Ο Δημήτρης Εϊπίδης, υπήρξε ο εμπνευστής και ιδρυτής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και επί χρόνια διευθυντής του θεσμού, ο άνθρωπος που δημιούργησε το τμήμα Νέοι Ορίζοντες, ανοίγοντας ένα παράθυρο σε ένα σπουδαίο Σινεμά. Έφυγε από τη ζωή το πρωί της Τετάρτης 6 Ιανουαρίου και τιμώντας την μνήμη του, παρουσιάζουμε 10 από τα αγαπημένα του ντοκιμαντέρ.

Τι είναι το ντοκιμαντέρ; Το είδος αναπτύσσεται, υποείδη ξεπροβάλλουν διαρκώς και οι ειδικοί συγκλίνουν στο ότι είναι τρομακτικά δύσκολο να περιορίσει κανείς σε ταμπέλες μια κινηματογραφική δύναμη που διευρύνεται και εξελίσσεται με ταχύτητα αντίστοιχη της πραγματικότητας που την τροφοδοτεί.

Ο Δημήτρης Εϊπίδης μάς δίδαξε πώς να βλέπουμε ντοκιμαντέρ και μάς έδειξε πώς να ανακαλύπτουμε δημιουργούς. Ο κινηματογράφος ήταν η ζωή του. Όμως μέσα από τον χώρο του μύθου, εκείνος ανίχνευε τα δύσκολα θέματα, τις ανθρωποκεντρικές ιστορίες που γεννά η πραγματικότητα. Αυτό το Σινεμά υπηρέτησε σε όλο τον κόσμο, στη Θεσσαλονίκη, στο Μόντρεαλ, στο Τορόντο και στο Ρέικιαβικ.

Το 1971 ίδρυσε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Μόντρεαλ, το οποίο διηύθυνε επί 14 χρόνια. Από το 1988 μέχρι και πρόσφατα ήταν στέλεχος του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο ως υπεύθυνος διεθνούς προγράμματος. Διετέλεσε διευθυντής προγράμματος του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ισλανδίας στο Ρέικιαβικ από το 2005 έως το 2010.

Το 1993, ο Ιρανός Υπουργός Πολιτισμού του απένειμε τιμητικό βραβείο σε αναγνώριση της συμβολής του στην προώθηση του ιρανικού κινηματογράφου διεθνώς. Το 1999, ίδρυσε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, αποδεικνύοντας πως μέσα και από τις ταινίες τεκμηρίωσης, αναπτύσσεται μία σχέση αγάπης που ξεπερνά την τέχνη του Σινεμά και της μυθοπλασίας, καθώς γίνεται κομμάτι της ζωής μας.

Το 2017, το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τιμώντας τον εμπνευστή και ιδρυτή του, Δημήτρη Εϊπίδη, του είχε προσφέρει την «Λευκή Κάρτα» (Carte Blanche) για να παρουσιάσει τις αγαπημένες του δημιουργίες. Πρόκειται για δέκα επιλεγμένα ντοκιμαντέρ του 21ου αιώνα, τα οποία είχαν στο παρελθόν προβληθεί στο Φεστιβάλ και που ευκαιρίας δοθείσης τα θυμόμαστε και πάλι.

Διαβάστε επίσης:

• Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στα 10 σημαντικότερα του κόσμου
• Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: 20 ταινίες τεκμηρίωσης που έγραψαν Ιστορία

Τα 10 αγαπημένα ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Εϊπίδη:

Λένινγκραντ, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η πολιορκία μιας πόλης που αργοπεθαίνει, αποτυπώνεται χωρίς λόγια. Εικόνες συγκλονιστικές που αντηχούν το σήμερα, στο ντοκιμαντέρ «Αποκλεισμός» του Σεργκέι Λοζνίτσα (2005, Ρωσία).

Ο αγώνας μιας γυναίκας να επιβιώσει μαζί με τα εννιά παιδιά της. Ένα σκληρό αλλά και ποιητικό πορτρέτο μιας μάνας που υπομένει τις αντιξοότητες στο ντοκιμαντέρ «Η μητέρα» του Αντουάν Κατέν (2007, Ελβετία).

