοράς, στην εξέλιξη του Σινεμά. Στο καστ συναντάμε θρυλικούς ηθοποιούς, όπως ο Μάρλον Μπράντο, ο Αλ Πατσίνο, ο Ρόμπερτ Ντιβάλ και η Νταϊάν Κίτον, ενώ το εξαιρετικό μουσικό σκορ, υπογραφεί ο σπουδαίος Νίνο Ρότα.

«Oldboy» (2003) του Παρκ Τσαν-Γουκ

Ένας συνηθισμένος άνθρωπος απάγεται από αγνώστους και μένει φυλακισμένος επί 15 χρόνια, αγνοώντας την αιτία. Όταν ξαφνικά αποφυλακίζεται, αναζητά σε ημιπαράφρονα κατάσταση τους δεσμώτες του, όμως ο άγνωστος δήμιός του συνεχίζει να ελέγχει τη ζωή του, κάνοντάς τον μια μαριονέτα σ’ ένα μακιαβελικό σχέδιο εκδίκησης.

Μεγάλο Βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Στυλιζαρισμένη σκηνοθεσία, υπερβολική βία στην παράδοση των ιαπωνικών κόμικ Manga, σε μία δημιουργία που δικαίως ανήκει στις 100 σημαντικότερες ταινίες του 21ου αιώνα. Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί: Μιν-Σκ Τσόι, Τζι-Τάε Γιου, Χάι-Τζονγκ Κανγκ.

«Ο Θάνατος του Ιερού Ελαφιού» (The Killing of a Sacred Deer – 2017) του Γιώργου Λάνθιμου

Ο Steven (Κόλιν Φάρελ) είναι ένας διαπρεπής καρδιοχειρουργός, παντρεμένος με την Anna (Νικόλ Κίντμαν), μία καταξιωμένη οφθαλμίατρο. Είναι ευκατάστατοι και ζουν ευτυχισμένοι με τα δύο τους παιδιά, την έφηβη Kim (Ράφι Κάσιντι) και τον δωδεκάχρονο Bob (Σάνι Σούλιτς). O Steven έχει αναπτύξει φιλική σχέση με τον Martin (Μπάρι Κέογκαν), ένα δεκαεξάχρονο αγόρι, ορφανό από πατέρα, το οποίο έχει υπό την προστασία του. Τα πράγματα παίρνουν ολέθρια τροπή όταν ο Steven συστήνει τον Martin στην οικογένεια του. Το νεαρό αγόρι αναστατώνει τον κόσμο τους και υποχρεώνει τον Steven να επιλέξει ανάμεσα σε μια ακραία θυσία ή τον κίνδυνο να χάσει τα πάντα.

Δύο χρόνια μετά τον «Αστακό», ο Γιώργος Λάνθιμος επιστρέφει εντυπωσιακά με τη νέα του ταινία, «Ο Θάνατος του Ιερού Ελαφιού» και χρησιμοποιώντας ως αφετηρία τον μύθο της Ιφιγένειας, χαρτογραφεί εξαιρετικά και με ακρίβεια, τα ανθρώπινα πάθη. Ο Υποψήφιος για Όσκαρ, Έλληνας σκηνοθέτης, με οδηγό ένα προσεγμένο σενάριο – το οποίο συνυπογράφει με τον Ευθύμη Φιλίππου – παρουσιάζει μία άρτια κινηματογραφικά και καλλιτεχνικά, δημιουργία, η οποία παρά το αμφιλεγόμενο φινάλε της, καταφέρνει να χαρακτεί στη μνήμη του θεατή, μέσα και από τις σπουδαίες ερμηνείες του Κόλιν Φάρελ και της Νικόλ Κίντμαν.

«Δεν έχω σαφή εικόνα για τη θυσία. Ήθελα να εξετάσω κάποια θέματα. Τη δικαιοσύνη, την επιλογή, την ανθρώπινη φύση και συμπεριφορά, τι συμβαίνει όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με διλήμματα. Φυσικά, στην ελληνική μυθολογία και στη θρησκεία συναντάμε τα θέματα αυτά. Δεν είναι δικές μου ιδέες, είναι πανανθρώπινες. Ο τίτλος προέκυψε όταν αρχίσαμε να γράφουμε το σενάριο. Σκεφτόμασταν την ιστορία και ανακαλύψαμε ότι έχει παραλληλισμούς με την τραγωδία του Ευριπίδη, την Ιφιγένεια. Σκεφτήκαμε ότι θα έχει ενδιαφέρον να ανοίξουμε έναν διάλογο με κάτι τόσο βαθιά ριζωμένο στην κουλτούρα μας, κάτι αιώνιο και υπαρκτό από την αρχή του πολιτισμού.» – Γιώργος Λάνθιμος