Ροκ και επανάσταση. Συχνά πάνε μαζί, όπως στη Λευκορωσία. Οι ροκ μουσικοί της χώρας αντιστέκονται στο καθεστώς, εκφράζοντας τις αγωνίες της νέας γενιάς στο «Μουσικοί παρτιζάνοι» του Μίροσλαβ Ντεμπίνσκι (2007, Πολωνία).

Οι πάγοι λιώνουν. Στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Αλάσκα, οι ωκεανοί απειλούν να καταπιούν τον οικισμό Σισμαρέφ που βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στο νερό. Το ντοκιμαντέρ «Οι τελευταίες μέρες του Σισμαρέφ» (φωτογραφία) του Γιαν Λάουτερ (2008, Ολλανδία) καταγράφει το χρονικό μιας καταστροφής.

Κινμπάκου ή αλλιώς «σφιχτό δέσιμο». Ένας ερωτικός, πνευματικός και καλλιτεχνικός δεσμός με ρίζες από την Ιαπωνία. Τα μυστικά του αποκαλύπτονται στο «Κινμπάκου  η τέχνη του δεσίματος» του Γιόουνι Χόκανεν (2009, Φινλανδία).

Από τους δρόμους που ζούσε ως άστεγος, ο Ίον Μπ. αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ρουμάνους καλλιτέχνες, όταν ένας ιδιοκτήτης γκαλερί ανακάλυψε τα αμέτρητα κολάζ του. Μια απίστευτη κι όμως αληθινή ιστορία: «Ο κόσμος σύμφωνα με τον Ίον Μπ.» του Αλεξάντερ Νανάου (2009, Ρουμανία).

Ανδρικές εξομολογήσεις μέσα σε σάουνες στη Φινλανδία. Μια κάθαρση σωματική και ψυχική, με λόγια από καρδιάς, αποτυπώνεται στο ντοκιμαντέρ «Ο ατμός της ζωής» (φωτογραφία) των Γιόονας Μπέργκχαλ και Μίκα Χότακαϊνεν (2010, Φινλανδία- Σουηδία).

Η θρυλική ρεμπέτισσα Ρόζα Εσκενάζι έζησε και τραγούδησε με απαράμιλλο πάθος. Τρεις μουσικοί ακολουθούν τα χνάρια και τα αξέχαστα τραγούδια της σε Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη και Αθήνα στο ντοκιμαντέρ «Καναρίνι μου γλυκό» (φωτογραφία) του Ρόι Σερ (2011, Ισραήλ-Γαλλία-Ελλάδα).

Ένα 13χρονο αγόρι εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Εντοπίζεται μετά από τρία χρόνια, αλλά δεν είναι πλέον ο ίδιος. Οι έρευνες για την υπόθεση παίρνουν μια αναπάντεχη τροπή σε ένα ντοκιμαντέρ γεμάτο σασπένς που μοιάζει με ταινία θρίλερ: «Ο απατεώνας» του Μπαρτ Λέιτον (2011, Μεγ. Βρετανία-Ισπανία-ΗΠΑ).

Ο γιος επιστρέφει στη γενέτειρά του και ξανασυναντά τη μητέρα του έπειτα από 50 χρόνια. Θέλει να ξανακερδίσει τη σχέση του μαζί της, να την κάνει ευτυχισμένη στα τελευταία της χρόνια. Το ρολόι μετρά αντίστροφα: «Πού είναι ο γιος μου;» του Τσαϊμίν Αν (2013, Νότια Κορέα).

Τέλος, αξίζει πιστεύω να αναφερθούμε στην Συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε το 2013, στο 54ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, με τον Τζιμ Τζάρμους να βρίσκεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με αφορμή την προβολή της ταινίας του «Μόνο οι Εραστές Μένουν Ζωντανοί» (ταινία έναρξης της διοργάνωσης), ο οποίος μιλώντας για τον Δημήτρη Εϊπίδη, θα πει χαρακτηριστικά:

«Σε αυτό το σημείο οφείλω να αναφερθώ και στον Δημήτρη Εϊπίδη, ο οποίος είναι ένας πλοηγός, νονός, οδηγός του ενδιαφέροντος Κινηματογράφου. Αυτός ο άνθρωπος επίσης είναι ένα δώρο για εμάς. Ξέρω ότι πολλοί σκηνοθέτες συμμερίζονται αυτή την άποψη, δεν το λέω για να κάνω φιλοφρόνηση.»